Metody rolnictwa ekologicznego:
1.Metoda biodynamiczna (Rudolf Steiner – 7-6.VI.1924)
2.Metoda organiczno-biologiczna (Hans Müller, Hans Rusch)
3.Metoda organiczna (Albert Howard, Ewa Balfour)
4.Metoda organiczna (J. Rodale)
5.Metoda biologiczna
Najczęściej jest stosowana metoda 2 (?), która łączy rolnictwo biodynamiczne – to część rolnictwa ekologicznego.
Koncepcje agro-żywnościowe:
1.Koncepcja weganiczna
2.Uprawa spełniająca kryteria makrobiotyki
3.Koncepcja Mazdaznan (starożytna Persja)
4.Rolnictwo naturalne
5.Naturalna uprawa
6.Permakultura
Rolnictwo ekologiczne – to system gospodarowania, który aktywizując przyrodnicze mechanizmy produkcyjne poprzez stosowanie środków naturalnych, nie przetworzonych technologicznie, zapewnia trwałą żyzność gleby i zdrowotność zwierząt oraz wysoką jakość biologiczną produktów rolniczych.
Jest to system zrównoważony pod względem ekologicznym, ekonomicznym, społecznym, nie obciąża środowiska, jest w dużym stopniu niezależny od nakładów zewnętrznych, umożliwia zachowanie oraz rozwój wsi i rolnictwa jako kategorii społecznych i kulturowych.
System:
*Ekonomicznie wydolny,
*W dużym stopniu samowystarczalny,
*Przyjazny środowisku,
*Trwały,
*Społecznie i kulturowo pożądany,
*Etyczny i estetyczny.
W 2004 roku:
-31 mln ha rolnictwa ekologicznego
-W Polsce 87 tys ha
-26% uprawy ekologicznej à Lichtenstein
-0,59% w Polsce
Najnowsze dane – powierzchnia użytków rolnych rolnictwa ekologicznego w Polsce:
2003 – 50 tys ha
2004 – 82 tys. ha
2005 – 167 tys. ha
396 gospodarstw na Dolnym Śląsku
7193 gospodarstw ekologicznych w Polsce
ZASADY ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO:
1)Ochrona środowiska produkcji rolniczej: gleby, wody, krajobrazu (dążenie do biologicznej samoregulacji w obrębie gospodarowania, rozumianego jako system ekologiczny);
2)Wysoka jakość biologiczna płodów rolnych – (‘pierwotna’) nawiązująca do właściwości produktów powstających naturalnie w przyrodzie, bez ingerencji człowieka;
3)Poprawa żyzności gleby – uważana za podstawę zdolności produkcyjnych;
4)Dążenie do zamknięcia obiegu materii – poprzez zrównoważenie produkcji zwierzęcej w gospodarstwie (samowystarczalność paszowo-nawozowa);
5)Różnorodność biologiczna (gatunkowa) – sprzyjająca przywracaniu równowagi w środowisku produkcji.
Celem jest dostarczenie substratu organizmom glebowym oraz stworzenie optymalnych warunków wzrostu i rozwoju roślin.
Podstawowe nawozy ekologiczne: obornik, gnojówka, woda gnojowa, kompost, nawozy zielone.
Nawozy uzupełniające
-Mineralne. mielone skały(bazalt, gips)
-Organiczne. Mączka z kości, krwi, rogów, kora drzew, trociny
Aby utrzymać żyzność gleby:
-Płytkie odwracanie, głębokie spulchnianie;
-Agregatowanie (zapobiega ugniataniu gleby, względy ekonomiczne);
-Maksymalne skrócenie czasu, w którym gleba pozostaje bez okrywy roślinnej.
Funkcje płodozmianu
1.Utrzymanie optymalnej zawartości próchnicy oraz żyzności gleby;
2.Zapobieganie nadmiernemu rozwojowi chorób i szkodników;
3.Niedopuszczenie do niekorzystnego rozwoju chwastów;
4.Rotacje 4-letnia;
5.Motylkowe 25% minimum;
6.Musi obejmować międzyplony.
Działanie zapobiegawcze:
1.Płodozmian (właściwy),
2.Kompostowanie materiałów organicznych,
3.Odpowiedni dobór roślin uprawnych,
4.Uprawa międzyplonów,
5.Czyszczenie materiału siewnego,
6.Przedsiewna uprawa roli,
7.Ściółkowanie i mulczowanie
Bezpośrednie zwalczanie: metody mechaniczne i termiczne.
Preferowane odmiany genetycznie ustalone o tzw. szerokiej odporności na choroby i szkodniki jak również konkurencyjne wobec chwastów, formy lokalne.
Materiał: reprodukowany regionalnie w gospodarstwach ekologicznych. Niedozwolona jest uprawa roślin genetycznie modyfikowanych. Syntetyczne zaprawy nasienne są zakazane.
Dozwolone naturalne preparaty jak substancje biodynamiczne.
Podstawą ochrony roślin są działania zapobiegające nadmiernemu rozwojowi chorób i szkodników to:
*Odmiany odporne,
*Właściwe kształtowanie krajobrazu,
*Wprowadzenie odpowiedniego płodozmianu,
*Podwyższenie aktywności biol. gleby,
*Wzmacnianie kondycji roślin.
Obecność zwierząt w gospodarstwie ekologicznym sprzyja urozmaiceniu upraw polowych, ze względu na konieczność pozyskiwania odpowiednich pasz.
Chów zwierząt usprawnia zamknięcie obiegu materii organicznej w obrębie gospodarstwa.
Zwierzęta mogą wykorzystywać tereny nie nadające się pod uprawę roślin towarowych.
*Bilans P i K
*Zużycie energii gospodarstwo ekologiczne:
*mniejsze zużycie energii
->pszenica ozima
ok.50% mniejsze GJ/ha ok.30% mniejsze GJ/t niż w rolnictwie konwencjonalnym
*Życie organizmów w gospodarstwie ekologicznym jest bardzo różnorodne, dużo mszyc, biedronek, dżdżownic.
Porównane zaw. pozostałości chemicznych środków ochrony roślin:->owoce cytrusowe -rolnictwo konwencjonalne 3,5% -rolnictwo ekologiczne 0,96%->sałata -r. Konwencjonalne 60% -r. Ekologiczne 20%->winogrona -r. Konwencjonalne 90% (włosi – najbardziej skażone winogrona i wino) -r. Ekologiczne 10%
->wino -r. konwencjonalne 65% -r. Ekologiczne 11%
ZNACZENIE PŁODOZMIANU W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM
Płodozmian – dobór i następstwo roślin zaplanowane z góry na wiele lat dla określonego obszaru gospodarstwa.
Zmianowanie – ściśle określone następstwo roślin.
Rys.1
Podstawowe zasady rolnictwa ekologicznego:
1.Stosowanie wielostronnych płodozmianów z udziałem roślin motylkowych /strączkowe i motylkowe drobnonasienne/ oraz wysyconych poplonami uprawianymi na zielone nawozy,
2.Dążenie do wzrostu żyzności i biologicznej aktywności gleby dzięki stosowaniu nawożenia organicznego, wielostronnego płodozmianu, odpowiedniej uprawy roli itp.,
3.Dążenie do zamknięcia obiegu materii organicznej i składników pokarmowych w ramach gospodarstwa, rozumianego jako organiczna całość /równowaga paszowo-nawozowa/,
4.W ochronie roślin przed chorobami i szkodnikami podstawowe znaczenie ma profilaktyka /płodozmian, nawożenie organiczne, dobór odmian/ oraz wzrost naturalnej odporności gleby przeciwko patogenom, dzięki dużej jej biologicznej aktywności,
5.W ograniczeniu zachwaszczenia podstawowe znaczenie ma płodozmian, poprawna uprawa roli oraz rozwinięte metody mechanicznego ich zwalczania.
Zadania płodozmianu w rolnictwie ekologicznym:
*Zapewnia wzrost żyzności i biologicznej aktywności gleby, dzięki uprawie mieszanek roślin motylkowych z trawami oraz roślin strączkowych i międzyplonów;
*Ogranicza rozprzestrzenianie się chorób, szkodników i chwastów;
*Umożliwia pełne wykorzystanie składników pokarmowych z gleby poprzez następstwo roślin o różnym zapotrzebowaniu i różnej zdolności ich pobierania;
*Ogranicza wymywanie składników pokarmowych, a głownie azotanów do wód gruntowych oraz chroni glebę przed erozją;
*Zapewnia pokrycie zapotrzebowania posiadanych zwierząt na pasze w okresie żywienia letniego oraz zimowego;
*Pozwala optymalnie wykorzystać sprzęt, jakim dysponuje gospodarstwo oraz warunkuje możliwie równomierne rozłożenie prac w okresie roku;
*Zmniejsza ryzyko produkcji dzięki większej jej różnorodności.
Planując płodozmian w rolnictwie ekologicznym trzeba uwzględnić również inne kryteria:
*Znaczący udział towarowej produkcji roślinnej (ziemniaki, pszenica, żyto, gryka, warzywa), gdyż za te produkty rolnik łatwiej może uzyskać wyższe ceny;
*Szerszy asortyment produktów (np. podstawowe gatunki warzyw) ze względu na możliwość sprzedaży bezpośrednio do małych sklepów;
*Zasoby siły roboczej i okresowe spiętrzenie prac (pielenie upraw).
Rośliny o małym znaczeniu w rolnictwie ekologicznym:
1,O dużych potrzebach nawozowych (rzepak, burak cukrowy),
2,Wolnym początkowym tempie wzrostu i małej zdolności konkurencyjnej wobec chwastów,
3,Słabo ocieniające glebę, zubażające w substancję organiczną,
4,Sprzyjające erozji (kukurydza, burak),
5,Dużej wrażliwości na choroby lub szkodniki (rzepak).
Zasady zakładania płodozmianów w gospodarstwie ekologicznym:
*Udział motylkowatych w płodozmianie powinien stanowić 25-33%,
*Motylkowate pastewne (strączkowe oraz motylkowe drobnonasienne) powinny być uprawiane przez minimum jeden rok,
*Częsta uprawa międzyplonów ścierniskowych, ozimych oraz wsiewki miedzyplonowej,
*Przemienne uprawa zbóż ozimych i jarych,
*Rośliny o długim okresie wschodów i początkowego rozwoju powinny następować po roślinach zmniejszających występowanie chwastów,
*Utrzymanie 4-letniej przerwy w uprawie na danym polu tego samego lub pokrewnych gatunków roślin, która ogranicza występowanie ich specyficznych chorób i szkodników w takim stopniu, że nie powodują one strat gospodarczych.
Tab.1
Rola roślin motylkowatych w płodozmianie:
*Wiązanie azotu atmosferycznego i udostępnianie do roślinom następczym,
*Zwiększenie zawartości substancji organicznej w glebie (duży system korzeniowy),
*Poprawa właściwości fizycznych gleby (rozluźniające działanie korzenia palowego, zacienianie gleby),
*Spulchnianie podglebia,
*Uruchamianie składników pokarmowych z podglebia (Ca, P),
*Zwiększenie aktywności biologicznej gleby poprzez znaczne ilości wydzielin korzeniowych i resztek roślinnych,
*Ochrona gleby przed erozją wodną i wietrzną,
*Siedlisko pożytecznych owadów,
*Dostarczanie wysokiej jakości paszy (smakowitej),
*Pożytek pszczeli.
Tab.2
PODSTAWY AGROTECHNIKI W ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM
Zdrowa gleba -->zdrowe rośliny --> zdrowe zwierzęta--> zdrowi ludzie
Budowa gleby:
- okrywa gl. (liście, ściółka)
- zasięg próchnicy – do 20-30cm; glony, grzyby symbiotyczne, mikroorganizmy, bakterie wiążące azot;
- warstwa mineralna – do ok. 250cm; zwietrzała skała, magazyn wody;
- skała macierzysta (nie zwietrzała);
Wydzieliny korzeni roślin-pokarm dla mikroorganizmów.
Zabiegi służące utrzymaniu i poprawie żyzności gleby:
1.staranna uprawa oszczędzająca gl.
2.wielostronny płodozmian
3.regularne nawożenie organiczne
Założenia uprawy roli:
1.zapewnienie wystarczającej ilości miejsca dla rozwoju korzeni;
2pobudzenie aktywności organizmów gl.;
3poprawa współdziałania korzeni roślin + organizmów glebowych + cząsteczek gl.
Podstawowa uprawa roli (spłycać uprawki):
*zalecana podstawowa głębokość 15-20 cm,
*przemienne stosowanie narzędzi pracujących na różnych głębokościach,
*ograniczenie liczby orek,
*płytkie przedsiewne spulchnianie,
*mieszanie resztek rośl. z glebą lub mulczowanie,
Zadania zabiegów uprawowych w rolnictwie ekologicznym:
1)naprawa struktury gl.,
2)usuwanie zagęszczenia różnych chwast gl.
3)wprowadzanie do gleby resztek pożniwnych i nawozów organicznych,
4)ograniczenie występowania chwastów,
5)przygotowanie pola pod wysiew i sadzenie roślin,
Uprawa roli w rolnictwie ekologicznym to przede wszystkim uproszczona uprawa roli.
1.ograniczanie ilości zabiegów,
2.ograniczanie głębokości uprawy,
3.uprawa bezorkowa,
4.uprawa konserwująca (30% resztek pożniwnych nie jest mieszana z glebą)
Zasady:
*płytkie odwracanie i mieszanie roli,
*głębokie spulchnianie,
Tab.3
Główne okresy uprawy roli:
po zbiorze roślin – pożniwne:
*kultywatorowanie
*talerzowanie
*orka (podorywka)
przed siewem- przedsiewne:
*ograniczenie ugniatania roli
*zwalczanie chwastów
*przykrycie resztek rośl. lub nawozów
Właściwy termin uprawy:
*optymalna wilgotność uprawowa
*pługi (zwykłe, obracalne, z pogłębiaczem), kultywator ze skrzydełkowatymi redlicami;
Utrwalanie struktury gleby:
*wysiew np. łubin, bobik, lucerna, koniczyna
Wprowadzanie resztek pożniwnych do gleby:
*im gleba lżejsza i suchsza, tym większa głębokość mieszania z glebą poplonów, nawozów organicznych i resztek pożniwnych;
*im cięższa i bardziej wilgotna gleba, tym głębokość ta jest mniejsza
Maszyny i narzędzia do uprawy gl.:
-pług – spulchnianie, ograniczanie zachwaszczenia
-głębosz
-pług do pełnego odwracania skib – bdb dla gosp. ekolog.
-Kultywator ciężki
-Brona talerzowa
-Glebogryzarka – nie na glebę ubogą w próchnicę
-Pod wysiew:
Kultywator lekki
Brona zębowa
Wały
Brony aktywne
Zabiegi pielęgnacyjne i zwalczanie chwastów:
*brona zębowa
*brona chwastownik
GOSPODARKA NAWOZOWA
...
Roman1313