Laseroterapia, a dokładniej biostymulacja laserowa, to reakcja tkanek na naświetlanie słabą wiązką laserową o długości fali świetlnej od 630 do 1100 nm, co odpowiada barwom od jaskrawej czerwieni, do niewidzialnej podczerwieni. W tym właśnie przedziale absorbcja wody i barwników zawartych w tkankach jest najmniejsza, co umożliwia głębokie (nawet do 6 cm) wnikanie światła do wnętrza organizmu i tym samym pozwala uzyskać pożądany efekt terapeutyczny. Biostymulację prowadzi się wyłącznie laserami o małej i średniej mocy, zwykle od 2 do 200 mW (miliwat). Terapia laserowa może być stosowana jako monoterapia lub terapia uzupełniająca przy leczeniu farmakologicznym, fizjoterapii i innych metodach leczenia.
Cechy promieniowania laserowego:
1. Monochromatyczność, czyli jednobarwność. Oznacza to jednakowa częstotliwość, oraz jednakowa długość fal całej wiązki promieniowania. Promieniowanie laserowe z danego aparatu ma tylko jedna barwę, nie
rozszczepia sie w pryzmacie, a wykazuje jednobarwne widmo liniowe.
2. Koherencja czyli spójność. Oznacza to że wszystkie kwanty w wiązce promieniowania laserowego są dokładnie takie same, fale drgają jednocześnie i zgodnie w tej samej fazie i w tej samej płaszczyźnie. W wyniku tego absorpcja ,przenikanie i odbicie są takie same dla każdej równoległej wiązki w jednakowych warunkach. Znaczenie koherencji promieniowania laserowego dla działania biologicznego jest jeszcze nie poznana.
3. Kolimacja czyli równoległość wiązki. Promieniowanie występuje jako wiązka równoległa. Wszystkie fotony w wiązce poruszają się w jednym kierunku. Dzięki specjalnym soczewka wiązkę mona skupiać i rozszerzać. Podobna równoległość wiązki wykazuje światło słoneczne.
4. Moc i gęstość. Wyłącznie z laserów można uzyskać tak wielkie i dowolnie dobrane gęstości i moce. Żadne inne źródło promieniowania elektro magnetycznego takich możliwości nie daje. Dawkę promieniowania laserowego
można dokładnie odmierzyć i ukierunkować.
LASERY BIOSTYMULACYJNE
Lasery bio. używane w fizykoterapii są to lasery niskoenergetyczne. Laseroterapię zachowawczą nazywa się biostymulacją.
Ma ona wykorzystywać bezpośrednie działanie promieniowania laserowego na procesy tkankowe bez ich uszkodzenia.
Jest to działanie swoiste lub przedtermiczne gdyż jest to działanie bez pośrednictwa ciepła. Do bio. używa się promieniowania laserowego z zakresu podczerwieni i czerwieni, ponieważ ono najgłębiej przenika do tkanek, oraz mocy 1 do 500 mW. Moc ta jest za słaba aby wywołać efekt termiczny. Czas trwania impulsów jest generowany przez większość laserów, wynosi 200 ns ( 1ns= jedna miliardowa część sekundy). Obecnie używa się emisji impulsowej niż emisji ciągłej.
Emisja impulsowa ma dwie zalety :
-pozwala użyć znacznie większej mocy w impulsie niż moc emisji ciągłej,
-przez możliwość regulowania częstotliwości (repetycji) impulsów można z tego samego lasera uzyskiwać różne średnie moce emisji.
Częstość impulsów jest regulowana najczęściej w zakresie od 1 do 6 400 impulsów na sekundę lub w niektórych aparatach do 10.000 tj. do 10 kHZ.
Przerwa między impulsami jest 500 razy dłuższa od impulsu. Przy częstotliwości 1000 Hz przerwa jest 5 tyś dłuższa niż impuls, a przy 100 Hz 50 tyś dłuższa.
Impuls o mocy szczytowej 50 W ( prawie największa moc stosowania w bio.) przenosi 1 mikrodźul energii i podnosi temp.1 mikrograma tkanki o 0,25 C.
Dzięki przerwą między impulsami nie dochodzi do kumulacji ciepła i temperatura pozostaje nie zmieniona , dlatego można mówić o "ZIMNEJ LASEROTERAPII"
Przy takiej emisji stosuje się impulsy o mocy 50 W, podczas gdy emisja ciągła już przy mocy 0,1 W/cm2 podnosi temp tkanek.
Wielkość mocy maksymalnej występującej w emisji decyduje o głębokości penetracji promieniowania i z tego powodu jest terapeutycznie istotna.
Zależnie od średniej mocy emisji lasery biostymulacyjne dzielono na:
*słabe- do 5mW,*średnie-od 6 do 100 mW,*silne- powyżej 100 mW. Podział ten nie jest aktualny pod względem technicznym , ale został podyktowany pod względem medycznym.
Obecnie rzadko używa się laserów o mocy średniej lub ciągłej niższej niż 6mW.
Aby scharakteryzować laser i jego promieniowanie dla celów biostymulacji, trzeba uwzględnić cechy: -długość fali,-moc,-rodzaj emisji,-częstość impulsów oraz zakres ich regulacji,-czas trwania impulsów ( nazywany także szerokością lub długością impulsu),-geometrię emitowanej wiązki,-powierzchnię emitującą,-kąt rozbieżności i zależną od niego wielkość "plamki" padającej na eksponowanej powierzchnię .
Wymienione cechy lasera pozwalają na dokładne obliczenie dawki energii emitowanej i padającej na skórę, co stanowi zaletę laserów. Dokładność dawkowania dotyczy tylko promieniowania laserowego skierowanego na tkanki, określenie dawki pochłoniętej i działającej w tkankach jest trudne i można ją przewidzieć tylko w przybliżeniu.
Biostymulacja laserowa / Przebieg procesów:
1) Odbicie i rozproszenie – promieniowanie laserowe napotykając skórę ulega odbiciu od 20-80%. Zależy to od : -barwy skóry,-struktury powierzchni skóry,-odległości głowicy lasera od skóry,-kąta padania promieniowania laserowego,-geometrii wiązki promieniowania laserowego.
Również ręka która steruje głowicą lasera ma wpływ na stopień odbicia promieniowania laserowego. Zanim promieniowanie laserowe zostanie zaabsorbowane ulega w naskórku i skórze dalszemu rozproszeniu i odbiciu, tak że nawet niewielka część promieniowania laserowego, która dostała się pod naskórek, może, odbita, ponownie znaleźć się na zewnątrz .
2) Absorpcja i przenikanie
Przenikanie promieniowania laserowego zależy od długości fali oraz składu chemicznego i budowy tkanek. Woda absorbuje promieniowanie laserowe krótsze od 400 nm i dłuższe od 1100 nm. Pomiędzy tymi wartościami znajduje się "okno optyczne" przez które promieniowanie laserowe przenika w głąb tkanek. W oknie tym hemoglobina absorbuje promieniowanie zielone o fali 600 nm, a melanina absorbuje pasmo do 700 nm. Najgłębiej docierają fale z zakresu od 700 -1100 nm. Jest to skrajne promieniowanie czerwone i podczerwone A.
Wnikają one na głębokość od 1-2 mm, sięgają więc do skóry właściwej. Jednak 35% tego promieniowania jest absorbowana w części zrogowaciałego naskórka, a dalsze 30 - 40 % w następnych jego warstwach.
3) Udział w procesach fizjologicznych
Różnorodność tkanek i ich właściwości fizykochemiczne oraz zmienna wielkość wiązki pl powodują, że absorpcja i zatem oddziaływanie pl w znacznym stopniu podlega przypadkowi i prawom teorii chaosu. Teoria ta głosi, że wyniki procesu chaotycznego mogą być rozrzucone na szerokiej skali i nieznaczna różnica w pierwszej fazie działania może dać krańcowo odmienny skutek końcowy. Zaabsorbowane pl może utkwić w napotkanych cząstkach, zmieniając ich wartość energetyczną i aktywność lub zostać włączone w bieżącą przemianę energii i materii organizmu. Pl może być skomasowane w strukturze jego oddziaływanie może być silniejsze. Może się to zdarzyć w bliskości miejsca padania pl dlatego większe szanse ma miejscowe oddziaływanie pl i taki jest najczęściej opisywany w obserwacjach klinicznych. Fotony mogą wywoływać efekty rezonansowe w niektórych związkach chemicznych. Np. w barwnikach tkankowych (melanina, hemoglobina i inne). Pochłaniają one wybiórczo pasma widma, prawdopodobnie ulega przy tym zmiana ich aktywności. Opisuje się 3 mechanizmy rozprzestrzeniania się promieniowanie elektromagnetyczne w tkankach , a mianowicie : 1) Dalekozasięgowy, rezonansowy mechanizm FOERSTERA , w którym cząsteczka donora nie styka się z akceptorem , a przekazanie energii wynika z pokrywania się widm emisji i absorpcji regulujących cząsteczek. 2) Krótkowzasięgowy mechanizm Dealera, w którym donor i akceptor stykają się ze sobą, a przekazanie energii zależy od stopnia nakrywania się ich orbitali elektronowych. 3) Hipotetyczny mechanizm według koncepcji Cliento "fotobiochemii bez światła", która opiera się na obserwacjach wskazujących , że w wielu reakcjach oksydacyjno-redukcyjnych energia wzbudzania elektronowego może być przenoszona na drodze bezpromienistej do biologicznie wyższych struktur.
4) Skutki kliniczne
-efekt przeciwbólowy,-wydzielanie endorfin,-przyśpiesza regeneracje w tkankach .
TECHNIKA ZABIEGU
1. Zabiegi kontaktowe i bezkontaktowe. Metodę kontaktową stosuje się tylko na skórze nie uszkodzonej. Głowica dotyka skóry, lekko lub z łagodnym uciskiem, można też stosować ucisk przerywany, tzw dziobanie. Stosując tą metodę należy przygotować skórę przed zabiegiem, przecierając ją spirytusem 70% i zdezynfekować głowicę po zabiegu
Metodę bezkontaktową stosuje się w przypadkach ze skórą zmienioną chorobowo. Należy przesuwać głowicę tuż nad polem zabiegowym pamiętając o tym że warstwa powietrza oddzielająca ją od tkanek nie powinna być większa niż 5 mm., gdyż im jest grubsza tym większe są straty energii promieniowania laserowego. 2. Zabiegi labilne i stabilne. Zabiegi głowicą ruchomą ( labilne) są nazywane skanowaniem lub przemiataniem. Głowicę przesuwa się płynnym okrężnym lub falistym ruchem z szybkością około 1cm/s. Zakłada się że promieniowanie powinno być rozłożone równomiernie, jak najbliżej procesu chorobowego.
Zabiegi głowicą ustaloną w jednym punkcie (stabilne) są nazywane techniką punktową. Wybiera się jeden lub więcej punktów, które wydają się najbardziej odpowiednie do wygaszania procesu chorobowego, mogą to być punkty spustowe, ewentualnie akupunkturowe. Kieruje się na nie odpowiednią dawkę promieniowania, przyjmując że znajdzie ono drogę do tkanek chorych. Dawkę oblicza się w J na punkt. Dzięki temu technika punktowa zyskuje popularność ale jej skuteczność w stosunku do skaningu może być mniejsza 3. Zabiegi przy użyciu wiązki skupionej i rozproszonej. Wiązka skupiona ma średnicę kilku milimetrów i znaczną gęstość mocy ( do 500mW/cm2); stosuje się ja w zabiegach punktowych i ruchomych.
Wiązkę rozogniskowaną lub ze źródła wielopunktowego, zwykle o małej gęstości powierzchniowej ( od 0,01 do 1 mW/cm2) wykorzystuje się w zabiegach obejmujących większą powierzchnię skóry.
-Promienie powinny być skierowane prostopadle do powierzchni pola zabiegowego. Ukośne padanie promieni na skórę poszerza pole lecz naświetlenie jest nierównomierne.
-Promieniowanie laserowe może być szkodliwe dla oczu , terapeuta i pacjent powinni wkładać okulary ze szkłami nieprzenikliwymi dla pl.
Bezpieczeństwo pracy z laserem
1)Pacjent i terapeuta powinni mieć założone okulary, chroniące prze promieniowaniem danego typu laser.
2)Pomieszczenie zabiegowe powinno być odpowiednio oznakowane.
3)W pomieszczeniach zabiegowych , należy unikać odbić zwierciadlanych ( przeszklone drzwi, lustra).
4)Aparat powinien być zamknięty zabezpieczony i używany przez osoby przeszkolone.
5)Niedopuszczalne jest kierowanie wiązki światła laserowego w stronę twarzy osoby nie zaopatrzonej w okulary.
Laseroterapia wskazania:
• choroba zwyrodnieniowa stawów,
• zespoły bólowe w przebiegu dyskopatii w lędźwiowym i szyjnym odcinku kręgosłupa,
• zapalenia okołostawowe,
• zespoły powstałe w wyniku przeciążeń mięśni i tkanek miękkich okołostawowych,
• zapalenie ścięgien, powięzi, pochewek ścięgnistych i kaletek stawowych,
• utrudniony zrost kości,
• przewlekłe stany zapalne,
• nerwobóle nerwów obwodowych,
• neuropatia cukrzycowa,
• trudno gojące się rany i owrzodzenia,
• infekcje ropne skóry, trądzik,
• półpasiec, opryszczka, blizny.
Laseroterapia przeciwwskazania:
• ciąża (bezwzględnie),
• choroba nowotworowa (bezwzględnie),
• zaburzenia wydzielania gruczołów dokrewnych, szczególnie nadczynność i niedoczynność tarczycy,
• nie ustabilizowana cukrzyca,
• arytmia,
• stany ostrej niewydolności krążenia,
• ciężkie zakażenia wirusowe i grzybice,
• wysoka gorączka,
• nadwrażliwość na światło,
• przyjmowanie leków światłouczulających,
• choroby umysłowe,
• skłonności do krwawień.
marek33x