EDWARD STACHURA SIEKIEREZADA ALBO ZIMA LE�NYCH LUDZI Dosta� si� pod ko�a, pokatulka�o go i kaput. � To rano by�o. Na ten ekspres do stolicy. � Ale podobno do ostatniego wagonu skaka�. � Do ostatniego wagonu, ale do przednich drzwi. � Aha, do przednich drzwi. No tak. � Tu zrobi� b��d. �eby skoczy� nie do przednich, ale do tylnych drzwi ostatniego wagonu, toby si� tylko pot�uk�, ale pod ko�a by si� nie dosta�. � S�uszna racja. � Pocztowy wagon jest jeszcze na ko�cu. � Albo na ko�cu, albo na samym pocz�tku, zaraz za lokomotyw�. Rozmaicie doczepiaj�. � Mo�e chcia� do tylnych drzwi, tylko �e mo�e, panie tego, zaci�y si�. � Albo si� zaci�y, albo w og�le by�y zamkni�te. � Mog�o i tak by�. Mo�liwe. Dolecia� do tylnych drzwi, szarpn�� za klamk�, zobaczy�, �e zamkni�te, i wtedy polecia� do przodu, do przednich drzwi. Mog�o i tak by�. � Mia� zgin�� i zgin��. To jest los. O tym to zatem wi�c ca�y poci�g rozmawia�, szepta�, mrucza� i mamrota� z rzadkim zgodnym przej�ciem. O tej to �mierci nag�ej i niespodziewanej wszyscy rozprawiali w zat�oczonych przedzia�ach i zawalonych korytarzach jad�cego na zach�d przez zimowe pola poci�gu. By� poci�g, nie ten, ale poci�g jako taki, narz�dziem tragedii. D�ugim no�em, szpad�, siekier�, m�otem, zwanym francuskim kluczem, �elaznym �omem tragedii. Ko�a poci�gu to by�y tryby tragedii, kt�re wkr�ci�y w siebie tego, o kt�rym by�a og�lna mowa. By� poci�g narz�dziem tragedii i wyruszy� poci�g z miejsca tragedii. Z tego miasta, gdzie ona si� wydarzy�a. By� poci�g narz�dziem tragedii, wyruszy� z miejsca tragedii i w dniu tragedii. Trzy s�ynne antyczne jedno�ci: akcji, miejsca i czasu. Bo dzisiaj to si� sta�o. Dzisiaj raniutko. Kilka zaledwie godzin temu. Zaledwie temu godzin kilka. � �eby poci�g jecha� wolno, to jeszcze. Ale to ekspres. Bierze szybko�� od razu. � Te� to w�a�nie. A on zziajany by�. Ca�y czas biegiem lecia�. Przez dworzec, po schodach do tunelu, z tunelu potem po schodach na g�r�, potem po peronie za poci�giem, co ruszy� i te� by� w biegu, jak on. Zm�czy�o go to, nie mia� si�y pod koniec. � O to si� rozchodzi. Nie mia� ju� si�y, a jak nie mia� ju� si�y, to panie tego, nie mia� ju� dok�adnego obliczenia do skoku. �le wymierzy�. � Mo�e te� troch� na bani by�. I tak to jedno z drugim, �e �le wymierzy� sobie skok. � Z samego rana mia� by� na bani? Skoro �wit? Co pan gadasz, panie? � No ale mog�o tak by�, �e poprzedniego dnia, panie, popija� do p�nej nocy. � Albo do wczesnego ranka. � I nie zd��y�o mu wywietrzy�. � Ja to sobie tak my�l�, �e on si� z�apa� za wcze�nie za por�cz, ot co. Za wcze�nie si� z�apa� za por�cz przy drzwiach, a poci�g si� rozp�dza� i on nie mia� czasu si� odbi�. Poci�gn�o go do przodu, a on nie m�g� ju� pu�ci� i wtedy dosta� si� nogami tam, gdzie nie trzeba, mi�dzy stopnie poci�gu i peron. Trzyma� si� jeszcze jaki� czas, a� mu r�ka zemdla�a, i pu�ci�. I wtedy go wkr�ci�o pod sp�d. Siedzia�em jak wryty na moim worku w korytarzu, nisko, mi�dzy nogami stoj�cych ciasno, rami� w rami� i noga w nog�, podr�nik�w. Pali�em papierosa ostro�nie, w zwini�tej tr�bce d�oni, �eby nie przypali� komu� nogawki spodni czy zwanej po�y p�aszcza. S�ucha�em g�os�w, co ponad g�ow�. � Kto tam wie, jak to by�o. � Mo�e czasami przez te jego ciemne okulary. � Mo�liwe. Mo�e mu si� zapoci�y, zarosi�y mu si�. Zziajany by�, a tu mr�z, para mu z gard�a bucha�a i okulary mog�y mu si� zapoci�. Ma�o, �e ciemne, to jeszcze zapocone. � Po co on nosi� te ciemne okulary? Lato, zima � zawsze w nich chodzi�. Na wszystkich filmach w nich wyst�powa�. � Ja widzia�em jeden film �Popi� i diament�. To on tam w jednym miejscu m�wi do dziewczyny, kt�ra go te� pyta, po co on chodzi w tych ciemnych okularach? Dlaczego? I on jej m�wi, �e w okupacj�, prawie ca�y czas po kana�ach �y�, co s� pod ulicami. I teraz, po wojnie, musi chodzi� w ciemnych okularach, bo go dzienne �wiat�o za bardzo k�uje w oczy. Bol� go oczy od tego �wiat�a. Za bardzo do ciemno�ci mu si� oczy przyzwyczai�y w tych kana�ach. � Ale to, panie tego, na filmie m�wi. To jeszcze nie musi prawda by�. � Nie musi by�, ale mo�e by�. B�d� co b�d� jednak zawsze w tych ciemnych okularach chodzi�. Na filmie czy nie na filmie. W �yciu, znaczy si�. � Tak jest. Jakby nie by�o. � Pod�ug mnie to taki cz�owiek powinien mie� samoch�d do dyspozycji, a nie �eby musia� za poci�giem gania�. � Dadz� mu po�miertne odznaczenie i cze��. � A czy mu chocia� dadz�? Daj� tylko bohaterom. � Dla kultury on by� bohater. � Zdolny by�. Szkoda ch�opaka. � I to w sam� niedziel� zgin��. � Ja to jeszcze raz m�wi�: mia� zgin�� i zgin��. To jest los. Niedziela czy nie niedziela. To jest los. Siedzia�em jak wryty, jeszcze raz m�wi�, na moim worku w korytarzu poci�gu nisko, mi�dzy nogami stoj�cych ciasno, rami� w rami� i noga w nog�, podr�nik�w. Pali�em papierosa w zwini�tej �a�obnej tr�bce d�oni. Pali�em ostro�nie, �eby nie przypali� komu� nogawki spodni czy zwanej po�y p�aszcza. S�ucha�em g�os�w, co ponad g�ow�. Powy�ej. Troch� to by�o tak, jakbym �ywcem zakopany by� i s�ysza� g�osy stoj�cych nade mn�, na powierzchni, ludzi. Troch� to by�o tak w�a�nie, ale du�o bardziej tak nie by�o. Du�o bardziej by�o tak, �e siedzia�em na moim worku w zat�oczonym korytarzu poci�gu jad�cego na zach�d przez zimowe pola tej krainy. Cokolwiek bym czu�, gdziekolwiek bym si� my�l� zap�dzi�, a za ni�, za my�l�, pod��a�y niekt�re lotne cz�ci mojego cia�a, takie jak serce na siodle oddechu, aerodynamiczna g�owa z postawionym �aglem w�os�w i tym podobnie, to jednak przede wszystkim, nie da si� tego ukry�, by�em tu, gdzie by�em: w jednym z wagon�w poci�gu. A nie zakopany pod ziemi�. Pod ziemi� natomiast, w tych podziemiach, zakopany by�, to znaczy nied�ugo mia� by� zakopany on. I to nie �ywym, bo �ywym m�g�by, wal�c pi�ciami i nogami w wieko trumny, spowodowa� to, �eby go ci na g�rze, na powierzchni ziemi, us�yszeli i odkopali. Zakopany on mia� by� w podziemiach nie �ywym b�d�c wi�c, ale martwym. Cho� kilka zaledwie godzin temu �ywy by� jak ja teraz. Jak ja, kt�ry, cho� owiany zawiany zamotany w tej chwili doszcz�tnie �mierci g�stym oparem, ale �ywy jestem. Tako �ywy i on by� zaledwie temu godzin kilka. Witaj, zegarze, w kt�rym czas jest cofniony. Witaj, zegarze, w kt�rym jest cofnione zaledwie godzin kilka. Przed�wit zimowy tego dnia. Perony w szronie, poci�gi jeszcze nie rozgrzane w szronie. Ekspres do stolicy zaraz ma odjazd. Mia�em jecha� na zach�d, na robot� do lasu. W kieszeni mam wyci�ty z gazety adres jednego le�nictwa, kt�re da�o anons do dzia�u �Poszukiwanie pracownik�w�. Ze poszukuj� w�a�nie robotnik�w do wyr�bu lasu. To mi si� wyda�o niez�e w mojej ostatnio sytuacji, z kt�rej nie b�d� si� przed nikim t�umaczy�. Wi�c mia�em jecha� tam, do lasu, a nie do stolicy, ale co� mi strzeli�o w ostatniej chwili i zmieni�em zamiar. Czasami trafia mnie co� takiego. Nawet nierzadko. Prawie zawsze poddaj� si� temu, bo to jest prawie zawsze, �e pozwol� sobie tak powiedzie�, g�os krwi intonuj�cej now� pie��. Tylne drzwi ostatniego wagonu s� zamkni�te. Id� szybko do przednich drzwi. Konduktor stoj�cy dalej w przodzie pop�dza mnie chor�giewk�. Wchodz� na stopie� wagonu i ca�y ekspres�tabor rusza z miejsca. Naciskam na klamk� i robi� taki p�obr�t w lewo i w bok, �eby si� drzwi mog�y otworzy� i wtedy, w tym s�ynnym ostatnim spojrzeniu do ty�u widz�, jak po peronie noguje za naszym poci�giem jaki� sp�niony podr�nik. Nie wchodz� do wagonu, stoj� dalej na stopniu, a ten goni. Krzycz� do niego, �eby do mnie lecia�, bo tylne drzwi zamkni�te na klucz. Facet zm�czony jest, to wida�, zziajany mocno, ale ju� jest przy mnie. Poprawiam uchwyt lewej r�ki i uchylam si� w bok, �eby mu zrobi� miejsce na stopniu. On skacze, ja go w locie �api� praw� r�k� wp� i jeste�my uratowani. Odchylam si� jeszcze bardziej w lewo, on otwiera drzwi, wchodzi, ja za nim, i idziemy do wagonu restauracyjnego. � A tego Anglika to nawet nie znale�li. � Kampel. To by� mistrz szybko�ci. � B��kitny ptak. � Tak si� ta jego maszyna nazywa�a. � Wybuch�a na �rodku jeziora i on wylecia� razem z ni� w powietrze. � Sto pi��dziesi�t metr�w w g�r� wszystko wylecia�o i spad�o z powrotem do jeziora. � Teraz go nurki szukaj�. � Co to szuka�, jak wszystko si� rozlecia�o w drobny mak. Albo inaczej. Witaj, zegarze w kt�rym czas jest cofniony. Przed�wit zimowy tego dnia. Perony w szronie, poci�gi jeszcze nierozgrzane w szronie. Mia�em jecha� na zach�d, na robot� do lasu, ale co� mi strzeli�o w ostatniej chwili, �eby jecha� do stolicy. Ju� mam wchodzi� do poci�gu, kt�ry zaraz ma odjazd, ale w jeszcze bardziej ostatniej chwili odstrzeli�o mnie z powrotem, �eby jednak jecha� do lasu tak, jak zamierza�em od pewnego czasu, a nie do stolicy, gdzie zreszt� akurat nie ma jej, do kt�rej tylko jedynie m�g�bym spieszy�. Nie wchodz� wi�c, cofam si�, a poci�g rusza. Naraz s�ysz� tupot po peronie. Jaki� sp�niony podr�nik biegnie za poci�giem. Facet dyszy, jego ci�ki oddech na mro�nym powietrzu natychmiast zamienia si� w k��by pary; widz�, �e podnosi r�k� i robi taki ruch, jakby chcia� w biegu przetrze� ciemne okulary, kt�re ma na oczach. Ja rozpo�cieram szeroko ramiona i staj� mu na drodze. To wszystko oczywi�cie dzieje si� bardzo szybko. Trwa kr�cej, ni� spokojna, przy herbatce, ewentualna lektura tych s��w. On leci na mnie, a ja stoj� z otwartymi ramionami, jakbym go mia� wita� w obj�ciach, ale to chodzi o to, �eby mu przeszkodzi�, �eby nie goni� dalej za poci�giem, bo po co, pojedzie nast�pnym, �wiat si� nie zawali, je�li tym poci�giem nie pojedzie, a po co ma si� sta� jakie� g�upie nieszcz�cie przy wskakiwaniu. On leci w bok, �eby mnie omin��, ale i ja tak samo. To on w drug� stron�, to i ja. I on wpada ...
emaap1