Zapoznanie uczniów z tradycją Bożego Narodzenia. Omówienie śpiewów wykonywanych podczas świąt Bożego Narodzenia. Omówienie historii pochodzenia kolęd i pastorałek. Omówienie symboli Bożego Narodzenia oraz sposobu obchodzenia świąt Bożego Narodzenia. Zapoznanie uczniów z pastorałką „W tej kolędzie”. Wykonanie kolędy na instrumentach melodycznych.
Uczeń potrafi:
1. Wyjaśnić pochodzenie słów kolęda i pastorałka.
2. Omówić budowę kolęd i pastorałek.
3. Omówić tematykę kolęd i pastorałek.
4. Wyjaśnić pojęcie tradycji i obrzędów.
5. Wykonać na instrumentach melodycznych utwór „W tej kolędzie” oraz go zaśpiewać.
6. Omówić sposób obchodzenia Świąt Bożego Narodzenia.
7. Wskazać symbole Świąt Bożego Narodzenia.
Metoda opisowa z elementami pogadanki. Percepcja muzyki.
1. Elżbieta Korowajczyk, Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4 – 6.
2. Instrument akompaniujący dla nauczyciela – fortepian lub gitara.
3. Karta pracy ucznia.
4. Instrumenty muzyczne: flażolety, tamburyna, marakasy, cymbałki.
(10 min)
· Notatka:
Tradycja – przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kultury (takie jak: obyczaje, poglądy, wierzenia, sposoby myślenia i zachowania, normy postępowania), które dana zbiorowość wyróżnia jako szczególnie ważne i warte zachowania obecnie i w przyszłości.
2. Omówienie - metodą pogadanki - śpiewów wykonywanych podczas obchodzenia Bożego Narodzenia. Zapoznanie uczniów z historią pochodzenia kolęd i pastorałek. Omówienie tematyki utworów związanych z Bożym Narodzeniem.
· Notatka
Termin kolęda pochodzi od łacińskiego wyrazu — calendae, oznaczającego pierwszy dzień miesiąca. Po reformie kalendarza dokonanej z inicjatywy cesarza Juliusza Cezara (101 p.n.e. — 44 n.e.) w 45 r. p.n.e., calendae styczniowe (mensis Januarius) rozpoczynały nowy rok. Pierwsze dni nowego roku obchodzono uroczyście, Rzymianie odwiedzali się, składali sobie życzenia i wymieniali się prezentami. Noworoczne zwyczaje rzymskie dotarły w VI — VII wieku na Bałkany, do Greków, Rumunów, bałkańskich ludów słowiańskich, dalej na Ruś i do Polski. Pierwotnie kolęda byłą pieśnią towarzyszącą odwiedzinom; jej warstwa tekstowa obejmowała formuły powitalne i pochwalne na cześć gospodarzy, życzenia szczęścia i pomyślności. Dopiero później wykształciła się kolęda, rozumiana jako „pieśń religijna o tematyce związanej z narodzeniem Chrystusa”. Łacińskie kolędy obejmują różne rodzaje śpiewów - introitus, antyfony, responsoria, tropy, sekwencje, hymny i pieśni. Obecnie kolędy są śpiewane w okresie od 24 grudnia do 2 lutego. Przyjmuje się, że źródła kolęd (pieśni bożonarodzeniowych) tkwią w łacińskiej pieśni kościelnej, w szczególności w hymnologii. Podkreśla się także znaczenie innych form - tropów i laud benedyktyńskich. Twórcy kolęd początkowo sięgali do dwóch Ewangelii - św. Mateusza i św. Łukasza, w miarę rozwoju nowego typu pieśni coraz częściej do zasobów mądrości i pobożności ludowej. Stymulującą rolę w powstaniu kolędy odegrały także bogate doświadczenia na polu teatru średniowiecznego, w którym partie śpiewane odgrywały istotną rolę. Pierwsze pośrednie wzmianki o śpiewie w Dniu Narodzin „Słońca sprawiedliwości” zawiera już Ewangelia św. Łukasza. Na polskich ziemiach kolęda początkowo oznaczała pieśń związaną z obrzędami noworocznymi. Przebierańcy w okresie od Bożego Narodzenia do Trzech Króli odwiedzali domy, często przebrani za tury, jelenie, wilki, konie, kobiety; śpiewali pieśni zwane godowymi (starosłowiański god - czas, rok).
3. Zapoznanie uczniów z pastorałką „W tej kolędzie”.
(25 min)
Wykonanie na instrumentach muzycznych pastorałki „W tej kolędzie” oraz jej wspólne zaśpiewanie.
a. Elżbieta Korowajczyk, Moja muzyka. Podręcznik dla klas 4 – 6.
b. Janusz Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia.
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Kolędy i pastorałki.
motylek84