Pismo chińskie.docx

Pismo chińskie (jap. kanji, kor.: hancha, wietn.: hán tự) – sylabowe pismo logograficzne (ideograficzno-fonetyczne) stworzone najwcześniej 8 tys. lat temu, a najpóźniej 4,5 tys. lat temu w Chinach, zaadaptowane do zapisu innych języków Azji Wschodniej, obecnie przede wszystkim japońskiego, a w mniejszym stopniu także koreańskiego.

W językach chińskich każdy znak tego pisma odpowiada jednej sylabie, dlatego nazywa się je także pismem logosylabowym lub monosylabowym. Przeważająca większość znaków ma również odrębne znaczenie jako wyraz (słowo) lub morfem. Lekcja każdego z nich może się bardzo różnić w zależności od dialektu lub języka użytkownika, jednak jego znaczenie pozostaje na ogół niezmienne. Przykładowo, znak "człowiek" – 人, może być odczytany jako rén (pinyin), yan4 (kant.), jîn, lîn, lâng (minnan), hito, jin, nin (jap.), in (kor.) albo nhân (wietn.).

Chińskie pismo jest systemem otwartym, co oznacza, że ciągle powstają nowe znaki. W XX wieku wymyślono np. odrębne znaki dla pierwiastków chemicznych. System nie posiada jednego, uznawanego powszechnie uporządkowania, którym cechują się alfabety (np. od Α do Ω), dlatego spotykany czasem termin alfabet chiński jest nieporozumieniem, chyba że chodzi o bopomofo.

Chińskie pismo jest również systemem złożonym, w którym znak z reprezentowanym słowem może łączyć zasada semantyczna, fonetyczna albo obie naraz. Dlatego nazywanie go pismem ideograficznym lub pismem obrazkowym jest również nieporozumieniem.

Pismo chińskie składa się z około 50 000 znaków, wypracowanych w toku długiej ewolucji. Znajomość tzw. tradycyjnego pisma chińskiego nadal pozwala odczytać starożytne teksty. W języku współczesnym ponad 95% objętości tekstów w codziennej prasie i popularnych książkach jest pisane przy użyciu 5-6 tysięcy najczęściej używanych znaków. Tyle wystarczy się nauczyć, żeby biegle czytać. Osobę, która zna mniej niż 2000 znaków[1] uznaje się za analfabetę. Pismo obejmuje również własny system cyfr oraz pozwala na sinizację nazw obcych na zasadzie m.in. podobieństwa fonetycznego.

Poczynając od końca lat 50. XX w. w Chinach Ludowych ok. 50% znaków zostało uproszczonych, co miało ułatwić ich naukę i przyczynić się do likwidacji analfabetyzmu. Uproszczone pismo chińskie przerwało jednak ewolucyjną ciągłość wielu znaków. Dobrze wykształceni ludzie nadal uczą się pisma tradycyjnego, które mimo reformy pełni w ChRL funkcję reprezentacyjną i jest używane na wizytówkach, szyldach, w malarstwie i kaligrafii.

Ze względu na wielki szacunek, jakim otaczano w cesarskich Chinach zapisany papier i osoby posługujące się pismem, znaki chińskiego pisma na Zachodzie bywają – analogicznie do najstarszej formy pisma egipskiego – nazywane hieroglifami (święte znaki). We Francji jest używana nazwa "sinogramy" (sinogrammes) (chińskie znaki).

Etymologia i rodzaje znaków [edytuj]

Pismo chińskie jest systemem złożonym, tzn. występują w nim znaki, które z reprezentowanym wyrazem łączy znaczenie (zasada semantyczna), wymowa (zasada fonetyczna), albo znaczenie i wymowa jednocześnie. Relacje te opisał już na początku II w. n.e. Xu Shen, autor etymologicznego słownika Shuowen Jiezi wydanego w 121 r. Wyróżnił on sześć kategorii znaków (patrz niżej): piktogramy, ideogramy, znaki złożone, piktofonogramy, pomyłki i zapożyczenia fonetyczne.

Chociaż piktogramy i ideogramy są uważane za pierwsze chronologicznie, stanowią one dziś nie więcej niż 5% znaków. Przeszło 95% znaków to złożenia, bądź czysto semantyczne, bądź semantyczno-fonetyczne. Określanie pisma chińskiego jako wyłącznie ideograficznego to częsty błąd pojawiający się w wielu encyklopedycznych opracowaniach, wynikający z niewielkiej wiedzy zachodnich redaktorów nt. pisma chińskiego.

Podział Xu Shena obowiązuje do dziś, aczkolwiek można go uzupełnić. Wyróżnia się następujące rodzaje znaków:

·         znaki powstałe w oparciu o zasadę semantyczną, są czasem nazywane ideogramami, co jest nieprecyzyjne, bo można wśród nich wyróżnić trzy podgrupy:

o        piktogramy (象形字 xiàngxíngzì) – w umowny sposób przedstawiające obiekty i zjawiska świata fizycznego (np. 人 człowiek, 子 dziecko, 口 usta, 日 słońce, 山 góra, 川 rzeka, 豖 świnia, 目 oko, 心 serce, 雨 deszcz, 田 pole, 木 drzewo, 龜 żółw)

o...