Kratochvil: Podstawy psychoterapii
Psychoterapia jako dziedzina
- dyscyplina naukowa, wiedza empiryczna i stosowana,
- dziedzina interdyscyplinarna(siega do różnych obszarów medycyny i psychologii)
Dzieli się na część:
Ogólną
Teorie
Metody,
Wyniki badań
Szczegółową
Zastosowanie teorii, metod i wyników badań w poszczególnych rodzajach zaburzeń
Współcześnie psychoterapia nie posiada jednolitej, ogólnie przyjętej teorii, lecz obejmuje około 10 głównych pojęć.
Psychoterapia jako czynność
- lecznicze oddziaływanie,
- specjalistyczna metoda leczenia lub zbiór metod leczniczych,
- celowym wywieraniem wpływu,
- procesem społecznej interakcji
Różnice między psychoterapią a innymi środkami leczniczymi:
1) P. jest celowym, planowanym i leczniczym oddziaływaniem za pomocą środków psychologicznych (tj. słowa, rozmowa, zachowania niewerbalne, wzbudzanie emocji, tworzenie relacji terapeutycznej, sugestia, uczenie się, relacje i interakcje w grupie itp.)
2) P. jest leczniczym oddziaływaniem na chorobę, zaburzenie lub anomalię. Jest usprawnianiem zaburzonej części organizmu. Jest to świadome i celowe działanie na procesy psych., funkcje i stany, na osobowość i jej relacje ze światem, na zaburzenia oraz na czynn. je wywołujące.
3) P. jest działaniem, które ma za zadanie usunąć lub zmniejszyć trudności chorego oraz w miarę możliwości usunąć ich przyczyny.
4) W przebiegu p. dochodzi do zmian w przeżywaniu i zachowaniu się pacjenta.
5) P. prowadzi osoba wykwalifikowana(formalne wykształcenie, wiadomości i umiejętności, właściwe podejście etyczne, cechy osobowościowe).
Rodzaje psychoterapii
Podziały dychotomiczne
× Dyrektywna:
Terapeuta oddziałuje na pacjenta poprzez bezpośrednie ukierunkowywanie jego myśli, postaw i zachowań. Przekazuje mu nakazy oraz porady, wymaga wykonania określonych zadań i ćwiczeń, używa świadomej lub hipnotycznej sugestii.
× Niedyrektywna
Psychoterapeuta jest katalizatorem. Swoją przyzwalającą, neutralną postawą jedynie pobudza pacjenta do słownej, emocjonalnej lub czynnościowej wypowiedzi, wytwarza przyjazną atmosferę dla samopoznania lub ujawnienia się jego interpersonalnych stereotypów. Unika indoktrynacji, czyli udzielania rad, sugestii lub ukazywania własnego poglądu.
× Objawowa
Jest ukierunkowana na wyeliminowanie objawów chorobowych.
× Przyczynowa
Stara się odkryć a następnie usunąć przyczyny zaburzenia.
× Podtrzymująca
Nie stara się zmieniać osobowości, lecz dostarcza zrozumienia, podpory i pomocy takiej osobowości, jaka istnieje. Podkreśla jej pozytywne cechy, prowadzi do pozytywnego myślenia i ufanie we własne siły oraz pomaga w radzeniu sobie z bieżącymi sytuacjami i problemami.
× Rekonstrukcyjna
Dąży do przebudowy osobowości zarówno poprzez głęboką analizie mechanizmów jej powstania, jak i poprzez zdecydowaną ingerencję w postawy, motywację oraz system wartości.
Inne podziały
× Indywidualna (jednostka)
× Zbiorowa (więcej niż jedna os. jednocześnie)
× Grupowa (planowo stworzona grupa terapeutyczna)
Wg. przynależności do głównych kierunków psych.
× Dynamiczna – koncentruje uwagę na wpływie minionych przeżyć oraz procesów nieświadomych na obecne problemy i kłopoty.
× Poznawczo – behawioralna – uczy pokonywać aktualne problemy za pomocą ćwiczenia pożądanego zachowania i myślenia.
× Humanistyczna – zajmuje się samorealizacją, rozwojem wewn. przeżywania i możliwości, zyskiwaniem sensu życia.
Cele psychoterapii
Istnieją dwa podejścia do formułowania celów psychoterapii:
1. Celem p. jest usunięcie objawów zaburzeń psych.
2. Celem p. jest reedukacja, resocjalizacja, reorganizacja, restrukturalizacja, rozwój lub integracja osobowości pacjenta
mpwjs