Instrumenty smyczkowe

1.    Cele lekcji

a.     Wiadomości

Zapoznanie uczniów z budową i dźwiękiem instrumentów strunowych szarpanych. Wskazanie charakterystycznych cech instrumentów i różnic między nimi wynikających z ich budowy. Krótka historia instrumentów. Wyjaśnienie pojęcia lutnik i lutnictwo. Wskazanie najważniejszych i najwybitniejszych budowniczych instrumentów strunowych smyczkowych. Na przykładach muzycznych odróżnianie instrumentów po ich barwie.

b.    Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. wyjaśnić pojęcie instrumenty smyczkowe.
2. wskazać nazwy wszystkich instrumentów strunowych smyczkowych.
3. omówić budowę każdego instrumentu smyczkowego.
4. wskazać różnice pomiędzy omawianymi instrumentami.
5. wyjaśnić pojęcia: lutnik, lutnictwo.
6. wskazać najsłynniejszych budowniczych instrumentów smyczkowych.
7. rozróżniać słuchowo instrumenty smyczkowe.

2.    Metoda i forma pracy

Metoda pogadanki z elementami opisu. Pokaz. Percepcja wybranych utworów ze wskazaniem słuchowym barwy poszczególnych instrumentów smyczkowych.

3.    Środki dydaktyczne

1. 1. 1. Podręcznik: Elżbieta Korowajczyk Moja muzyka.Podręcznik dla klas 4 – 6.
      2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.
      3. Nagrania utworów:

a)      Joann Strauss – Pizzicato – polka.

b)     Niccolo Paganini – Kaprys XXIV op.1.

c)      Camille Saint-Saens – Łabędź.

d)     Józef Haydn – fragment Kwartetu D – dur ”Żabi”

4. Plansze z rysunkami instrumentów: skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas.
5. Karta pracy ucznia.

4.Przebieg lekcji

a.     Faza przygotowawcza

1.      Sprawdzenie obecności.

2.      Sprawdzenie zadania domowego.

3.      Wspólne zaśpiewanie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.

4.      Podanie tematu do zeszytu.

( 10 min.)

b.    Faza realizacyjna

1. 1. 1. Metodą pogadanki wprowadzenie uczniów do tematu lekcji poprzez pokazanie plansz z instrumentami muzycznymi strunowymi smyczkowymi. Na podstawie własnych doświadczeń i przemyśleń uczniowie wymieniają nazwy instrumentów. Nauczyciel potwierdza lub naprowadza uczniów na właściwe określenia.
      2. Wyjaśnienie metodą pogadanki pojęcia instrumenty smyczkowe oraz zapisanie definicji w zeszycie.

·         Notatka:

I.                   Instrumenty smyczkowe:

Dźwięk wydobywamy z nich, wprowadzając struny w drganianprzez pocieranie ich smyczkiem. Można również szarpać struny palcami, czyli grać pizzicato.

3. 3. 3. Przedstawienie uczniom techniki pizzicato poprzez wysłuchanie utworu Joanna Straussa – Pizzicato – polka. Pogadanka na temat wysłuchanego utworu. Wskazanie najważniejszych cech brzmieniowych słyszanego instrumentu.
      4. Omówienie budowy skrzypiec. Pokaz ilustracji oraz aktywna metoda udziału uczniów w lekcji poprzez włączanie się do pogadanki na temat charakterystycznych elementów budowy skrzypiec. Nawiązanie do dwóch pojęć: lutnik i lutnictwo. Wyjaśnienie ich oraz wskazanie najważniejszych budowniczych instrumentów smyczkowych z uwzględnieniem Antonio Stradivariego.

·         Notatka:

II.                Skrzypce:

- mają cztery struny,

- pudło rezonansowe,

- smyczek,

- otwory w kształcie litery f,

- podbródek,

- kołki,

- podstawek,

- strunociąg,

- dusze.

              III. Lutnik i lutnictwo:

Lutnictwo jest to sztuka zajmująca się budową i wykonywaniem instrumentów strunowych. Lutnikiem nazywamy osobę, która zajmuje się budowaniem instrumentów strunowych. Nazwa pochodzi z XV wieku, kiedy to lutnicy zajmowali się budową lutni.

5. Wysłuchanie utworu Niccolo Paganini – Kaprys XXIV op.1 oraz wskazanie najważniejszych cech brzmieniowych solowego instrumentu w tym utworze.

6. Metoda pokazu zapoznanie uczniów z kolejnym instrumentem – altówką. Wskazanie podobieństwa i różnic między omawianym wcześniej instrumentem.

·         Notatka:

              IV. Altówka:

              Technika gry na altówce jest taka sama jak na skrzypcach. Od skrzypiec różni się tylko strunami i wielkością (jest większa).

6. Omówienie kolejnego instrumentu metodą pokazu zaprezentowanie instrumentu oraz pogadanka na temat budowy wiolonczeli. Wskazanie jej charakterystycznych cech i różnic, jakie są między nią a pozostałymi omawianymi wcześniej instrumentami
7. Wysłuchanie i percepcja utworu: Camille Saint-Saens – Łabędź. Metoda pogadanki wskazanie cech brzmieniowych wiolonczeli.

·         Notatka:

V. Wiolonczela:

Wydobywamy z niej jeszcze niższe dźwięki niż ze skrzypiec czy altówki. Jest większa i sposób gra na tym instrumencie jest inny – na siedząco opierając instrument o podłogę metalowa nóżką.

8. Pokazanie ilustracji oraz pogadanka na temat budowy kontrabasu.

·         Notatka:

       VI. Kontrabas:

      To największy instrument smyczkowy. Gra się na nim w pozycji stojącej lub siedzącej na specjalnym, wysokim stołku. Struny kontrabasu są grube i długie. Rzadko wykonuje się na nim partie solowe.

a.     Faza podsumowująca

Wysłuchanie fragmentu Kwartetu D – dur ”Żabiego” Józefa Haydna. Metodą pogadanki omówienie współpracy instrumentów smyczkowych w kwartecie Haydna.

5.Bibliografia

a.     Elżbieta Korowajczyk Moja muzyka.Podręcznik dla klas 4 – 6.

    6.Załączniki

b.    Karta pracy ucznia

Powtórzenie zagadnień związanych z tematem formie otwartych pytań.

c.     Zadanie domowe

Przedstaw dwa przykłady z muzyki klasycznej lub rozrywkowej, w których wykorzystywane są brzmienia instrumentów smyczkowych.