Norwegia.doc

Położenie Norwegii

•         Norwegia– państwo położone w Europie Północnej na Półwyspie Skandynawskim. Graniczy ze Szwecją, Finlandią i Rosją. Administracyjnie podlegają Norwegii też Jan Mayen, archipelag Svalbard, Wyspa Bouveta, Wyspa Piotra I i Ziemia Królowej Maud na Antarktydzie.

Podstawowe dane

Nazwa: Uważa się, że nazwa „Norwegia” znaczy „Droga na Północ”.
Stolica: Oslo (548,617 mieszkańców w 2007)
Powierzchnia: 324,220 km² (bez Svalbardu i wysp Jan Mayen). Pod względem wielkości masywu lądowego Norwegia jest szóstym krajem w Europie.
Ludność:  4,681,134 (2007). Pod względem liczby mieszkańców Norwegia zajmuje 28 miejsce.
Gęstość zaludnienia: 14 osoby/km2
Ustrój: monarchia parlamentarna

              Język urzędowy: norweski (Bokmål i Nynorsk) oraz język saami w sześciu gminach Finnmarku.
Jednostka monetarna: 1 korona norweska = 100 ore
Grupy etniczno - rasowe: Norwegowie (96,6%), Duńczycy (0,4%), Szwedzi (0,3%), pozostali (2,7% gł. Finowie, Lapończycy)
Religie: luteranie (89%), katolicy (1%), pozostali (10%)
Gł. miasta (liczba mieszk. w tys.): Oslo (500), Bergen (225), Trondheim (146), Stavanger (107), Kristiansand (71)
Ludność miejska: 74%
Święto narodowe: 17 maja - Dzień Konstytucji (1814 r.)
Produkt krajowy PKB: 165 mld USD
Produkt krajowy na 1 mieszk.: 37 400 USD

Warunki naturalne

•         Norwegia jest krajem wyżynno-górzystym (ponad 50% pow. leży powyżej 600 m), o młodej rzeźbie polodowcowej. Wzdłuż całego kraju, z południowego-zachodu na północny-wschód ciągną się Góry Skandynawskie (najwyższy szczyt Galdhøpiggen, 2469 m). Charakterystyczną cechą ich rzeźby są rozległe płaskowyże i fieldy (Jotunheimen, Hardangervidda), na południu niższe, o wierzchowinach poniżej 1000 m, na północy — wyższe do 1500 m, których najwyżej położone partie pokrywa ok. 1700 lodowców (największy Jostedalsbreen, Folgefonni, Ålfotbreen).

•         Linia brzegowa jest dobrze rozwinięta, jej długość całkowitą szacuje się na ok. 25 tys. km, z wąskimi, głębokimi zatokami morskimi o znacznej długości, zwanymi fiordami, spośród których najdłuższe są (o stromych wybrzeżach): Sognefjorden — 204 km i Hardangerfjorden — 179 km, oraz (o szerokich, niskich zboczach) — Trondheimsfjorden, dł. 150 km.

•         Wzdłuż północno-zachodnich wybrzeży ciągną się liczne wyspy, m.in. w archipelagach Lofoty i Vesterålen.

Klimat

•         Norwegia jest najbardziej wysuniętym na północ krajem na świecie, którego wód brzegowych nie skuwa lód. Dzieje się tak dzięki sprzyjającym pasatom wiejącym od kontynentu Ameryki przez Ocean Atlantycki oraz ciepłym prądom płynącym od Równika w kierunku Morza Norweskiego, gdzie kąt nachylenia linii brzegowej Norwegii i otwarta droga do Oceanu Arktycznego pomagają kierować powietrze i wody o umiarkowanej temperaturze do szerokości znajdujących się bardziej na północ.

•         Klimat Norwegii różni się od klimatu panującego w pozostałych krajach skandynawskich.

•         Ze względu na znaczną rozciągłość równoleżnikową klimat Norwegii jest- w obrębie klimatów morskich- zróżnicowany:

•         umiarkowany ciepły w południowej części kraju,

•         umiarkowany chłodny w środkowej i północnej,

•         na krańcach północno-wschodnich przechodzący w subpolarny,

•         klimat wybrzeża jest łagodzony przez wpływ ciepłego Prądu Zatokowego,

•         średnia temperatura w styczniu na południowym wybrzeżu to 1–2°C, na północnym ok. –3°C, w górach, we wschodniej i północnej części kraju od –10°C do –15°C,

•         średnia temperatura w lipcu od 10°C na północnym wybrzeżu do 14°C na południowym i 18°C na południowym-wschodzie Norwegii;

•         roczna suma opadów od ok. 300 mm w północnej części kraju i 500–800 mm w południowej, do 2000–3500 mm na zachodzie i północno-zachodnich stokach G. Skandynawskich;

•         częste są długotrwałe mżawki.

•         największe opady przypadają na lipiec i sierpień. W głębi kraju występuje około 100 dni deszczowych, a na wybrzeżu – od 150 do 200

•         siła i kierunek wiatru w Norwegii są bardzo zmienne w wyniku szybko przesuwających się frontów atmosferycznych, jednak wiatry wiejące wzdłuż wybrzeża i w górach są zwykle raczej silne.

Regiony turystyczne

Wschodnia Norwegia

·         Wschodnia Norwegia dumnie prezentuje zróżnicowany krajobraz, zmieniający się od płaskich, pofałdowanych pól uprawnych po ostro spiętrzone góry. Tutaj znajduje się stolica państwa, Oslo, a także najstarsze norweskie miasto Tønsberg, największe jezioro Mjøsa i najwyższa góra Galdhøpiggen (2469 m n.p.m.).

•         Wschodnia Norwegia jest najgęściej zaludnionym regionem i oferuje bogaty wybór wydarzeń kulturalnych i zajęć na świeżym powietrzu. Duże obszary tego regionu są pokryte lasem, a niezliczone jeziora i rzeki zapewniają znakomite warunki dla wędkarzy. Wizyta w ruinach blisko 1000-letniej katedry w Hamar nad jeziorem Mjøsa jest niezaprzeczalnie wyjątkowym przeżyciem kulturalnym, wzbogacającym naszą wiedzę o starodawnej architekturze.

•         Położona nad Oslofjordem stolica oferuje duży i zróżnicowany repertuar koncertów, przedstawień teatralnych i operowych, a także ciekawe zbiory licznych muzeów i galerii. Oslo jest także dobrze znane ze swojego życia nocnego, ulicznych kawiarenek, bogatego wyboru restauracji i sklepów.

•         Niedaleko od Oslo leżą piękne, wijące się doliny Numedal, Hallingdal, Eggedal i Gudbrandsdalen. W pobliżu podziwiać można również imponujące krajobrazy, malownicze wioski na wybrzeżu i duże, dziewicze obszary górskie.

Zachodnie wybrzeże

•         Niewiele miejsc na świecie może zaoferować tak wspaniałe widoki, jak położone w zachodniej Norwegii fiordy. Większość z nich jest głęboka i wąska, z górami wyrastającymi prosto z wody i wodospadami spływającymi kaskadami z ogromnej wysokości. Ale można napotkać też bardziej otwarte, „przyjazne” fiordy, które dzięki żyznej ziemi uprawnej i bogatym łowiskom umożliwiły rozwój dobrze prosperujących społeczności.

•         Różnorodność norweskich fiordów jest widoczna na jeszcze wiele innych sposobów. Latem można rozpocząć dzień od zjazdu na nartach z lodowca Folgefonna, a zakończyć go kąpielą w morzu. Są miejsca, w których kwitnące drzewa owocowe sąsiadują z ośnieżonymi górami. Można być świadkiem kunsztu przyrody, która stworzyła wodospad zwany Welonem Ślubnym, a równocześnie podziwiać kunszt inżynierów – twórców stuosiemdziesięcio-stopniowych zakrętów na drogach Ørneveien lub Trollstigen. Pasjonujące jest również zwiedzanie miast Bergen i Stavanger, gdzie tuż obok siebie funkcjonują drewniane domy, nowoczesne instalacje portowe i przemysł naftowy.

Centralna Norwegia

•         Centralna Norwegia odegrała kluczową rolę w norweskiej historii. Bitwa pod Stiklestad, stoczona w 1030 roku, była punktem zwrotnym w procesie chrystianizacji kraju. Miasto Nidaros - obecnie Trondheim - było w średniowieczu przez więcej niż cztery stulecia politycznym, religijnym i handlowym centrum kraju, jak i celem wędrówki pielgrzymów.

•         Katedra Nidaros jest największą budowlą średniowieczną w Skandynawii, szczycącą się wspaniałymi rzeźbami i pięknymi witrażami. Pierwszy kościół powstał tu w miejscu, w którym pochowany został Św. Olav po śmierci w bitwie pod Stiklestad.

•         Trondheim znane jest ze swojej drewnianej zabudowy. Wiele najstarszych budynków okala port i rzekę, dając dowód długiej historii handlu w tym mieście.

•         Kierując się na wschód, natkniemy się na bardzo dobrze zachowane górnicze miasto Røros. Wraz ze swym unikalnym budynkiem kościoła i blisko setką pięknych domów z drewna, miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Północna Norwegia

•         W północnej Norwegii słońce rzuca od północy jasne promienie światła na wyspy o niesamowitych kształtach, głębokie fiordy, ośnieżone góry, bujne pastwiska i rozległe wrzosowiska. Magia światła w tym regionie była i jest inspirację dla wielu pisarzy, muzyków i artystów.

•         Ten wspaniały region ma wiele do zaoferowania. Niezależnie od tego, czy będzie to rejs parowcem wzdłuż wybrzeża, czy też na jazda samochodem po drogach, można napotkać czarujące wioski i stare, tradycyjne składy handlowe, w których można zaznajomić się z miejscowymi ludźmi i kulturą. Można spotkać Lapończyków (Saamów), rdzennych mieszkańców Północy, i dowiedzieć się wiele o ich tradycjach i stylu życia w dniu dzisiejszym.

•         Pomimo wysunięcia na północ, w tym regionie Norwegii panuje łagodny klimat dzięki wodom ogrzewanym przez opływający wybrzeże Prąd Zatokowy. Leżące tu miasto Tromsø, często zwane „Paryżem Północy” jest ciekawe zarówno pod względem kulturalnym, jak i toczącego się tu życia nocnego. Można także udać się na Przylądek Północny i podziwiać widok z samego krańca Europy.

Oslo:

–        Zamek Akershus- założony w końcu XIII w. kompleks fortyfikacji obronnych, usytuowanych bezpośrednio nad Fiordem Oslo (Oslofjord). Twierdza jest dostępna dla zwiedzających przez cały rok. Na terenie fortecy znajduje się zamek i kilka muzeów związanych z obronnością ,

–        Katedrę z końca XVIIw. Restaurowaną w XIX, XX w.) z witrażami G. Vigelanda,

–        Pałac Bogstad z połowy XVIII w.),

–        budowle klasycystyczne z XIX w.:

–        pałac króla-rezydencja królewska wybudowana w latach 1824-1848, obecnie siedziba króla Haralda V, dostępna dla zwiedzających jedynie przez kilka tygodni w okresie letnim. Atrakcją jest odbywająca się codziennie o godz. 13.00 honorowa zmiana warty straży królewskiej,

–        uniwersytet (z malowidłami E. Muncha),

–        gmach Stortingu- budynek parlamentu norweskiego wzniesiony w 1866. Latem dostępny dla zwiedzających codziennie, poza sezonem - w soboty,

–        Teatr Narodowy

–        wśród dominującej eklektycznej zabudowy końca XIX w. wyróżniają się budowle nowoczesne, m.in.:

–        monumentalny gmach ratusza dekorowany malowidłami i rzeźbami- oddana do użytku w 1950 siedziba władz miejskich Oslo. W auli ratusza odbywa się corocznie uroczystość wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla. W sezonie letnim możliwe jest zwiedzanie jednej z wież ratusza,

–        biurowce,

–        osiedla mieszkaniowe,

–        skocznia narciarska Holmenkollen (1963) i Muzeum Narciarstwa (Skimuseet),

–        dom rządowy (1969),

–        zabudowania uniwersyteckie,

–        wśród licznych parków — park Frogner z rzeźbami G. Vigelanda (1900–43)- ponad 200 figur z brązu i granitu. Jest wśród nich Monolit - wysoka na 17 m granitowa kolumna ze 121 postaciami, nad którą mistrz Gustaw trudził się 43 lata.

–        w parku dwór Frogner (XVIII w.),

–        obok Muzeum Miasta Oslo,

–        w Tøyen ogród botaniczny,

–        Muzeum Henryka Ibsena- W mieszkaniu Ibsena, w którym mieszkał od 1895 roku aż do swojej śmierci w 1906 urządzono ekspozycję związaną z pisarzem,

–        Muzeum Łodzi Wikingów (Vikingskipshuset)- położone na półwyspie Bygdøy muzeum prezentuje najlepiej na świecie zachowane łodzie Wikingów, zbudowane ponad 1100 lat temu, a odnalezione w czasie prac archeologicznych. Dodatkowo zobaczyć można eksponaty znalezione w kurhanach,

–        Muzeum Statku Polarnego Fram- żaglowiec z wypraw F. Nansena i R. Amundsena z oryginalnym wyposażeniem z przełomu XIX i XX w. Wokół niego ekspozycje poświęcone wyprawom polarnym i podróżnikom - Fridtjofowi Nansenowi, Ottonowi Sverdrupowi oraz Roaldowi Amundsenowi,

–        Muzeum Kon-Tiki- położone na półwyspie Bygdøy muzeum prezentuje eksponaty związane z wyprawami Thora Heyerdahla- tratwę Kon-Tiki, papirusową łódź Ra II, eksponaty z Wyspy Wielkanocnej, Peru i Polinezji,

–        Norsk Folkemuseum -położone na półwyspie Bygdøy muzeum i skansen prezentują kulturę ludową Norwegii. W skansenie zobaczyć można 155 budynków z różnych regionów, m.in. słynny kościół drewniany Gol stavkirke. Otwarte przez cały rok, ale znacznie bardziej atrakcyjne latem, kiedy poprzez różne prezentacje zapoznać się można codziennym życiem dawnej Norwegii

–        Muzeum Muncha posiadające największą na świecie kolekcję prac tego malarza, które zapisał on w testamencie miastu Oslo. W zbiorach znajduje się ok. 1100 obrazów olejnych, 3000 rysunków, 18.000 grafik. Muzeum nie posiada stałej ekspozycji, jedynie wystawy czasowe prezentujące Muncha w kontekście europejskim,

–        Galeria Narodowa (Nasjonalgalleriet)- zawiera najbogatsze w Norwegii zbiory sztuki norweskiej, a także skandynawskiej i europejskiej, m.in. prace Edvarda Muncha, I.C.Dahla, Christiana Krohga i wielu innych,

–        Centrum Pokojowe Nobla (Nobels Fredssenter)- centrum poprzez tradycyjne i multimedialne ekspozycje prezentuje tematy związane z wojną, pokojem i rozwiązywaniem konfliktów oraz Pokojową Nagrodą Nobla.

Bergen:

–        liczne drewniane domy mieszkalne z XVIII w., wśród nich słynny zespół drewnianej zabudowy (dwupiętrowe domy o wąskich fasadach) — Bryggen, który został wpisany jako pierwszy obiekt w Norwegii na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO,

–        w pobliżu znajduje się drewniany kościół w Fantoft (XII w.).

Trondheim:

–        Nidarosdomen – gotycka katedra (XII-XIV w.), we wnętrzu grobowiec — króla Olafa II Haraldssona (bohater nar.); , pałac arcybiskupi (XIII w.),

–        Gamle Bybro – most starego miasta zbudowany w 1685,

–        Starówka Bakklandet – stojące na palach nad rzeką Nidelva drewniane domy i magazyny kupieckie z XVII i XVIII wieku,

–        Budynek Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii,

–        Stiftsgården – wybudowany w 1774 roku pałac królewski, największa w Norwegii budowla drewniana,

Lofoty:

·         Lofoty, bardziej znane od sąsiednich Vesteralen, to połączenie królestwa ptaków morskich na południu z pięknymi plażami i fiordami na północy. Życie na Lofotach toczy się własnym, powolnym rytmem, co sprawia, że przyjemnie jest na nich spędzić kilka dni.

·         Najwyższa w Norwegii pionowa, piaszczysta plaża.

·         Prąd morski - Moskenstraumen

Fiordy

•         Sognefjorden to najsłynniejsza droga wodna w Norwegii, a zarazem jeden z najbardziej czarujących fiordów, piękniejszy nawet niż równoległy do niego Nordfjorden, który przecina linię brzegową niespełna 100 km dalej na północ.

Geirangerfjord

•         Od północy sąsiaduje z Nordfjorden wąski, esowaty Geirangerfjorden, który cechuje być może najwspanialszy krajobraz w całym kraju. Geirangerfjord w 2005 roku wraz z Nærøyfjord został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Fiord ma długość 16 kilometrów i otoczony jest stromymi, skalistymi zboczami, po których spływają liczne wodospady. Na okolicznych wzgórzach rozsiane są dawne, opuszczone farmy. Między wioskami Geiranger i Hellesylt, leżącymi na przeciwległych krańcach wąskiej doliny fiordu, kursują promy.

•         Uchodzi za najbardziej malowniczy fiord Norwegii.

Jostedalsbreen

·         Między Sognefjorden i Nordfjorden leży lodowiec Jostedalsbreen - największa pokrywa lodowa na kontynencie europejskim. Co ciekawe, Jostedalsbreen nie jest pamiątką epoki lodowej. Naukowcy stwierdzili, że między osiem, a pięć tysięcy lat temu lodowiec całkowicie stopniał, a dopiero później na nowo się utworzył, osiągając swe maksimum – największą grubość na fieldzie i największą długość jęzorów – w czasie małej epoki lodowej (ok. 1750 r.). Wtedy to nasuwające się lodowe czoła zniszczyły położone w dolinach wioski.

•         Podążając dalej na północ, w kierunku Romsdalsfjorden, wjeżdża się w coraz dzikszą okolicę, aby ujrzeć samotne szczyty, między którymi wiedzie malownicza górska szosa, zwana Trollstigen.

Parki Narodowe Norwegii

·         Największymi Parkami Narodowymi są: Hardangervidda, Jotunheimen, Rondane, Børgefjell, Øvre Dividalen.

Hardangervidda

•         Hardangervidda to największy górski płaskowyż w Europie i największy Park Narodowy w Norwegii, znajduję się on w rejonie Hordaland ok. 80 km. na wschód od Bergen. Płaskowyż położony jest przeważnie na wysokości ok. 1100-1400m.n.p.m. choć na jego terenie znajdują się też wyższe szczyty jak np.. Harteigen (1690m.) przypominające o tym, że na tym terenie istniało kiedyś pasmo górskie.

•         Jest to teren o wymiarach mniej więcej 100km. na 150km, i dzięki temu dość dziki. Teren jest łatwo dostępny, jedynie samo podejście na szczyt Harteigena (bez szlaku ale ubezpieczone lianmi) może być trudnością. Jest tu wiele szlaków jak i znakowanych kopczykami ścieżek.

•         Na terenie płaskowyżu jest mnóstwo wody, zarówno rzek jak i jezior co podobno czyni ten obszar rajem dla wędkarzy.

Park Narodowy Jostedalsbreen

•         Został utworzony w 1991 r. Zajmuje powierzchnię 1230 km2. Oprócz samego lodowca chroni przyrodę jego przepięknych dolin. Można tu wszędzie biwakować i wędrować również poza znakowanymi szlakami turystycznymi. Pamiętać jednak należy, że poruszanie się po lodowcu bez niezbędnego sprzętu i doświadczenia jest bardzo niebezpieczne. Dlatego warto zdecydować się na jedną z licznie oferowanych tu wycieczek z przewodnikiem.

...