Dwudziestolecie międzywojenne
LXXIII. POEZJA DWUDZIESTOLECIA MIĘDZYWOJENNEGO
-- Europejskie tło w poezji międzywojennej.
-- Grupy poetyckie i ich założenia programowe.
-- Realizacje poetyckie na wybranych przykładach.
-- Spory międzygrupowe.
-- Charakterystyka poszczególnych nurtów i indywidualności poetyckich (sposoby kształtowania wierszy: właściwości leksykalne, gatunkowe, kompozycyjne i wersyfikacyjne).
-- Koncepcje języka poetyckiego.
-- Ewolucje programów i poetyk między 1918 a 1939 rokiem.
Utwory:
Wybór wierszy: W. Broniewskiego, J. Czechowicza, K.I. Gałczyńskiego, K. Iłłakowiczówny, J. Iwaszkiewicza, B. Jasieńskiego, M. Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, J. Lechonia, B. Leśmiana, J. Lieberta, J. Łobodowskiego, Cz. Miłosza, S. Młodożeńca, T. Peipera, J. Przybosia, W. Sebyły, A. Słonimskiego, L. Staffa, A. Sterna, J. Tuwima, A. Ważyka, K. Wierzyńskiego, J. Wittlina.
Zalecana antologia: Poezja polska okresu międzywojennego, wybór i wstęp M. Głowiński i J. Sławiński, przypisy oprac. J. Stradecki, Wrocław 1987, BN, s. I, nr 253, cz. I i II.
Ponadto wybrane utwory: A. Achmatowej, G. Apolinaire'a, W. Audena, R. Chara, T.S. Eliota, P. Eluarda, H. Jacoba, S. Jesienina, W. Majakowskiego, O. Mandelsztama, E. Pounda, R.M. Rilke, G. Trakla.
Opracowania:
Antologia polskiego futuryzmu i Nowej Sztuki, oprac. Z. Jarosiński, Wrocław 1978, BN, s. I, nr 230.
E. Balcerzan, Systemy i przemiany gatunkowe w polskiej liryce lat 1918-1928, w: Problemy literatury polskiej 1918-1939, Wrocław 1974.
M. Baranowska, Surrealna wyobraźnia i poezja, Warszawa 1984.
S. Bereś, Ostatnia wileńska plejada. Szkice o poezji kręgu Żagarów, Warszawa 1990.
J. Czechowicz, Wyobraźnia stwarzająca, oprac. T. Kłak, Lublin 1972.
M. Głowiński, Przyboś: najwięcej słów, "Teksty" 1975, nr 1.
M. Głowiński, Zaświat przedstawiony, Warszawa 1981 i wyd. nast.
A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne teorie i programy literackie XX stulecia, wyd. 5 uzup., Warszawa 1988.
Z. Jarosiński, Literatura i nowe społeczeństwo. Idee polskiej lewicy literackiej, Warszawa 1984.
Z. Jarosiński, Postacie poezji, Warszawa 1985.
S. Jaworski, Między awangardą a nadrealizmem, Kraków 1976.
T. Kłak, Wstęp, w: J. Czechowicz Wybór poezji, Wrocław 1970, BN, s. I, nr 199.
J. Kryszak, Katastrofizm ocalający. Z problemów poezji tzw. drugiej awangardy, Toruń 1978.
J. Kwiatkowski, Literatura Dwudziestolecia, Warszawa 1990.
J. Kwiatkowski, Poezja Jarosława Iwaszkiewicza na tle dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 1975.
J. Kwiatkowski, Świat poetycki Juliana Przybosia, Warszawa 1972.
A. Lam, Polska awangarda poetycka. Programy lat 1917-1923, t. I-II, Kraków 1969.
Liryka polska. Interpretacje, red. J. Sławiński i J. Prokop, wyd. 2, Kraków 1972.
Literatura polska 1918-1975, t. I: 1918-1932, Warszawa 1975 (odpowiednie rozdziały); t. II: 1933-1944, Warszawa 2002.
A. Nasiłowska, Kazimierz Wierzyński, Warszawa 1991.
A. Nasiłowska, Trzydziestolecie 1914-1944, Warszawa 1997.
A. Nawarecki, Rzeczy i marzenia. Studia o wyobraźni poetyckiej skamandrytów, Katowice 1993.
Obraz literatury polskiej. Literatura polska w okresie międzywojennym, t. II, Kraków 1979.
A. Okopień-Sławińska, Wiersz awangardowy dwudziestolecia międzywojennego, "Pamiętnik Literacki" 1965, z. 2.
T. Peiper, Tędy. Nowe usta, Kraków 1972.
Poeci dwudziestolecia międzywojennego, red. I. Maciejewska, t. I-II, Warszawa 1982.
Poezja polska okresu międzywojennego, wybór i wstęp M. Głowiński i J. Sławiński, przypisy oprac. J. Stradecki, Wrocław 1987, BN, s. I, nr 253, cz. I i II.
Problemy awangardy, red. T. Kłak, Katowice 1983.
J.M. Rymkiewicz, Leśmian: encyklopedia, Warszawa 2001.
J. Przyboś, Linia i gwar, t. I, Kraków 1959, s. 9-112.
A. Sandauer, Poeci czterech pokoleń, Warszawa 1977.
J. Sławiński, Koncepcja języka poetyckiego awangardy krakowskiej, Wrocław 1965.
Słownik literatury polskiej XX w., red. A. Brodzka i inni, Wrocław 1992 (wybrane hasła).
Studia o Leśmianie, red. M. Głowiński i J. Sławiński, Warszawa 1971.
W.P. Szymański, Neosymbolizm - próba zarysu, w: Neosymbolizm, Kraków 1973, s. 311-377.
W.P. Szymański, Moje Dwudziestolecie 1918-1939, Kraków 1998.
A. Ważyk, Dziwna historia awangardy, Warszawa 1976.
A. Ważyk, Eseje literackie, Warszawa 1982.
K. Wyka, Rzecz wyobraźni, Warszawa 1977 (wybór).
M. Zaleski, Przygoda drugiej awangardy, Wrocław 1984 (lub wyd. 2 - 2002).
LXXIV. POEZJA JULIANA TUWIMA: MIĘDZY TRADYCJĄ A NOWOCZESNOŚCIĄ
-- Tuwim wśród poetów grupy Skamander.
-- Poezja codzienności i wielkiego miasta.
-- Tuwimowskie nawiązania do tradycji: od Kochanowskiego do romantyków.
-- Między liryką a satyrą.
-- Elementy nowatorstwa: stosunek do języka.
-- Bal w operze - poemat satyryczno-katastroficzny.
-- Kwiaty polskie i poezja Tuwima po roku 1939.
Pełny zbiór liryki J. Tuwima, wybór utworów satyrycznych (w tym Bal w operze), także Kwiaty polskie.
M. Głowiński, Poetyka Tuwima a polska tradycja literacka, Warszawa 1962.
M. Głowiński, Wstęp, w: J. Tuwim Wiersze wybrane, Wrocław 1964, BN, s. I, nr 184 (lub wyd. następne).
J. Łukasiewicz, Dwa nawiązania do "Pana Tadeusza": "Kwiaty polskie" i "Trans- -Atlantyk", "Pamiętnik Literacki" 1984, z. 3.
R. Matuszewski, Czyściec Juliana Tuwima, "Twórczość" 1982, z. 8.
A. Nasiłowska, Skamandryci i satelici, w: Trzydziestolecie 1914-1944, Warszawa 1997.
I. Opacki, Rousseau mieszczańskiego dwudziestolecia. "Samotność" i "Wspólnota" w międzywojennej poezji Tuwima, w: Skamander, t. I, red. I. Opacki, Katowice 1978.
A. Sandauer, Julian Tuwim oraz O poecie, który był diabłem, w: Poeci czterech pokoleń, Kraków 1977 (oraz inne przedruki).
J. Sawicka, "Filozofia słowa" J. Tuwima, Wrocław 1975.
T. Stępień, Kabaretiana, Warszawa 2002.
J. Stradecki, W kręgu Skamandra, Warszawa 1977.
Studia o poezji J. Tuwima, w serii: Skamander, t. III, red. I. Opacki, Katowice 1982.
K. Wyka, Rzecz czarnoleska oraz Bukiet z całej epoki, w: Rzecz wyobraźni, Warszawa 1959 (lub wyd. następne).
K.W. Zawodziński, Szkice o Tuwimie, w: Wśród poetów, Kraków 1964.
LXXV. ŚWIAT POETYCKI JÓZEFA CZECHOWICZA
-- Program poetycki Czechowicza; Czechowicz o swojej poezji i o poezji innych.
-- Czechowicz - Przyboś - dwie postawy awangardowe.
-- Antynomia życia i śmierci.
-- Nurt katastroficzny i jego źródła.
-- Rola mitu i magii (w Świadomości sformułowanej poety i w jego wierszach).
-- Fantastyka i dzień powszedni.
-- Czechowicz - poeta prowincji.
-- Słowa-klucze poezji Czechowicza.
-- Sposoby nawiązania do folkloru.
-- Osobliwości składni i interpunkcji.
-- Czechowiczowskie rytmy i dźwięki; ich udział w warstwie znaczeniowej wierszy.
Twórczość poetycka J. Czechowicza.
J. Czechowicz, Wyobraźnia stwarzająca. Szkice literackie, wstęp, wybór i oprac. T. Kłak, Lublin 1972.
S. Gawliński, Szkoła poetycka Józefa Czechowicza w okresie międzywojennym (elementy socjologii i poetyki), Katowice 1983.
T. Kłak, Czechowicz - mity i magia, Kraków 1973.
T. Kłak, Józef Czechowicz a folklor, w: Z zagadnień twórczości ludowej, Wrocław 1972.
T. Kłak, Wstęp, w: J. Czechowicz, Wybór poezji, Wrocław 1970, BN, s. I, nr 199.
A. Nasiłowska, Józef Czechowicz w: Trzydziestolecie 1914-1944, Warszawa 1997.
A. Sandauer, Upiór, półsen, muzyka (Rzecz o Józefie Czechowiczu), w: Poeci trzech pokoleń, Warszawa 1973.
W.P. Szymański, Neosymbolizm - próba zarysu, w: Neosymbolizm, Kraków 1973.
K. Wyka, O Józefie Czechowiczu, w: Rzecz wyobraźni, Warszawa 1959 (lub wyd. nast.).
M. Zaleski, Przygoda drugiej awangardy, Wrocław 1984.
LXXVI. STEFAN ŻEROMSKI
-- Narodziny artysty. W jakich warunkach kształtowała się osobowość pisarska Żeromskiego? (Na podstawie Dzienników).
-- Przeżycie pokoleniowe - rok 1863 (Rozdziobią nas kruki, wrony…, Wierna rzeka, Echa leśne).
-- Powieści o "dorastaniu" i społecznej inicjacji - Syzyfowe prace, Przedwiośnie.
-- Etos inteligencki w twórczości Żeromskiego (Ludzie bezdomni, Walka z szatanem, opowiadania: Siłaczka, Doktor Piotr).
-- Świat wartości w pisarstwie Żeromskiego: dobro i zło natury ludzkiej (Popioły, Ludzie bezdomni); miłość i okrucieństwo (Dzieje grzechu); świętość i grzech (Walka z szatanem, Uciekła mi przepióreczka…); miałkość historii i sens cierpienia (Popioły, Duma o hetmanie); spokój sumienia i uroda życia.
-- Warsztat pisarski: napięcie pomiędzy narracją obiektywną i subiektywną; przemieszanie różnych kategorii estetycznych (wzniosłość, wulgarność, piękno i brzydota); wielogatunkowość i wielostylowość prozy Żeromskiego (od rapsodu do powieści popularnej); różne kreacje językowe - od literackiej polszczyzny po swoiste konstrukcje i neologizmy.
-- Subiektywizacja narracji: "ja" liryczne w prozie poetyckiej (Wisła, Międzymorze, Puszcza Jodłowa); głos Żeromskiego-publicysty (ja jako "ja").
S. Żeromski, Dzieła, pod red. S. Pigonia, wstęp H. Markiewicz, Warszawa 1956- -1957; Dzienniki, red. J. Kądziela, Warszawa 1963-1970; Na probostwie w Wyszkowie, w: Pisma polityczne, wybór i oprac. A. Bojarska, Londyn 1988; Syzyfowe prace, oprac. A. Hutnikiewicz, Wrocław 1973, BN, s. I, nr 216; Wierna rzeka, oprac. Z.J. Adamczyk, Wrocław 1978, BN, s. I, nr 232; Wybór opowiadań...
jrachuba