Czynność prawna – świadome i zgodne z przepisami prawa zachowanie ludzkie, zmierzające do wywołania skutków prawnych mocą odpowiednich oświadczeń woli składających się na treść czynności prawnej. Jest to stan faktyczny zawierający co najmniej jedno oświadczenie woli. Czynności prawne są podstawowym źródłem stosunków prawnych w obrębie prawa cywilnego. Aby dokonywać czynności prawnych trzeba mieć zdolność do czynności prawnych. Dla skuteczności czynności prawnej może być niekiedy wymagana szczególna forma.

Klasyfikacje czynności prawnych

1. Ze względu na strony czynności prawnej można wyróżnić:

o        czynności prawne jednostronne, dla skuteczności czynności wystarczy oświadczenie woli jednej strony, są to między innymi: przyrzeczenie publiczne, sporządzenie testamentu, uznanie dziecka;

o        czynności prawne dwustronne, dla skuteczności czynności potrzebne są oświadczenia woli dwóch stron, są to umowy (np: umowa sprzedaży, umowa darowizny, umowa najmu etc.);

o        uchwały, czyli czynności organów działających kolegialnie.

2. Ze względu na status stron:

o        czynności prawne między żyjącymi (łac. inter vivos);

o        czynności prawne na wypadek śmierci (łac. mortis causa) – czynność jest skuteczna dopiero po śmierci osoby, która jej dokonała, są dwie takie czynności w prawie polskim: testament - art.941 KC oraz zrzeczenie się dziedziczenia - art. 1048 KC.

3. Ze względu na występowanie dodatkowego elementu obok oświadczenia woli w postaci tzw. elementu realnego, którym może być wydanie rzeczy, lub wpis do księgi wieczystej:

o        czynności prawne konsensualne – element realny nie jest konieczny do skuteczności czynności prawnej, wystarczy samo oświadczenie woli;

o        czynności prawne realne – element realny jest konieczny dla skuteczności czynności prawnej, np. zastaw, zadatek, użyczenie.

4. Ze względu na skutek prawny, jaki czynność wywołuje w sferze majątkowej osoby składającej oświadczenie woli:

o        czynności prawne zobowiązujące – pociągają za sobą powstanie zobowiązania, czyli zwiększenie pasywów;

o        czynności prawne rozporządzające – pociągają za sobą zniesienie, obciążenie lub przeniesienie prawa, czyli zmniejszenie aktywów.

o        czynności prawne o podwójnym skutku - wywołują zarówno skutek czynności rozporządzającej i zobowiązującej (np. art. 535 w zw. z art. 155 k.c.)

5. Ze względu na skutek prawny jaki czynność prawna wywołuje w sferze majątkowej kontrahenta:

o        czynności prawne przysparzające – pociągają za sobą zwiększenie aktywów np.: uzyskanie prawa własności rzeczy lub zmniejszenie pasywów, np.: zwolnienie z długu;

o        inne czynności.

6. Ze względu na to, czy przysporzenie następuje po obu stronach czynności prawnej, czy tylko po jednej, (podział ten dotyczy wyłącznie czynności prawnych dwustronnych):

o        czynności prawne odpłatne (obciążające) – przysporzenie następuje po obu stronach czynności;

o        czynności prawne nieodpłatne (pod tytułem darmym) – przysporzenie następuje tylko po jednej stronie czynności.

7. Ze względu na wymóg istnienia causa (podział ten odnosi się tylko i wyłącznie do czynności prawnych przysparzających):

o        czynności prawne przyczynowe, kauzalne – dla skuteczności czynności konieczne jest istnienie causa, czyli przyczyny prawnej tej czynności.

o        czynności prawne oderwane, abstrakcyjne - istnienie causa nie jest konieczne dla skuteczności czynności prawnej.

W prawie prywatnym międzynarodowym

Dopuszczalność dokonania czynności prawnej określa prawo właściwe dla czynności prawnej, o którą w danym wypadku chodzi. Według tego samego prawa należy oceniać jej istnienie jako czynności prawnej.

Istnieje zasada, że "dojście do skutku umowy podlega, w możliwie szerokim zakresie, prawu rządzącemu umową"[1].

Milczenie oblata traktuje się na równi z przyjęciem oferty, tylko jeżeli przewiduje to prawo jego miejsca zamieszkania lub siedziby.

Forma czynności prawnej

[

Forma czynności prawnej – to sposób, w jaki czynność prawna zostaje wyrażona na zewnątrz. Przykładowo umowę można zawrzeć w formie ustnej lub w formie pisemnej. Umowę w formie pisemnej moż...