Dagmara Krysiak
OSMOLOGIA
Wprowadzenie:
- inne nazwy to odorologia, olfaktronika,
- najczęściej identyfikacja przez świadka (wyczuł zapach dymu, benzyny itp.),
- od ponad 100 lat policja wykorzystuje psy, tropiące ludzi na podstawie śladu,
- identyfikacji niektórych zapachów można dokonać za pomocą niektórych metod chemii analitycznej,
- zapach ludzki jest mieszaniną zapachów cząstkowych takich jak zapach osobniczy (prawdopodobnie uwarunkowany genetycznie), zapachy otoczenia, kosmetyków,
- zapach osobniczy prawdopodobnie jest stały, prawdopodobnie jest czymś indywidualnym (oba twierdzenia nie zostały jednak naukowo udowodnione),
- substancje determinujące zapach człowieka znajdują się przede wszystkim w krwi, gruczołach potowych i łojowych, w złuszczającym się naskórku, włosach, wydzielinach jamy nosowo-gardłowej, wydzielinach zew. narządów płciowych,
- istotnym elementem zapachu są kwasy tłuszczowe,
Jak dotąd identyfikowany jest jedynie przez specjalnie szkolone psy w ramach metody tzw. czarnej skrzynki – efektem końcowym, rodzącym skutki prawne jest określone zachowanie psa, niewiadomo jednak co to zachowanie psa spowodowało, dlaczego i kiedy wskazuje on ślad prawidłowo, a kiedy się myli,
- najstarsza szkoła tresury psów policyjnych – Belgia 1899,
- ślad osmologiczny nazywa się konserwą zapachową,
- amerykański aparat Syndomat Y 99 za pomocą którego wyodrębniali zapach człowieka,
- w Rosji położono nacisk na zabezpieczenie śladu na miejscu zdarzenia i skonstruowano POZ-y pojemniki odbioru zapachu, w których zapach aktywizowano słabym strumieniem pary,
- najprostszą metodą, jednakże bardzo zawodną, jest przyniesienie na określone miejsce butelki z wodą, wylanie jej i kolejno zostawienie jej otwartej i szczelne zamkniecie po chwili,
- można też użyć dużej wyjałowionej strzykawki i kolejno wstrzykuje się powietrze do szklanego, sterylnego pojemnika,
- ślady pozostają możliwe do użycia w ekspertyzie przez okres 2 lat.
Badanie identyfikacyjne śladów zapachowych ludzi:
- polega na porównywaniu przez psa zapachu zabezpieczonego na miejscu przestępstwa z zapachem pobranym od podejrzanego (oskarżonego),
- podstawa prawna takiej procedury Decyzja nr 36/2003 Dyrektora CLK KGP z 29 V 2003 roku,
- identyfikacja dokonywana w formie ekspertyzy, wykonywana musi być przez biegłego,
- biegły sporządza opinię,
- przewodnik psa, osoba utrwalająca przebieg identyfikacji kamerą video – specjaliści,
- brak metod mogących sprawdzić, czy dana próbka nie jest próbką pustą,
- najlepszymi nosicielami zapachu są ślady biologiczne – zachowują zapach nawet kilka lat,
- rzeczy osobiste, mające długi kontakt z ciałem przechowują zapach kilkanaście miesięcy,
- jeśli kontakt z przedmiotem trwał dłużej niż 30 minut ślad zapachowy zostanie na nim kilkanaście godzin, a nawet 24 h w warunkach optymalnych,
- jeśli rzecz miała kontakt z człowiekiem poniżej 30 minut ślad utrzyma się krócej niż kilkanaście godzin,
- ślady pozostawione na podłożu przez obute nogi – 10 godzin,
- ślad zapachowy dłużej utrzymuje się na powierzchniach chłonnych, krócej na gładkich i niewchłanialnych,
- zabezpieczanie śladu zapachowego – miejsce gdzie jest on spodziewany przykrywa się pochłaniaczem (pieluchą, flanelą), następnie szczelnie okrywa aluminiową folią, pobieranie zapachu powinno trwać dłużej niż 30 minut; następnie zdejmuje się folię a pochłaniacz wkłada szczypcami do sterylnego szklanego naczynia; jeśli ślad zabezpiecza się z miejsca, gdzie nie można rozłożyć pochłaniacza, wówczas stosuje się pompę próżniową,
- próbkę zapachu od podejrzanego pobiera się w ten sposób, że do jego ciała przykłada się sterylne pochłaniacze na min. 30 minut; zgodnie z art. 74 par. 2 KPK podejrzany zobowiązany jest poddać się procedurze pobierania próbek zapachu,
- pobieranie powinno odbywać się w specjalnym pomieszczeniu wolnym od intensywnych zapachów,
- identyfikacja śladu zapachowego – dokonywana jest w pomieszczeniu zwanym rozpoznawalnią zapachów; pies nawąchuje ślad zapachowy, a następnie poleca się mu wyszukanie zapachu tożsamego z zapachem dowodowym wśród kilku próbek ustawianych w szereg selekcyjny, gdzie wśród zwykle 3-4 zapachów przybranych jest próbka zapachu podejrzanego, gdy pies zapach rozpozna siada przy nim, waruje, wskazuje łapą,
- reguły ekspertyzy osmologicznej:
* efekt mądrego Hansa – przewodnika psa nie może wiedzieć, która próbka jest właściwa, może bowiem podświadomie wskazać ją psu,
* co najmniej dwa psy użyte do identyfikacji posiadające aktualny atest – każdy z nich powinien wykonać 2-3 próby diagnostyczne,
* przed próbami diagnostycznymi należy wykonywać próby kontrolne badające, czy dany zapach nie jest dla psa atrakcyjny, oraz badające aktualną predyspozycję psa,
* niedopuszczalne jest kilkukrotne używanie tego samego materiału – zachodzi kontaminacja przez psa,
* przebieg powinien być utrwalony na zapisie video,
- niska wartość diagnostyczna ekspertyzy.
trwewqetrwewqe