Przypadek Charlesa Dextera Warda.pdf

H.P. LOVECRAFT

“PRZYPADEK

CHARLESA

DEXTERA WARDA”

ROZDZIAŁ PIERWSZY

1,2

ROZDZIAŁ DRUGI

1,2,3,4,5

ROZDZIAŁ TRZECI

1,2,3,4,5,6

ROZDZIAŁ CZWARTY

1,2,3,4

ROZDZIAŁ PIĄTY

1,2,3,4,5,6

Pracę włożoną w ten dokument dedykuje mojej ukochanej

Iwonce... mua...

nemo (oil)

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Rezultat i prolog

-1-

Z prywatnego szpitala dla obłąkanych w pobliżu Providence, Rhode Is-

land, zniknął ostatnio wyjątkowo dziwny osobnik. Nazywał się Charles

Dexter Ward i został tam bardzo niechętnie umieszczony przez zroz-

paczonego ojca, który dostrzegł niepokojące zmiany w osobowości

syna i rosnącą aberrację przechodzącą od zwykłego ekscentryzmu do

mrocznej manii wyrażającej się skłonnościami morderczymi. Lekarze

przyznawali, że są kompletnie zbici z tropu; był to bowiem niecodzien-

ny przypadek zarówno pod względem fizjologicznym jak i psycholo-

gicznym.

Przede wszystkim, pacjent wyglądał nienaturalnie staro; starzej niż

powinien wyglądać ktoś, kto liczy sobie dwadzieścia sześć lat. To

prawda, zaburzenia umysłowe potrafią wywołać raptowny proces sta-

rzenia się, ale twarz tego młodego człowieka nabrała w jakiś subtelny

sposób cech charakterystycznych wyłącznie dla ludzi niebywale leci-

wych. Po drugie, jego procesy organiczne wchodziły w relacje jakich

nie notowała dotąd praktyka medyczna. Oddech i akcja serca wykazy-

wały niewiarygodną arytmię, a głos którego praktycznie w ogóle nie

było, potrafił wznieść się co najwyżej do szeptu.

Zadziwiająco długi i sprowadzony do minimum okazał się proces

trawienia, a reakcje nerwowe na zwyczajne bodźce nie posiadały

analogii z żadnymi zaobserwowanymi dotąd ani normalnymi, ani

patologicznymi odruchami. Skóra była chorobliwie zimna i sucha, o

strukturze tkanki przesadnie gruboziarnistej i małej spoistości. Znikło

nawet duże, oliwkowe, przyrodzone znamię na prawym biodrze, pod-

czas gdy na piersi uformował się niespotykany zaśniad czy też

czarniawa plama, której wcześniej nie było. Słowem, ogół lekarzy był

zgodny, że w Wardzie spowolnione zostały w niespotykanym stopniu

procesy metaboliczne.

Również i pod względem psychologicznym, Charles Ward stanowił

wyjątek. Jego szaleństwo nie miało odpowiednika w niczym, co no-

towały najnowsze nawet i najobszerniejsze dzieła medyczne; kryło

jednak w sobie siłę, zdolną uczynić z Warda geniusza lub przywódcę,

gdyby nie jego zwichrowanie i przedziwne, groteskowe formy. Doktor

Willett, lekarz domowy Wardów, utrzymuje, że wielkie zdolności umy-

słowe pacjenta, oceniane na podstawie reakcji na sprawy wykracza-

jące poza sferę jego szaleństwa, rzeczywiście wzrosły od chwili od-

osobnienia. Ward, to prawda, zawsze był erudytą i miłośnikiem sta-

rożytności; lecz nawet jego najlepsze, wcześniejsze prace nie świad-

czyły o tak fenomenalnej błyskotliwości i wnikliwości sądu, jakie

manifestował podczas prowadzonych przez psychiatrów badań. Przy

tak potężnym i klarownym umyśle trudno byłoby legalną drogą

umieścić młodzieńca w szpitalu, gdyby nie świadectwo wielu

postronnych osób oraz zadziwiające luki w zasobie wiadomości

Charlesa, tak nieprzystające do jego inteligencji. Do ostatniej chwili

przed swym zniknięciem, pochłaniał książki i prowadził dyskusje, na

tyle, na ile pozwalał mu na to jego nieszczęsny głos; a bystrzy

obserwatorzy, nie przewidując wcale jego nieoczekiwanego zniknięcia,

bez wahania przepowiadali jego rychłe zwolnienie.

-2-

Jedynie doktor Willett, który przyjął Charlesa Warda na świat, i na-

stępnie od początku śledził jego rozwój fizyczny i umysłowy, żywił po-

ważne wątpliwości co do jego przyszłego zwolnienia. Sam doktor do-

znał takich przeżyć oraz odkrył rzeczy tak straszne, że nawet nie od-

ważył się podzielić nimi ze swymi sceptycznymi kolegami. A w związku

z ucieczką utrzymywał, że nic o niej nie wie. Był ostatnim człowiekiem,

który widział pacjenta, a z ostatniej z nim rozmowy wyszedł w stanie

przerażenia zmieszanego z ulgą, co przypomniało sobie kilka osób w

trzy godziny później, kiedy ucieczka wyszła na jaw. Ucieczka ta jest

jedną z niewyjaśnionych zagadek szpitala doktora Waite'a. Otwarte

okno wychodzące na pionowe urwisko o wysokości sześćdziesięciu

stóp, niczego nie wyjaśnia. Ale jest faktem bezspornym, że po roz-

mowie z Willettem młodzieniec zniknął. Willett nie miał nic na ten

temat do powiedzenia, niemniej sprawiał wrażenie bardziej odprężone-

go psychicznie niż przed ucieczką pacjenta. Wiele osób czuło jednak,

że powiedziałby o wiele więcej, gdyby miał pewność, że większość da

mu wiarę. Warda zastał w pokoju, ale kiedy wkrótce po jego wyjściu

ktoś z personelu zastukał do drzwi, odpowiedziała mu cisza. Gdy drzwi

otworzono, pokój był pusty i jedynie przez otwarte okno chłodny,

kwietniowy wiatr nawiewał delikatną chmurę błękitnawo-szarego ku-

rzu, który omal nie udusił wchodzących. To prawda, że jakiś czas

przedtem wyły psy, ale działo się to jeszcze wtedy, gdy wewnątrz był

Willett; potem już zwierzęta niczego nie wyczuwały i nie okazywały

niepokoju. Ojciec Warda, któremu telefonicznie natychmiast za-

komunikowano o ucieczce syna, wydawał się tym faktem bardziej za-

smucony niż zaskoczony. Zanim przybył osobiście doktor Waite, Willett

odbył z nim rozmowę, w której obaj zgodnie wyparli się jakiejkolwiek

wiedzy o ucieczce czy współudziału w niej. Wyłącznie z kręgów najbli-

ższych przyjaciół Willetta i Warda seniora dochodziły pewne infor-

macje, lecz były one zbyt fantastyczne, by brać je serio. Fakt faktem,

że do chwili obecnej, po zaginionym szaleńcu nie został nawet ślad.

Charles Ward od dziecka przejawiał zamiłowanie do starożytności, za-

pewne pod wpływem atmosfery sędziwego miasta w którym żył oraz

wielu reliktów przeszłości wypełniających każdy kąt starej,

usytuowanej na grzbiecie wzgórza posiadłości jego rodziców na

Prospect Street. Z biegiem lat oddanie się sprawom minionym rosło:

historia, genealogia, studia nad architekturą kolonialną, meblami i

wytworami rzemiosła tak głęboko go pochłonęły, że wyparły z kręgu

jego zainteresowań wszystko inne. Te właśnie zamiłowania muszą być

brane pod uwagę w kontekście jego szaleństwa; bo jakkolwiek same w

sobie nie stanowiły jądra choroby, zadecydowały o jej zewnętrznych

przejawach. Wszelkie dostrzegane przez psychiatrów luki w jego

wiedzy dotyczyły zagadnień współczesnych, ale były z kolei

wyrównywane przez ogromną acz skrzętnie skrywaną orientację w

problemach minionych; przychodziło wręcz na myśl, że pacjent

dosłownie przenosił się za pomocą jakiejś nieznanej formy autohipnozy

w przeszłość. Intrygujące też było to, że ostatnio Ward całkiem stracił

zainteresowanie historią, którą przecież tak wybornie znał. Może

opanował ją zbyt dokładnie i wszelkie jego wysiłki zmierzać zaczęły w

kierunku ogarnięcia rzeczy współczesnego świata, które dotąd tak

całkowicie i rozmyślnie wymazywał ze swej świadomości. Robił co

mógł, by się z nimi nie zdradzać, lecz dla każdego, kto bacznie go

obserwował, było oczywiste, że cały ten nowy program lektur i rozmów

powodowało żarliwe pragnienie przyswojenia sobie takiego zasobu

wiedzy o własnym życiu oraz praktycznym i kulturowym podłożu

dwudziestego wieku, jaki przystoi komuś, kto urodził się w 1902 roku i

zdobył wykształcenie we współczesnych szkołach. Psychiatrzy

zastanawiają się, jak — ze względu na tak niepełną wiedzę — zbiegły

pacjent poradzi sobie w skomplikowanym, dzisiejszym świecie;

przeważają opinie, że się “podłoży", a jego sytuacja będzie bardzo

przykra aż do chwili, kiedy zasób jego informacji nie osiągnie

normalnego poziomu.

Wśród psychiatrów panują rozbieżne opinie co do początku szaleństwa

Warda. Doktor Lyman, znakomity bostoński autorytet, umiejscawia go

w roku 1919 lub 1920 — chłopiec kończył właśnie ostatni rok nauki w

szkole Mojżesza Browna. Wtedy to nieoczekiwanie porzucił studia nad

przeszłością na rzecz badań okultystycznych, rezygnując tym samym

ze szkoły wyższej i motywując swą decyzję tym, że zaczął oddzielne

studia wiele większej wagi. Ward zmienił swe zwyczaje: rozpoczął

ustawiczne poszukiwania w dokumentach miejskich i na starych cmen-

tarzach, tropiąc pewien, wykopany w 1771 roku grób; grób swego

przodka Josepha Curwena, którego papiery znalazł był za ścienną

płaszczyzną dekoracyjną w bardzo starym domu w Olney Court na

Stampers Hill, w którym — jak mówiono — zamieszkiwał Joseph Cur-

wen.

Ogólnie mówiąc, nie sposób zaprzeczyć, że zima 1919—1920 roku

przyniosła ogromną przemianę Warda; wtedy bowiem porzucił

nieoczekiwanie studia nad starożytnością i rozpoczął gorączkowe ba-

dania okultystyczne w kraju i za granicą, urozmaicając je tylko dziwnie

uporczywymi poszukiwaniami mogiły swego przodka.

Doktor Willett był jednak odmiennego zdania, a sąd swój opierał na

długiej i bliskiej znajomości z pacjentem, oraz na pewnych przeraża-

jących badaniach i odkryciach, jakich pod koniec dokonał. Owe bada-

nia i odkrycia pozostawiły już w nim trwały ślad; kiedy o nich mówi,

drży mu głos, kiedy pisze o nich — drży mu ręka. Willett twierdzi, że

zmiana z przełomu 1919 i 1920 roku zapoczątkowała tylko postępu-

jący regres, który skumulował się w strasznej, godnej politowania,

niesamowitej alienacji w roku 1928. Przyznając bez wahania, że chło-

piec zawsze był niezrównoważony, przesadnie wrażliwy i żywo reagu-

jący na otaczające go zjawiska, nie zgadza się, że już tamta wczesna

przemiana oznaczać miała przejście od rozsądku do szaleństwa; wierzy

natomiast oświadczeniu Warda, że ten odkrył, czy też ponownie odkrył

coś, czego skutki dla ludzkiej myśli okazałyby się wielkie i zdumiewa-

jące.

Jest przeświadczony, że rzeczywiste szaleństwo przyszło wraz z pó-

źniejszą zmianą; już po tym jak Charles wydobył portret Curwena i

jego stare papiery; już po zagranicznej podróży do dziwnych miejsc, i

po straszliwych inwokacjach śpiewanych w tajemniczych okoliczno-

ściach; już po jakichś odpowiedziach na te inwokacje oraz po gorącz-

kowym liście napisanym w śmiertelnej udręce i z nie wyjaśnionych po-

wodów; już po fali wampiryzmu i złowieszczych plotkach w Pawtuxet; i

po tym, jak pamięć pacjenta zamykać się zaczęła przed wyobraże-

niami współczesnymi, jego głos zanikł, a wygląd fizyczny przechodził

subtelne zmiany, co później dostrzegało wiele osób.

Działo się to w tym mniej więcej czasie — co z dużą trafnością wykazał

Willett — kiedy z osobą Warda łączono koszmarne zdarzenia i doktor

był absolutnie pewien, że istnieją wystarczające dowody na to, by

uznać za prawdziwe twierdzenie młodzieńca, iż dokonał przełomowego

odkrycia. Po pierwsze, dwóch bystrych robotników było świadkami od-

nalezienia starych papierów Josepha Curwena, a po drugie sam chło-

piec pokazał kiedyś Willettowi te papiery wraz ze stronicą z pamiętnika

Curwena; dokumenty nosiły wszelkie znamiona autentyczności. Dziura,

w której Ward je znalazł, istnieje do dziś, a komplet tych dokumentów

Willett widział w miejscu, w istnienie którego trudno byłoby w ogóle

uwierzyć i jeszcze trudniej je udowodnić. Były zagadki i dziwne zbiegi

okoliczności związane z listami Orne'a i Hutchinsona, był problem cha-

rakteru pisma Curwena i tego co w związku z doktorem Allenem wydo-

był na światło dzienne detektywi; to wszystko oraz straszliwe przesła-

nie napisane średniowieczną minuskułą, znalezione w kieszeni Willetta,

kiedy ten odzyskał przytomność po swoim wstrząsającym przeżyciu.

Ale najbardziej rozstrzygające są dwa odrażające wyniki, jakie pod

koniec poszukiwań uzyskał doktor z dwóch formuł; wyniki, które roz-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: