Dmowski Roman - Myśli nowoczesnego Polaka.pdf - Książki - oktawian101

ROMAN DMOWSKI

MYŚLI NOWOCZESNEGO POLAKA

WPROWADZENIE NORBERT TOMCZYK

WYDAWNICTWO „NORTOM" WROCŁAW

Wszelkie prawa zastrzeżone

Książki Wydawnictwa NORTOM można zamawiać:

ul. Sanocka 15/17, 53-304 Wrocław

tel./fax (071) 3677688, tel. 7846817, tel./fax 3491718

www.nortom.pl

email:nortom@nortom.pl

Wydanie dwunaste poprawione i uzupełnione

na podstawie wydania czwartego z 1933 r.

ISBN 83-85829-14-8

Druk i oprawa: Wrocławska Drukarnia Naukowa

ul. Lelewela 4, 53-505 Wrocław

_________________________

Opracowanie elektroniczne: Wojciech Górka

Spis treści

MYŚLI NOWOCZESNEGO POLAKA

.........................................................................................

WPROWADZENIE

...................................................................................................................

PRZEDMOWA DO WYDANIA PIERWSZEGO

.........................................................................

PRZEDMOWA DO WYDANIA DRUGIEGO

.............................................................................

PRZEDMOWA DO WYDANIA TRZECIEGO

............................................................................

PRZEDMOWA DO WYDANIA CZWARTEGO

..........................................................................

WSTĘP

....................................................................................................................................

I. NA BEZDROŻACH NASZEJ MYŚLI

.....................................................................................

II. CHARAKTER NARODOWY

.................................................................................................

III. NASZA BIERNOŚĆ

.............................................................................................................

V. OSZCZĘDNOŚĆ SIŁ I EKSPANSJA

...................................................................................

VI. ODRODZENIE POLITYCZNE

............................................................................................

VII. ZAGADNIENIA NARODOWEGO BYTU

............................................................................

DOPEŁNIENIA

............................................................................................................................

WSTĘP

....................................................................................................................................

I. PODSTAWY ETYCZNE

........................................................................................................

II. NARÓD A PAŃSTWO

..........................................................................................................

III. CEL I PRZEDMIOT POLITYKI

............................................................................................

IV. POCZĄTKI POLITYKI NARODOWEJ

.................................................................................

PRZEWROTY (1933)

...................................................................................................................

I. PRZEWRÓT POPOWSTANIOWY

........................................................................................

II. ODBUDOWANIE PAŃSTWA

...............................................................................................

III. KRYZYS CYWILIZACJI EUROPEJSKIEJ

...........................................................................

WPROWADZENIE

Roman Dmowski jest bez wątpienia najwybitniejszym politykiem polskim XX wieku,

dlatego jego myśli powinny być znane w każdej polskiej rodzinie. W ciągu ostatnich

kilkudziesięciu lat nie było w Polsce możliwości propagowania myśli Romana Dmowskiego.

Niniejsza publikacja chociaż, w skromnym stopniu zamierza nadrobić zaległości w tym

zakresie.

Roman Dmowski urodził się 9 sierpnia 1864 r., w podwarszawskiej wówczas

miejscowości Kamionek (obecnie dzielnica Warszawy – Praga), w rodzinie rzemieślniczej z

drobnoszlacheckim rodowodem. W 1881 r. zakłada w III Gimnazjum w Warszawie tajną

organizację uczniowską „Strażnica". Jeszcze w czasie studiów wstąpił do Związku Młodzieży

Polskiej (Zet), który był jedną z tajnych organizacji założonych przez Ligę Polską kierowaną

przez T. T. Jeża (Miłkowskiego). Liga Polska i Zet powstały w 1887 r. W Warszawie ZMP

został zorganizowany przez Zygmunta Balickiego. Dmowski wstąpił do Zetu w 1888 r. i bardzo

szybko objął w nim przywództwo. Od grudnia 1889 r. był także członkiem Ligi Polskiej. Swój

rodowód polityczny wywodzi od Jana Ludwika Popławskiego, swego nauczyciela

„duchowego", ojca nowoczesnej polityki polskiej. Już w czasie studiów podjął polityczną

działalność niepodległościową organizując w 1891 r. w setną rocznicę Konstytucji 3 maja

pochód studentów warszawskich, będący pierwszą wielką manifestacją polityczną od 1863 r.

Od sierpnia 1892 r. do stycznia 1893 r. odsiadywał wyrok w X pawilonie Cytadeli warszawskiej

za zorganizowanie manifestacji w dniu 3 maja.

Z jego inicjatywy w lutym 1893 r. rozwiązano Ligę Polską, a na jej miejsce powołano

Ligę Narodową. Po zreorganizowaniu Ligi, Dmowski wydał w 1893 r. na polecenie Komitetu

Centralnego broszurę pt. Nasz patriotyzm , w której sformułował po raz pierwszy program

ruchu narodowego. Zajął w niej stanowisko wszechpolskie (to jest obejmujące wszystkie trzy

zabory) i narodowe, w przeciwieństwie do dzielnicowego i klasowego, któremu hołdowała

orientacja socjalistyczna.

W 1893 r. za zorganizowanie demonstracji w setną rocznicę uchwalenia Konstytucji 3

Maja zostaje zesłany na przymusowe osiedlenie w Mitawie w głębi Rosji.

W 1895 r. opuszcza nielegalnie Mitawę i udaje się do Lwowa, gdzie od lipca tegoż roku

przejmuje redakcję „Przeglądu Wszechpolskiego" (przemianowanego w styczniu z „Przeglądu

Emigracyjnego"). Od stycznia 1896 r. przystąpił również do redagowania pisma J. L.

Popławski. W latach 1895-1905 „Przegląd Wszechpolski" był głównym ideowym pismem

ruchu narodowego. Ruch narodowo-demokratyczny pod wodzą Dmowskiego, stał się jednym

z głównych składników polskiego życia politycznego w początkach XX wieku. Nakaz myślenia

na ile było to możliwe, działania politycznego, zgodnego z jednym, wspólnym dla wszystkich

Polaków interesem narodowym, był głównym zadaniem sformułowanym w programie ruchu

opublikowanym w 1897 r. Od tego roku Liga Narodowa podjęła się tworzenia we wszystkich

zaborach stronnictwa politycznego, które mogłoby podjąć legalną działalność. Rok ten

powszechnie przyjmuje się jako datę powstania Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego.

W 1902 r. (najpierw w „Przeglądzie Wszechpolskim") ukazała się jedna z

najważniejszych książek Dmowskiego Myśli nowoczesnego Polaka . Zawiera podstawową

wykładnię zasad, jakimi miał się od tego czasu niezmiennie kierować cały ruch narodowy. A

główny sens tej wykładni patriotycznego obowiązku Polaków wobec własnej ojczyzny zawarty

jest w Jego własnym stwierdzeniu zamieszczonym we Wstępie: „Jestem Polakiem – więc

mam obowiązki polskie: są one tym większe i tym silniej się do nich poczuwam, im wyższy

przedstawiam typ człowieka". Książka ta jest na pewno arcydziełem polskiej myśli politycznej.

Mimo, że od jej pierwszego wydania minęło ponad 90 lat, w swoim głównym zarysie pozostaje

nadal aktualna. Zwłaszcza teraz gdy Polska odzyskuje niepodległość, a naród swoją

tożsamość.

Sprostowania i wyjaśnienia wymaga stosunek Dmowskiego do Żydów i innych

narodowości i posądzanie go o rzekomy antysemityzm. Przeciwstawiał się jedynie działaniom

sił, które miały swe własne cele, częstokroć sprzeczne z polskim interesem narodowym.

Podobnie jest z posądzaniem go o rzekomy nacjonalizm. Dmowski wcale nie uważał, co jest

istotą skrajnego nacjonalizmu, że naród polski jest narodem szczególnym, ale że po prostu

naród polski, tak jak inne narody, ma prawo do obrony kluczowych praw i interesów w swoim

kraju, a taką postawę określa się mianem patriotyzmu.

Po wojnie rosyjsko-japońskiej i po rewolucji 1905 r. jak każdy wytrawny polityk –

Dmowski zalecał współpracę, a nawet sojusz z partnerem słabszym w danym układzie. Takim

partnerem była wówczas Rosja. Cały swój program polityczny, w takim zakresie jaki był

wówczas możliwy do ujawnienia zawarł w słynnej publikacji Niemcy, Rosja i kwestia polska

wydanej w 1908 r. Dokonał w niej chłodnej, opartej na szerokiej wiedzy, analizy sytuacji

politycznej Polski położonej między Rosją a Niemcami. Wnioski jakie z tej analizy wyciągnął,

zaszokowały wówczas wielu Polaków i do dzisiaj są aktualne. W czasie I wojny światowej, w

sierpniu 1917 r. Dmowski utworzył w Paryżu Komitet Narodowy Polski, złożony z działaczy ze

wszystkich trzech zaborów. W 1918 r. obejmuje zwierzchnictwo nad tworzącą się pod

dowództwem Józefa Hallera armią polską we Francji. Następnie zyskuje uznanie Komitetu

Narodowego za przedstawicielstwo Polski przez państwa sprzymierzone. W 1919 roku jest

delegatem Polski na konferencję pokojową w Paryżu. 28 czerwca Dmowski obok

Paderewskiego, jako jeden z dwóch polskich sygnatariuszy podpisał w imieniu Polski Traktat

Wersalski, który jako pierwszy dokument uznawał Polskę jako państwo w formie

prawnomiędzynarodowej oraz walnie przyczynił się do zapewnienia Polsce miejsca wśród

państw zwycięskich. Podpisując Traktat Wersalski – Roman Dmowski osobiście, grono

skupionych przy nim polityków oraz cały ruch narodowo-demokratyczny jako całość mieli

walną zasługę w odzyskaniu przez Polskę niepodległości oraz niemal całości ziem zaboru

pruskiego, w odzyskaniu przez odrodzone państwo polskie nawet części tych ziem, które na

zachodzie nie wchodziły nawet w 1772 r. w skład Rzeczpospolitej – części Górnego Śląska i

Śląska Cieszyńskiego. Było to nie tylko rezultatem wielu wysiłków dyplomatycznych z lat

wojny ale i okresu powojennego, gdy ustalane były warunki traktatu pokojowego z Niemcami.

Było to owocem trzydziestoletniej, przemyślanej i wytrwałej pracy politycznej całego ruchu

narodowego, usilnie zabiegającego o odzyskanie, a następnie obronę zachodnich kresów

Polski.

W 1923 r. Dmowski pełni funkcję ministra spraw zagranicznych. W 1925 r. ukazała się

praca Polityka polska i odbudowanie państwa , ukazująca oraz sumująca wysiłek Dmowskiego

oraz dorobek całego ruchu narodowego w walce politycznej i dyplomatycznej o odzyskanie

przez Polskę niepodległości. Warte przypomnienia i podkreślenia jest to, że już sto lat temu

właśnie J. L. Popławski i Roman Dmowski stworzyli doktrynę polityczną uzasadniającą powrót

Śląska, Pomorza i całych Prus Wschodnich do Polski. Jeśli chodzi o tę ostatnią sprawę – jest

obecnie nadal aktualna, ponieważ enklawa królewiecka pozostająca poza granicami państwa,

stanowi stałe zagrożenie polskiej racji stanu.

W 1927 r. opublikował się rozprawę Dmowskiego Kościół, Naród i Państwo , która w

swoim głównym zarysie pozostaje do dziś aktualna. Zwłaszcza obecnie gdy lewica laicka i

katolicka usiłuje zdyskredytować i osłabić tysiącletnie związki Kościoła z Narodem polskim.

Stale pozostaje Jego myśl zawarta w rozprawie o związku katolicyzmu z narodem:

„Katolicyzm nie jest dodatkiem do polskości, zabarwieniem jej na pewien sposób, ale tkwi w

jej istocie, w znacznej mierze, stanowi jej istotę. Usiłowanie oddzielenia u nas katolicyzmu od

polskości, oderwanie narodu od religii i Kościoła, jest niszczeniem samej istoty narodu". Jakże

korespondują te słowa Dmowskiego z homilią papieża Polaka Jana Pawła II wygłoszoną

podczas mszy świętej w Warszawie 2 czerwca 1979 r.: „Jeśli jest rzeczą słuszną aby dzieje

narodu rozumieć poprzez każdego człowieka w tym narodzie – to równocześnie nie sposób

zrozumieć człowieka inaczej jak w tej wspólnocie, którą jest jego naród. Wiadomo, że nie jest

to wspólnota jedyna. Jest to jednakże wspólnota szczególna, najbliżej chyba związana z

rodziną, najważniejsza dla dziejów duchowych człowieka. Otóż nie sposób zrozumieć dziejów

narodu polskiego – tej wielkiej tysiącletniej wspólnoty, która tak głęboko stanowi o mnie, o

każdym z nas – bez Chrystusa. Jeśli byśmy odrzucili ten klucz dla zrozumienia naszego

narodu, narazilibyśmy się na zasadnicze nieporozumienie. Nie rozumielibyśmy samych

siebie".

W następnym roku Związek Ludowo-Narodowy został przekształcony w Stronnictwo

Narodowe.

Roman Dmowski zmarł 2 stycznia 1939 r. w Drozdowie koło Łomży, a pochowany

został w grobowcu rodzinnym na cmentarzu bródnowskim w Warszawie.

Kościół katolicki docenił Jego ogromne zasługi dla katolicyzmu polskiego. Najlepsi

kapłani w kościołach całej Polski oddali Mu należny hołd jako Polakowi i katolikowi. W

Watykanie oficjalny organ „Osservatore Romano" docenił zasługi w dłuższym wspomnieniu:

Dmowski Roman - Myśli nowoczesnego Polaka.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: