Po siewie roślin:
- zespół uprawek pielęgnacyjnych
- rośliny o szerokich międzyrzędziach
Jedną z wad uprawy międzyrzędowej jest to, że rosną chwasty przy samej roślinie, przy jej korzeniach.
Uprawa między rzędowa – rezygnujemy z poprzeczniaków
Brona chwastownik: przed wschodami, w niektórych uprawach w początkowym okresie wzrostu.
Niszczenie chwastów w międzyrzędziach:
è Opielacze
è Obsypniki (przy ziemniakach)
Popełnianie błędów m.in.:
Ø Nie potrzebne i szkodliwe wałowanie świeżo posadzonych ziemniaków
Ø Zbyt wysokie obsypywanie po sadzeniu – opóźnia wschody, narażając młode kiełki
Ø Zbyt częste zabiegi mechaniczne na glebach lekkich – dodatkowe przesuszanie gleby
Ø Używanie bron ciężkich – uszkodzenie kiełków, wyciąganie całych bulw macierzystych
Ø Stosowanie niewłaściwych ciągników do pielęgnacji – zniekształcanie redlin i uszkadzanie roślin
Burak cukrowy:- brona chwastownik do wschodów
- pielnik do zwarcia międzyrzędzi
- obecnie są produkowane pielniki do stosowania już przed wschodami
- burak na cięższych glebach – możliwość skorupy i złe wschody – brona, wał
Znaczenie zwalczania mechanicznego chwastów w uprawach szeroko rzędowych
Ø Okopowe – powszechne
Ø Warzywa i zioła
Mechaniczna walka z perzem:
Ø Usuwanie rozłogów perzu z pola:
- podorywka (głębsza) do 12 cm
- kultywator lub brona sprężysta – wyschnięte rozłogi (wilgotne się kruszą i zostają w glebie)
Ø Zmęczenie perzu:
- talerzowanie na krzyż (talerze prosto) – rozdrobnienie rozłogów
- zielone pędy na powierzchni (małe rozłogi – mało materiału zapasowego)
-orka na głębokości 20-15 cm – na dno bruzdy
- 3 do 5 tygodni – osłabione pędy na powierzchni
- następna orka – brak energii na ponowne wzejście
Ø Metoda „uduszenia”:
- rozdrobnienie kłączy i odczekanie aż się zazielenią
- główna orka z przedłużkiem – nie ma siły wzejść i ginie na dnie bruzdy
Zalety mechanicznego zwalczania chwastów:
a) Duża skuteczność (na polach nieobsianych)
b) Utrzymanie dobrej struktury gleby
c) Nie wprowadza obcych substancji chemicznych
d) Pobudza rośliny uprawne do krzewienia, wzrostu
Wady:
a) Energochłonność
b) Mineralizacja próchnicy
c) Częstość stosowania
d) Przesuszanie gleby
e) Przenoszenie wirusów
f) Mała skuteczność w okresie wegetacji
g) Zastosowanie tylko na początku wegetacji
Biologiczna walka z chwastami
Chwasty niszczy się wykorzystując w tym celu chorobotwórcze mikroorganizmy lub roślinożerne owady.
Ø Ostrożeń polny – rdza tego gatunku
Ø Kanianki – grzyb Alternaria Cuscutaides
Ø Opuncja – ćma Cactoblastic cactorum
Chemiczne zwalczeni chwastów
è Herbicydy – chemiczne środki zwalczania chwastów
è Selektywność herbicydów – działanie tylko na wybraną grupę roślin
Selektywność fizjologiczna:
1. SA (substancje aktywne) herbicydu jest pobierany przez roślinę uprawną i przez chwast, ale w wyniku procesu biochemicznego metabolizmu komórkowego ulega detoksykacji (np. odporność kukurydzy na triazyny)
2. SA herbicydu po wniknięciu do komórek zwalczanej grupy roślin włączona jest do ich metabolizmu i w efekcie ulega przemianie do związków toksycznych ( np. Suffix BW)
Selektywność pozycyjna - unikanie toksycznego działa na rośliny uprawne wynikające z :
1. Budowy morfologicznej np. odporność zbóż na 2,4D i MPCA
2. Budowy anatomicznej np. pokrycia niektórych motylkowatych w pewnych fazach warstwą wosku (odporność na Basagran)
3. Terminu wschodów, np. na plantacja późno wschodzących (marchwi można niszczyć szybciej od nich pojawiające się chwasty stosowane herbicydy ulegają szybkiemu rozkładowi – Reglone)
4. Umieszczanie nasion roślin uprawnych poniżej działania herbicydu stosowanego zaraz po siewie (np.Stomp 330 w grochu)
Zalety chemicznego zwalczania chwastów:
Ø Zastępują zabiegi mechaniczne tam gdzie nie można ich stosować
Ø Można je stosować niemal we wszystkich fazach rozwojowych roślin
Ø 1 zabieg zastępuje kilka mechanicznych
Ø Duża skuteczność przy prawidłowym stosowaniu
Ø Różne terminy stosowania
Ø Możliwość stosowania z innymi opryskami
Ø Uodpornienie się pewnych gatunków chwastów na herbicydy
Ø Kompensacja zachwaszczenia odpornego na daną SA herbicydów (monokultury)
Ø Zmianowanie SA
Ø Nagromadzona SA w glebie może uszkadzać rośliny
Ø Toksyczność dla ludzi , pożytecznych organizmów
Ø Opakowania są odpadami niebezpiecznymi
Ø Zanieczyszczenie środowiska
Stosowanie herbicydów i innych środków ochrony roślin musi gwarantować bezpieczeństwo, dlatego stosuje się je w odpowiednich warunkach pogodowych:
è Wiatr < 3m/s
è Deszcz nie powinien spaść przed upływem ok.2 h po oprysku
è Temperatura w zakresie 8 – 25 oC
è Okres karencji – najkrótszy okres, mierzony w dniach, jaki musi upłynąć od oprysku do terminu zbioru plonu
è Okres prewencji (okres zapobiegający zatruciu) – najkrótszy okres, mierzony w godzinach, jaki musi upłynąć od oprysku do terminu oblotu pszczół, ludzi, zwierząt.
Podział herbicydów:
1. Spektrum działania
a) Nieselektywne (totalne)
b) Selektywne (wybiórcze)
2. Sposób działania
a) Kontaktowe ( parzące)
b) Systemiczne (układowe)
3. Sposób wnikania
a) Nalistne (dolistne)
b) Doglebowe (korzeniowe)
4. Termin stosowania
a) Przedsiewne
b) Posiewne (przedwschodowe)
c) Powschodowe
Substancje aktywne herbicydów
Ø Pochodne fenoli
Ø Pochodne aniliny
Ø Pochodne kw.karboksylowych
Ø Pochodne kw.benzoesowego
Ø Pochodne mocznikowe
Formy użytkowe
Herbicyd = SA (subst.aktywna) + NOŚNIK
Koncentraty do sporządzania emulsji wodnej – EC
Koncentraty w postaci stężonej zawiesiny do rozcieńczania – SC
Płyny do sporządzania roztworu wodnego – SL
Płyny do sporządzania emulsji wodnej – E, EW
Granulaty do wysiewu – GR
Mikrogranulaty do sporządzania zawiesiny wodnej – DF
Dawki herbicydów
- rodzaj i typ gleby (na glebach lekkich wyższe dawki)
- zawartość próchnicy w glebie (im wyższe tym wyższe dawki)
- warunki pogodowe (sucho i chłodno – słabe wchłanianie i przemieszczanie w roślinie – wyższe dawki)
- chwasty – większe zachwaszczenie – większe dawki
Metody oceny zachwaszczenia
Ø Metoda oceny zachwaszczenia łanu
1. Metoda szacunkowo-wzrokowa
Polega na notowaniu wszystkich gatunków chwastów na polu, w tym czy innym łanie oraz na wizualnym (na oko) określaniu stopnia zachwaszczenia wg 4stop. Skali Malcewa:
- gatunki występujące pojedynczo
- gatunki występujące częściej niż pojedynczo
- gatunki występujące często, ale nie dominujące nad roślinami uprawnymi
- gatunki występujące masowo i głuszące roślinę uprawną
2. Metoda ilościowa
Polega na policzeniu chwastów na określonej powierzchni. Wyniki badań wyraża się jako średnią liczę chwastów przypadających na jednostkę powierzchni lub na liczbę roślin uprawnych przyjmujący wtedy tą wielkość na 100.
3. Metoda ilościowo – wagowa
Polega na policzeniu chwastów na jednostce powierzchni, a następnie wycięciu i zważeniu po wysuszeniu ich do stanu powietrznie suchej masy.
4. Metoda szacunkowa (bonitacyjna EWRC)
Służy do oceny skuteczności zastosowania herbicydów oraz oceny stopnia zniszczenia chwastów wg 9stop. skali ocen ERWC.
5. Metoda chwastów przeliczeniowych
Podobnie jak metoda ilościowa polega na określeniu liczby chwastów znajdujących się na jednostce powierzchni, przy czym w metodzie tej obok ilościowych uwzględnia się również układ piętrowy chwastów.
Ø Metody zachwaszczenia gleby nasionami chwastów
1. Określa liczbę nasion chwastów w glebie. Obliczamy zawartość nasion w próbówce gleby o określonej objętości (przez ręczne wybieranie). Wyróżnia się 3 poziomy:
a) I górny – 0-1 cm
b) II środkowy – 1-10 cm
c) III dolny – 10-20 cm
edukator