Sop_01_lab.pdf

Laboratorium systemów operacyjnych – ćwiczenie nr 1.

[ilość modułów: 0,5]

Temat zajęć: Instalacja systemu operacyjnego.

Czas realizacji zajęć: 45 min.

Zakres materiału, jaki zostanie

zrealizowany podczas zajęć:

I. Instalacja systemu.

Systemy operacyjne Linux są rozpowszechniane w postaci tzw. dystrybucji (np. Debian, SuSE,

Fedora Core, Gentoo, Ubuntu), które różnią się m.in. łatwością instalacji, administracji oraz

użytkowania, ilością oferowanego oprogramowania czy też sposobem zarządzania pakietami.

Pakiety to porcje oprogramowania, które ułatwiają zarządzanie instalacją programów i ich

aktualizowanie. Istnieje kilka możliwości pozyskania dystrybucji systemu Linux, np.:

● pobranie z Internetu obrazów płyt i samodzielne ich wypalenie – oto przykładowe adresy

internetowe:

http://www.debian.org/

http://opensuse.org/

http://fedora.redhat.com/

http://www.gentoo.org/

http://www.ubuntu.com/ – istnieje także możliwość zamówienia darmowych, gotowych płyt

instalacyjnych dostarczanych poczta

http://www.linuxiso.org/

● kupno gotowych płyt; niekiedy także dołączanych do czasopism komputerowych;

● instalacja przez Internet – dotyczy wybranych dystrybucji.

Istnieje także możliwość korzystania z systemu Linux bez konieczności jego instalowania na

komputerze. Jest to możliwe dzięki wydaniom – nazywanym Live CD – które są uruchamiane z płyty

CD i nie wymagają dysku twardego do pracy systemu. Przykładami takich dystrybucji są Knoppix

Linux ( http://www.knoppix.org/ ) oraz wydanie Desktop CD dystrybucji Ubuntu

( http://www.ubuntu.com/ ) .

Przed rozpoczęciem instalacji warto zgromadzić podstawowe informacje na temat

posiadanego komputera, tj. rodzaj płyty głównej, karty graficznej, monitora itd. Instalator powinien

sam wykryć większość stosowanego obecnie sprzętu komputerowego, jednak takie informacje będą

przydatne podczas ewentualnych problemów z detekcją sprzętu. Warto także rozpoznać niezbędne

dane konfiguracyjne sieci komputerowej, jeśli proces jej konfiguracji nie jest realizowany z

wykorzystaniem np. serwerów DHCP. Obecnie niemal wszystkie dystrybucje udostępniają wygodny

w obsłudze program instalatora – często w postaci graficznej – który prowadzi użytkownika przez

cały proces instalacji systemu. Proces ten może się nieco różnić w zależności od dystrybucji, jednak

można wyodrębnić podstawowe i wspólne jego etapy:

(1) instalacja rozpoczyna się najczęściej od uruchomienia komputera z płyty CD/DVD z wersją

instalacyjną systemu;

(2) po uruchomieniu się programu instalatora powinien pojawić się ekran powitalny;

(3) dalej należy wskazać podstawowe informacje takie jak: język, układ klawiatury itp.;

(4) następnie wykonywana jest detekcja sprzętu systemu komputerowego – w przypadku

problemów instalator powinien poprosić użytkownika o wskazanie odpowiednich danych na

temat sprzętu;

(5) jeśli w komputerze dostępna jest karta sieciowa, to instalator może podjąć próbę konfiguracji

jej poprzez serwer DHCP – w przypadku braku takiego serwera, można ręcznie wprowadzić

niezbędne parametry konfiguracyjne;

(6) przed dalszą instalacją niezbędna jest konfiguracja dysku twardego – konieczne są co

najmniej dwie partycje: główna , na której zainstalowany zostanie system oraz wymiany (ang.

swap ); instalator zazwyczaj pozwala na utworzenie odpowiednich partycji w czasie

str. nr 1 /3

Etapy instalacji systemu operacyjnego, podział na partycje, program

ładujący.

Laboratorium systemów operacyjnych – ćwiczenie nr 1.

[ilość modułów: 0,5]

instalacji, można to także wykonać przed instalacją systemu; (patrz punkt Podział na

partycje )

(7) dystrybucje Linuxa dysponują predefiniowanymi zestawami konfiguracyjnymi, jakie można

instalować, np. dedykowane dla serwerów lub komputerów domowych itp. – można zatem

zdecydować się na jedną z proponowanych konfiguracji, lub też samemu dokonać wyboru

właściwych pakietów oprogramowania;

(8) dalej należy wskazać hasło użytkownika root , który jest administratorem systemu oraz

właściwą strefę czasową;

(9) instalator będzie także wymagał wyboru programu ładującego, tzw. boot loadera , który jest

odpowiedzialny za rozruch systemu operacyjnego po uruchomieniu komputera; należy także

wskazać miejsce jego instalacji, np. MBR (ang. Master Boot Record ); (patrz punkt

Program ładujący )

(10)w tym momencie następuje kopiowanie wybranych pakietów z oprogramowaniem na dysk

twardy komputera – może to zająć kilka lub kilkanaście minut, w zależności od ilości

wybranego oprogramowania i szybkości komputera;

(11)po skopiowaniu wszystkich danych nastąpi restart komputera;

(12)po ponownym uruchomieniu komputera, należy utworzyć konto zwykłego użytkownika –

może zostać także dokończony proces kopiowania danych z pozostałych płyt instalacyjnych

(jeśli dystrybucja dostarczana jest na kilku płytach);

(13)ostatecznie można zalogować się do systemu i dokonać personalizacji ustawień.

II.Podział na partycje.

Partycja to część dysku twardego wydzielona lub dedykowana dla konkretnego systemu

operacyjnego. Partycje dzieli się na trzy podstawowe rodzaje:

● podstawowe (ang. primary ) – na dyskach z tablicą partycji MBR można utworzyć tylko

cztery takie partycje;

● rozszerzone (ang. extended ) – pozwalają na tworzenie wielu partycji logicznych – jest to

niezbędne jeśli potrzebnych jest więcej niż cztery partycje na dysku;

● logiczne – woluminy tworzone na partycji rozszerzonej, nie ma ograniczeń co do liczby

partycji logicznych.

Dla systemu Linux niezbędne są co najmniej dwie partycje:

● główna – na której instalowany jest system (jej minimalny rozmiar jest zależny od ilości

oprogramowania jaki zostanie zainstalowany wraz z systemem operacyjnym – obecnie może

to być kilka GB);

● swap – jest to partycja wymiany, czyli obszar na dysku, na który będą przenoszone czasowo

rzadziej używane bloki z pamięci operacyjnej (często podaje się, że jej rozmiar powinien być

równy lub dwukrotnie większy niż dostępna w komputerze pamięć RAM).

Jeżeli na dysku twardym nie mam zainstalowanego żadnego systemu operacyjnego (lub też

użytkownik ma do dyspozycji dwa dyski twarde), to wystarczy przygotować wspomniane dwie

partycje, aby poprawnie zainstalować system Linux. Inaczej sytuacja wygląda, jeśli na dysku

twardym jest już zainstalowany jakiś system operacyjny – np. z rodziny Windows – a Linux miałby

być drugim systemem operacyjnym. Wówczas konieczne będzie partycjonowanie dysku, na który

zapisane są już dane. Podstawową czynnością, w takim przypadku, będzie wykonanie kopii

zapasowej dysku, przed wykonaniem jakichkolwiek modyfikacji. Istotne jest także, aby przed

wykonaniem partycjonowania dysku, dokonać jego defragmentacji, tak aby wszystkie dane zostały

umieszczone w tej części dysku, która nie będzie objęta nowymi partycjami dla Linuxa. W

przeciwnym wypadku dane te mogą ulec zniszczeniu!

Zmiany ustawień partycji na dysku twardy można wykonać następującymi programami:

● fdisk – dostępny w systemach operacyjnych Windows oraz w systemie Linux. W systemie

Linux argumentem wywołania tego programu jest nazwa urządzenia (czyli dysku, na którym

str. nr 2 /3

Laboratorium systemów operacyjnych – ćwiczenie nr 1.

[ilość modułów: 0,5]

będą wykonywanie modyfikacje) – przy czym stosuje się następujące nazwy:

/dev/hda – pierwszy dysk IDE,

/dev/hdb – drugi dysk IDE,

/dev/hdc – trzeci dysk IDE,

/dev/sda – pierwszy dysk SCSI,

/dev/sdb – drugi dysk SCSI.

Oto lista podstawowych poleceń, jakie można wydawać po uruchomieniu programu fdisk :

a – określenie partycji startowej (boot),

d – usunięcie partycji,

l – wypisanie kodów partycji,

m – wypisanie komend,

n – dodanie nowej partycji,

p – wydruk tablicy partycji,

q – zakończenie bez zapisania zmian w tablicy partycji,

t – zmiana kodu partycji,

u – zmiana jednostek w(y)pisywania,

v – weryfikacja poprawności tablicy partycji,

w – zakończenie z zapisaniem zmian w tablicy partycji,

z – dodatkowe komendy dla ekspertów.

● cfdisk – program o tej samej funkcjonalności co fdisk jednak posiadający interaktywne

menu;

● parted – rozbudowane narzędzie, które umożliwia także zmianę wielkości istniejącej partycji

(niestety nie obsługuje obecnie systemu NTFS).

● ntfsresize – pozwala na zmianę rozmiaru partycji z systemem NTFS.

Istnieją także komercyjne programy dla platformy Windows, które pozwalają nawet średnio

zaawansowanym użytkownikom na modyfikacje podziału na partycje dysku twardego – przykładem

może być popularny program Partition Magic ( http://www.partitionmagic.com/ ).

III.Program ładujący.

Program ładujący (ang. boot loader ) to program, który uruchamiany jest jako pierwszy tuż po

wykonaniu programu BIOS. Jego zadanie polega na załadowaniu systemu operacyjnego do pamięci

operacyjnej komputera; najczęściej posiada on także funkcje umożliwiające wybór właściwego

systemu operacyjnego, jeśli zainstalowano więcej niż jeden taki system.

Najlepszym rozwiązaniem instalacji programu ładującego jest umieszczenie go w strukturze

MBR (ang. Master Boot Record ). MBR to struktura, która znajduje się w pierwszym sektorze dysku

twardego, posiadająca wyznaczony obszar dedykowany dla programu ładującego (posiada także

cztery struktury opisujące partycje podstawowe). W ustawieniach BIOS komputera należy wskazać,

z którego dysku twardego komputera ma zostać odczytany rekord MBR.

Obecnie dystrybucje Linuxa zawierają dwa najpopularniejsze programy ładujące – LILO

oraz GRUB . Zaleca się jednak stosowanie programu GRUB (ang. GRand Unified Bootloader ), który

jest rozwiązaniem nowszym i wyróżnia się m.in. możliwością wskazywania opcji rozruchu systemu

operacyjne przed jego uruchomieniem, obsługą wielu systemów plików, czy też możliwością

uruchomienia obrazu systemu, który nie został umieszczony w pliku konfiguracyjnym.

IV.Literatura.

[Bac95] Bach M. J., Budowa Systemu Operacyjnego UNIX , WNT, 1995, ISBN 83-204-2015-6 .

[Kof00] Kofler M., Linux. Instalowanie, konfigurowanie, użytkowanie , Wydawnictwo Translator,

ISBN 83-86149-63-9.

str. nr 3 /3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: