Iwan Jefremow - Biały róg.pdf - Iwan Antonowicz Jefremow (IA Yefremov) - morefaya2006

Iwan Jefremow

Biały Róg

PrzełoŜyła Maria Kowalewska

1958

BIAŁY RÓG

Po skwarnym, bladym niebie powoli krąŜył sęp szeroko rozpostarłszy skrzydła. Unosił się

bez Ŝadnego wysiłku, wisząc nieruchomo na olbrzymiej wysokości.

Usolcew z zazdrością patrzył, jak sęp wzbijał się coraz wyŜej, ginąc prawie w

oślepiającym, rozŜarzonym błękicie, to znów opadał błyskawicznie o setki metrów niŜej.

Usolcew przypomniał sobie to, co słyszał o zadziwiającym wzroku sępów. Ten teŜ

wypatruje zapewne jakiejś padliny. Mimo woli drgnął; niedawno przeŜyty śmiertelny strach

tkwił w nim jeszcze. Umysł uspokoił się juŜ, ale kaŜdy mięsień, nerw kaŜdy ślepo pamiętał

przeŜyte niebezpieczeństwo i drŜał jeszcze ze strachu. Tak, ten sęp mógłby juŜ siedzieć na

jego trupie i rozrywać zgiętym dziobem zniekształcone, rozbite ciało...

Dolina zasypana odłamkami kruszących się skał, rozpalona była jak piec. Ani wody, ani

drzewka czy trawki – tylko kamień, na dole drobny i ostry, u góry skupiony w ponurych

urwistych masach. Nielitościwie palone słońcem, pocięte szczelinami skały.

Usolcew podniósł się z kamienia, na którym siedział, i czując w kolanach obrzydliwą

słabość, poszedł po skrzypiącym Ŝwirze. W pobliŜu, w cieniu skalnego występu, stał koń.

Rudy kaszgarski 1 jednochodziec 2 nastawił uszy witając swego pana cichym, krótkim rŜeniem.

Usolcew odwiązał go, pieszczotliwie poklepał po szyi i wskoczył na siodło.

Dolina wkrótce rozwarła się przed nim. Wyjechał na otwartą przestrzeń. W oddali równy,

kilkukilometrowej szerokości występ podgórza opadał stromo na bezkresny step, przesłonięty

mgłą pyłu i kłębiących się fal nagrzanego powietrza.

Tam daleko, za szaroŜółtą linią horyzontu, leŜała dolina rzeki Iii.

Wielka, bystra rzeka niosła z Chin swe kawowe wody między zaroślami kolczastej

dŜiddy i kwitnących irysów. Tutaj, w tym stepowym królestwie ciszy, nie było wody. Suchy,

gorący wiatr szeleścił w cienkich łodygach czija 3 .

Usolcew zatrzymał konia i podniósłszy się w strzemionach spojrzał za siebie. Stroma

szarobrunatna ściana szczelnie stykała się z płaszczyzną. Ściana była pocięta krótkimi,

suchymi dolinami dzielącymi jej grzbiet na rząd ostrych, nierównych zębów. Pośrodku niby

główna baszta twierdzy rysowała się stroma góra. Jej poszarpana wypukła pierś wystawiona

była na palące wiatry szerokiego stepu, a na samym wierzchołku sterczał zupełnie biały ząb, z

lekka wygięty i wyszczerbiony. Odcinał się ostro swą jaskrawą bielą na ciemnym tle reszty

gór. Góra ta była znacznie wyŜsza od innych, a jej ostry, biały wierzchołek podobny był do

1 Kaszgaria (chiński Turkiestan) – południowa część chińskiej prowincji Sin-Tsiang. Graniczy z TadŜycką SRR i Kirgiską SRR.

Jednochodziec – koń lekko chodzący pod siodłem, stąpający od razu przednią i zadnią prawą oraz przednią i zadnią lewą nogą.

C z i j – roślina pustyń i suchych stepów.

wrzynającego się w niebo olbrzymiego rogu.

Dręczony wstydem, Usolcew długo wpatrywał się w niedostępną górę. On, badacz,

geolog, drŜąc ze strachu ustąpił właśnie w chwili, w której zdawało się, Ŝe juŜ był bliski

powodzenia. I to on, o którym mówiono jako o niestrudzonym badaczu Tien Szanu! Jak to

dobrze, Ŝe pojechał sam, bez pomocników! Nikt nie był świadkiem jego strachu. Usolcew

mimo woli obejrzał się dokoła, ale rozpalony przestwór był bezludny – tylko wiatr szerokimi

falami szedł po zarośniętym czijem stepie i liliowa mgła wisiała bez ruchu nad rozwijającym

się ku wschodowi łańcuchem gór.

Koń przestępował niecierpliwie z nogi na nogę.

– CóŜ, Rudy, czas do domu! – rzekł cicho geolog do konia, który jak gdyby rozumiejąc

te słowa, wygiął szyję i ruszył w dół występem. Małe, ostre kopytka wystukiwały drobny

truchcik po twardej ziemi. Szybka jazda uspokajała wzburzonego geologa.

Ze stromego zbocza Usolcew zobaczył obóz swego oddziału ekspedycyjnego. Na brzegu

małego strumyka, pod wątpliwą ochroną filigranowych, srebrzystych gałązek zarośli dŜiddy

rozpięte były dwa namioty i unosił się ledwo dostrzegalny słupek dymu. Dalej, juŜ na granicy

stepu, gruby karagacz 4 uginał się pod cięŜarem swego bujnego listowia. Pod nim rozłoŜył się

jeszcze jeden wysoki namiot. Usolcew spojrzał na niego i z uczuciem powracającego smutku

odwrócił się szybko.

– Chłopaki nie wróciły jeszcze, Arsłan?

Stary robotnik, Ujgur 5 , mieszający pilaw w wielkim kotle podbiegł do konia.

– Sam go rozsiodłam, jeszcze ci się płow przypali... Nie chce mi się jeść, gorąco...

Wąskie, ciemne oczy Ujgura uwaŜnie spojrzały na Usolcewa.

– Pewnie znów Ak-Miunguz jeździł?

– Nie... – Usolcew zaczerwienił się leciutko. – W tamtą stronę, ale obok.

– Starcy mówią: Ak-Miunguz nawet orzeł nie siądzie, ostry on jak szemszyr 6 – ciągnął

Ujgur.

Usolcew nie odpowiedział, rozebrał się i ruszył do strumyka. Chłodna, przejrzysta woda

rozbijała się o ostre kamienie i z daleka wyglądała jak wstęga zmiętego białego aksamitu. Po

martwych, rozpalonych dolinach, po szeleście wichru jej dźwięczny, rozlewny szum niósł mu

ulgę. OdświeŜony wodą Usolcew ułoŜył się w cieniu pod płótnem, zapalił papierosa i zaczął

rozmyślać.

Karagacz albo kara-agag – dosłownie po turecku znaczy „czarne drzewo”, gatunek wiązu.

U j g u r z y lub Kaszgarczycy – południowo-wsehodnl szczep narodów tureckich. Mieszkają w Kazachskie] SRR oraz we

wschodnim Turkiestanie.

'Szemszyr – miecz.

Świadomość poraŜki zatruwała mu wypoczynek; zachwiana została jego wiara w siebie.

Usolcew starał się uspokoić sumienie myślą o stwierdzonej niedostępności Białego Rogu, ale

to mu się nie udawało. Głęboko dotknięty swym niepowodzeniem, mimo woli począł myśleć

o tej, która od dawna była jego wiernym przyjacielem, co prawda tylko w marzeniach.

Dzisiejsze niepowodzenie osłabiło wolę. Wbrew postanowieniu Usolcew wstał i wolno

poszedł ku wysokiemu namiotowi pod karagaczem. Przypomniał sobie słowa niedawnej

rozmowy.

„CóŜ za sens mówić o tym? – powiedziała. – Wszystko to stare dzieje, przysypane

pyłem...” – „Pyłem?” – spytał gniewnie Usolcew i odszedł nie powiedziawszy ani słowa.

Postanowił nigdy juŜ tu nie wracać.

Praca nieoczekiwanie zetknęła ich znowu: spotkał ją jako kierowniczkę oddziału,

badającego teren jego zdjęć.

JuŜ przeszło dwa tygodnie namioty obu oddziałów stoją obok siebie. Ale dla niego jest

ona wciąŜ tak samo daleka i nieosiągalna jak... Biały Róg. A on, unikający zbędnych spotkań,

wymieniający z nią tylko konieczne słowa, idzie teraz do jej namiotu. Jeszcze jedna klęska,

jeszcze jeden objaw słabości – ale niech tam!...

Na skrzynce przed namiotem siedziała pulchna dziewczyna w okrągłych okularach zajęta

szyciem. Przyjaźnie powitała Usolcewa.

– Czy Wiera Borysowna w namiocie? – spytał geolog.

– Tak, czyta dziś bez pamięci, cały dzień!

– Wejdźcie – dał się słyszeć z namiotu miękki, lekko drwiący głos – poznałam was po

krokach.

– Po krokach? – zdziwił się Usolcew i odrzucił płachtę namiotu. – Co szczególnego

znaleźliście w nich?

– Ponure tak jak wy!

Usolcew chciał coś powiedzieć, ale opanował się i nieśmiało zajrzał w jej surowe, szare,

ze złocistymi iskierkami oczy.

– Czy się co stało?

– Nic się nie stało – szybko powiedział Usolcew. – Wkrótce odjeŜdŜacie, przyszedłem

więc zobaczyć się z wami i poŜegnać.

– A ja dziś miałam dzień czarującego lenistwa. Moi pojechali do Podgórnego na pocztę.

Kierownictwo juŜ w zeszłym tygodniu zawiadomiło o zmianie dalszego planu. Powinni

przysłać szczegółowe instrukcje. Tu robota juŜ skończona, więc jesteśmy na odlocie. Mam

teraz śliczną ksiąŜkę, przysłano mi ją pocztą, czytałam cały dzień. Jutro znów odpoczynek, a

potem – nowe miejsce, najprawdopodobniej Kegen. Szkoda, Ŝe tu właściwie nic się nie

udało. Znaleźliśmy kilka kryształów kasyterytu 7 ... to wszystko. A złoŜa, które tu były kiedyś

Kasyteryt – tlenek cyny tworzący Ŝyły w skałach granitowych.

na wierzchu, dawno zostały zmyte!

– Tak, gdyby zachowały się wyŜsze szczyty – zgodził się Usolcew.

– Tylko Biały Róg – westchnęła Wiera. – Ale ten jest niedostępny, a z góry nic się nie

sypie: widocznie to bardzo twarda skała. Moja rada, to poprosić o armatę i z jej pomocą

odłupać kawałek Rogu, inaczej źle będzie z wami. Tajemnica pozostanie nie rozwiązana –

zakończyła wesoło.

Usolcew sięgnął po ksiąŜkę leŜącą na walizce.

– „Wejście na Everest”, tym się przez cały dzień zaczytujecie.

– Cudowna ksiąŜka! Na jej stronicach leŜy jak gdyby odblask himalajskich wiecznych

śniegów! Porwał mnie nie sam atak na Everest, ale stopniowe doskonalenie się wewnętrzne,

które po swojemu przeŜywa w duszy kaŜdy z głównych uczestników tego ataku. Rozumiecie?

Walka człowieka o to, aby zwycięŜyć samego siebie.

– Rozumiem, o co wam chodzi – odpowiedział Usolcew. – Ale przecieŜ oni nie dotarli

do samego szczytu Everestu.

Oczy Wiery pociemniały.

– Tak, wy to oceniacie jako klęskę. Oni sami teŜ to przyznawali: „Dla nas nie ma

usprawiedliwienia, zostaliśmy pokonani w tej honorowej potyczce, pokonani przez wysokość

góry i rozrzedzenie powietrza” – przeczytała Wiera Borysowna wziąwszy ksiąŜkę z rąk

Usolcewa. – CzyŜ to mało: wybrać sobie wysoki, nieprawdopodobnie trudny cel, nawet moŜe

przerastający nasze moŜliwości? I oddać całego siebie, by go osiągnąć... Tak wyraźnie widzę

Everest. Złowroga, naga, skalista góra. Szalone wichry na niedostępnych wyŜynach: nawet

śnieg nie moŜe się utrzymać. Dokoła straszne przepaści. Osuwają się lodowce, toczą lawiny.

A ludzie uparcie pną się w górę, wciąŜ naprzód... Gdybyśmy częściej mogli stawiać sobie

cele podobne do zdobycia Everestu!

Usolcew słuchał w milczeniu.

– Ale przecieŜ tylko jednostki zdolne są do takiego bohaterstwia. A Everest jest tylko

jeden na świecie.

– Nieprawda, nieprawda! KaŜdy moŜe mieć swoje Everesty. CzyŜ muszę przytaczać

przykłady z naszego Ŝycia? A wojna? CzyŜ nie zrodziła bohaterów, którzy dokonywali

czynów przerastających ich siły?

– Ale ten prawdziwy Everest jest niewątpliwy dla wszystkich i dla kaŜdego – nie

poddawał się Usolcew. – A w wyborze swego Everestu moŜna się przecieŜ pomylić.

– O, toście dobrze powiedzieli! – krzyknęła młoda kobieta. Drwiąco popatrzyła na

Usolcewa. – Rzeczywiście, wyobraźcie sobie: dajecie z siebie wszystko, aby ten Everest

osiągnąć, a okazuje się, Ŝe to maleńki pagórek, ot, w rodzaju tych naszych. JakiŜ Ŝałosny

koniec!

– W rodzaju tych naszych? – drgnął Usolcew i w tejŜe chwili ze wstrząsającą

wyrazistością przypomniał sobie, jak zaledwie kilka godzin temu leŜał rozpłaszczony na

Iwan Jefremow - Biały róg.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: