Codzienny rachunek sumienia 0.pdf

Krzysztof Osuch S.I., Codzienny rachunek sumienia

Wprowadzenie

Rachunek sumienia praktykujemy przynajmniej przed przystąpieniem do sakramentu

Pokuty i Pojednania. Św. Ignacy Loyola zachęca, by rachunek sumienia uczynić codzienną

praktyką. On sam badał swe serce wiele razy w ciągu dnia. Źródłem jego swoistej obsesji

refleksyjności nie było chorobliwe poczucie winy, lecz fascynacja miłością zaofiarowaną

mu przez Boga. Inigo Loyola, wielki mistyk i człowiek apostolskiego czynu, odczuwał

głęboką potrzebę zanurzania się w miłości Trójcy Świętej, dziękowania za nią

i sprawdzania siebie, czy w minionym czasie (godzinie, dniu) działał zgodnie z Duchem

Miłości. Za uchybienia od razu przepraszał, postanawiał poprawę i prosił o umocnienie w

miłosnym nastawieniu.

Oto sposób odprawiania rachunku sumienia przedstawiony w Ćwiczeniach

duchownych św. Ignacego Loyoli:

Punkt 1. Dziękować Bogu Panu naszemu za o otrzymane dobrodziejstwa.

Punkt 2. Prosić o łaskę poznania grzechów i odrzucenia ich precz.

Punkt 3. Żądać od duszy swojej zdania sprawy od godziny wstania aż do chwili obecnego

rachunku. Czynić to przechodząc godzinę po godzinie lub jedną porę dnia po

drugiej, a najpierw co do myśli, potem co do słów, a wreszcie co do uczynków.

Punkt 4. Prosić Pana Boga naszego o przebaczenie win.

Punkt 5. Postanowić poprawę przy jego łasce.

Odmówić Ojcze nasz (CD 43).

Dziękować Bogu Panu naszemu za otrzymane dobrodziejstwa

Dziękowanie Bogu za dary jest rzeczą godną i sprawiedliwą. Nakazuje to rozum

i odruch serca.

„Wierzący w swych rozmowach z Bogiem mają własne słowa.

Jeden mówi: - Panie, zmiłuj się nade mną!

Drugi woła: - Zbaw, zachowaj mnie, Panie!

Trzeci powtarza: Daj, Panie Boże!

Czwarty: - Oświeć mnie, Panie!

Piąty zaś prosi: - Nie pozostawiaj mnie samego! Itd.

Gdybym ja był wierzący i gdybym się modlił, powtarzałbym zawsze tylko jedno słowo.

A byłoby to słowo: Dziękuję” 1 .

W Piśmie św. dość często spotykamy zarówno modlitwy dziękczynienia jak też zachęty

do bycia wdzięcznym wobec Boga. Wtedy Rafał poprosił ich obu na bok i rzekł do nich:

Uwielbiajcie Boga i wysławiajcie Go przed wszystkimi żyjącymi za dobrodziejstwa, jakie

wyświadczył wam - w celu uwielbienia i wysławiania Jego imienia. Ogłaszajcie przed

Władimir Sołouchin, za: List 4 / 93, s. 28.

wszystkimi ludźmi dzieła Boże, jak są godne uwielbienia, i nie wahajcie się wyrażać Mu

wdzięczności (Tb 12, 6). Uprzytomnienie sobie wszystkich Bożych dobrodziejstw jest

właściwie ponad nasze siły. W Księdze Mądrości Syracha czytamy: Nie jest dane świętym

Pana, by mogli opowiedzieć wszystkie godne podziwu dzieła Jego, które Pan

Wszechmocny utwierdził, aby wszystko mocno stanęło ku Jego chwale. Jakże godne

ukochania są wszystkie Jego dzieła, i zaledwie iskierką są te, które poznajemy ( Syr 42,

17.22).

Każdego dnia mamy wiele powodów, by odczuwać wdzięczność wobec Boga, a mimo

to (sami z siebie) raczej rzadko dziękujemy. Na ogół dopiero zachęty budzą w nas

zdolność do zauważania skali obdarowań i do dziękowania. Nierzadko potrzebujemy

pogłębionej refleksji, by wdzięczność stała się stałym „nastrojeniem” serca.

Różne czynniki blokują naszą wdzięczność. Trudno jest o szczerą wdzięczność np. u

kogoś, komu życie jawi się jedynie jako ciężar i pasmo udręk. Tę w końcu nie tak rzadką

sytuację może odmienić jedynie cierpliwe wchodzenie w świat Jezusa i przyswajanie sobie

zbawczej wymowy Jego Krzyża i chwalebnego Zmartwychwstania! Zyskujemy przystęp do

ducha wdzięczności, gdy wraz ze św. Pawłem możemy wyznać: Sądzę, że cierpień

teraźniejszych nie można stawiać na równi z chwałą, która ma się w nas objawić (Rz 8,

18).

W pierwszym punkcie rachunku sumienia staramy się uświadomić sobie przede

wszystkim najświeższe, dzisiejsze przejawy Bożej dobroci. Chcemy rozpoznać Boga, który

udzielał się nam i towarzyszył nam w ostatnim odcinku drogi wiodącej do Niego.

Odniesiemy pożytek duchowy, jeśli uobecnimy sobie, przynajmniej od czasu do czasu,

również te dawne dary Boże, które wywołują w nas żywe uczucie wdzięczności. Możemy

czasem wybiec także ku treści Bożych obietnic, które spełnią się dla nas w godzinie

śmierci i w czasach ostatecznych (bezpośredni kontakt z Bogiem, Nowa Ziemia i Nowe

Niebo, eschatologiczna uczta). Ważne jest to, byśmy pielęgnowali uważność na Bożą

miłość, która dociera do nas tak naprawdę zewsząd: z najdalszej przeszłości, przyszłości i z

wydarzeń dnia dzisiejszego. Mając oczy szeroko otwarte na przejawy Boskiej Miłości, sami

co dzień zaznamy radości z życia. Nasza radość będzie radością i pochwałą dla samego

Stwórcy. To Boga bardzo raduje, gdy co dzień rozpoznajemy Jego łaskawy zamysł - pełen

Dobroci i Miłości względem nas!

Dobrze jest mieć pewne „wydeptane” ścieżki, którymi na skróty i co prędzej

docieramy do „miejsc widokowych”, w których doznajemy oczarowania Bogiem stale

działającym. Oto kilka przykładowych naprowadzeń:

Ja sam. Kiedy tylko zechcę (co dzień, często), uświadomię sobie, jak Bóg wspaniale

pomyślał moją osobę. Popatrzę najpierw na moje ciało. Zdam sobie sprawę z tego, ile to

usług oddały mi dzisiaj sprawnie działające nogi, palce u rąk, oczy, uszy, dotyk, smak...

Docenię także głębię i skalę moich zdolności psychiczno-duchowych; mogę poznawać,

pragnąć, miłować i żywić całą gamę uczuć. Potrafię pamiętać tyle danych, dawnych

i najświeższych. Rozumiem rzeczywistość, docieram do struktury materii, pojmuję sens

istnienia na „nieobjętej Ziemi”.

Bóg objawiający się i moja wiara. Człowiek wierzący zawsze znajdzie powody do

wdzięczności, gdy choćby przez chwilę wpatrzy się w treść Bożego Objawienia. Oczy

wiary widzą wspaniałość Boga zawsze, także pośród „nocy świata” i tych nocy, które

opisują mistycy. Cały Katechizm i każdy z dwunastu artykułów wiary zawartych w Credo

stawia nam przed oczy powody do dziękowania Bogu. Także Ojcze nasz streszcza nam

i uobecnia Jezusową Ewangelię. W świat Dobrej Nowiny i w dziękczynienie wchodzimy

również wtedy, gdy rozważamy, co Anioł zwiastuje Najświętszej Maryi i nam w Zdrowaś

Maryjo. Powody do wdzięczności znajdziemy także w usłyszanym i przemodlonym dziś

(czy ostatnio) Słowie Bożym. Zawsze aktualnym powodem do wdzięcznego rozradowania

się w Bogu jest to, że już istniejemy i będziemy istnieć wiecznie jako przybrane dzieci

Ojca Przedwiecznego (por. 1 J 3, 1nn).

Niezliczone stworzenia. Licznych powodów do wdzięczności stale dostarcza nam

ogrom stworzeń. One to pomagają nam i bezsłownie świadczą o troskliwej miłości Boga

do nas. Co dzień pobudza nas do wdzięczności strumień wody - czystej i pokornej.

Podobnie Słońce, które przyświeca nam i ogrzewa nas. Naprawdę „świat nasz jest

nasycony świetnym blaskiem Boga. Ten blask chciałby wybuchnąć jak błysk złotych

listków. Wzbiera, tłoczy się, sączy oliwą kroplistą - na nas. (...) W głuchych głębiach

wszechrzeczy śpi olśnienie świeże” (G. M. Hopkins S.I.).

To prawda, że z upływem lat słabną nasze oczy i tępieje wrażliwość także innych

zmysłów. Jeśli jednak całe lata ćwiczymy się w „znajdywaniu Boga we wszystkim” (św.

Ignacy), to jest nadzieja, że nasze olśnienie Bogiem nie zgaśnie nawet pod presją

cierpienia i przemijania. Coraz mniej powie nam o Pięknie Boga - piękno świata, ale za to

coraz więcej powie nam o przymiotach Ojca - Jego Syn, z którym zjednoczymy się w

traceniu życia i w z martwych powstawaniu.

Czasem, dla odmiany, rozejrzyjmy się po swoim mieszkaniu i pomyślmy, przypomnijmy

sobie, o kim i o czym mówią do nas poszczególne rzeczy - obrazy, krzyż, pamiątki,

upominki, książki, meble, kwiaty itd.

Cenną usługę oddadzą nam także pytania.

Zadawanie pytań i staranne odpowiedzi to inna ścieżka, na której szybko odkrywamy

przyjazne nam działanie Boga i znajdujemy powody do dziękowania Bogu za Jego

dobrodziejstwa.

Oto jak mogą brzmieć te pytania.

- Co dobrego dziś mnie spotkało? Kto był dziś dla mnie dobry?

- Kto i czym dziś mnie obdarował? Ile osób trudziło się dzisiaj dla mnie, bym miał

jedzenie, wodę, dostęp do wiedzy i dóbr kultury?

- Jak Bóg pracował dziś dla mnie? Co uczynił dziś dla mnie i jak mnie miłował?

- Czym „Bóg wszelkiej pociechy” (2 Kor 1, 3) sprawił mi dziś radość?

- Czy odczułem dziś przypływy zaufania, ogarnięcia Miłością (od Boga i do Boga) lub

pomnożenie nadziei?

- Czy jest coś takiego, co Bóg komunikował mi na różne sposoby?

- Czy jest jakiś wspólny mianownik w tym, co Bóg adresował dziś do mnie w głębi mego

serca, przez innych ludzi, w bogactwach Ziemi i w Piśmie świętym?

O Tetlow S.I. radzi, by dziękować Bogu zwyczajnie za dobre rzeczy, które mnie dziś

spotkały. „Czynię to - mówi - dość szczegółowo, zachowując się prawie jak małe dziecko.

Np. dziękuję Bogu za słońce albo za deszcz, za to, że udało mi się naprawić krzesło, że

zadzwonił do mnie przyjaciel, że dobrze się czułem przez cały dzień, że miałem dość

energii wieczorem, by dokończyć pracę” 2 .

Pewnym komentarzem do tego, co powiedziałem, niech będzie treść epitafium

nagrobnego (dla niejakiego optyka Dippolda 3 . Kiedy słabną nasze oczy, trzeba dobrać

odpowiednie okulary. Żeby ujrzeć dobrodziejstwa Boże, za które zechcemy z serca

podziękować, to wpierw trzeba sobie dobrać odpowiednie okulary. Zobaczyć cokolwiek -

to niezbyt wielka sztuka. Sztuką jest tak wglądnąć w miniony dzień, by zobaczyć w nim

Boga w akcji. Boga, która współdziała z nami dla naszego dobra, bo nas bardzo miłuje!

„Co widzisz teraz?

Czerwone, żółte, purpurowe kule.

Chwileczkę! Teraz?

Ojca, siostrę, matkę.

W porządku, a teraz?

Rycerzy w zbrojach, piękne kobiety, miłe twarze.

Weź te!

Łan zboża, miasto.

Świetnie! A teraz?

Młodą kobietę, nad nią schyleni Aniołowie.

Mocniejsze szkła! A teraz?

Liczne kobiety, ich wzrok jasny, usta rozchylone.

Weź te!

Tylko puchar na stole.

Aha. Spróbujmy tych szkieł.

Tylko otwarta przestrzeń - nic określonego.

Zgadza się. Teraz?

Sosny, jezioro, letnie niebo.

Te lepsze. Teraz?

Książka.

Przeczytaj mi stronę.

Nie mogę, wzrok biegnie poza nią.

Przymierz te!

Głębia powietrza.

Wyśmienicie! i teraz?

Światło! Tylko światło,

W nim każda rzecz jak zabawka.

W porządku. Takie właśnie damy okulary”.

W pierwszym punkcie rachunku sumienia wydarza się rzecz bardzo ważna:

unaoczniamy sobie to, że Bóg kocha nas niezmiennie i że uczestniczymy w nieustannym

przepływie i wymianie Boskiej Miłości! Z radością i wdzięcznością odkrywamy, że oto

znów, także dziś tkała nas złota nić Boskiej Miłości. Za Psalmistą możemy powtarzać: Pan

Wybrać Chrystusa w świecie. Przewodnik po Ćwiczeniach Duchownych Św. Ignacego Loyoli

według adnotacji osiemnastej i dziewiętnastej (maszynopis).

Jest to epitafium nagrobne dla optyka z miasteczka. Edgar Lee Masters, Antologia Umarli ze

Spoon River 1981, s. 198. Tłum. M. Sprusiński. Za: M. Bednarz S.I., Bóg wiary i modlitwy, s. 240.

E. L. Masters, amerykański pisarz 1868-1950, zyskał sławę publikując Umarli ze Spoon River

1915, w Polce - wybór 1968.

moje dni dobrami nasyca (Ps 103, 5). Jutro, a tym bardziej w Królestwie Ojca, powiem to

samo!

Smak uświadomienia sobie darów Boga i smak dziękczynienia - zachęcają, by pójść

dalej, tropiąc to wszystko, co w minionym czasie (dniu) było w naszych myślach,

decyzjach i czynach sprzeczne z tyle co ujawnioną Miłością Boga.

Prosić o łaskę poznania grzechów i odrzucenia ich

Czy ta prośba jest zasadna? Tak, ponieważ sami z siebie nie poznamy istoty grzechu

ani nie przeciwstawimy się grzesznemu pędowi skażonej natury. Jesteśmy podobni do

tonącego w bagnie. Konieczna jest zbawcza moc Jezusa, który zresztą zapewnia: Beze

Mnie nic nie możecie uczynić (por. J 15, 5). Natchniony Psalmista przeczuwając tę

konieczność, usilnie prosi o Bożą pomoc: Zbadaj mnie, Boże, i poznaj me serce;

doświadcz i poznaj moje troski, i zobacz, czy jestem na drodze nieprawej, a skieruj mnie

na drogę odwieczną! (Ps 139) Bylibyśmy naiwni mniemając, że własne grzechy łatwo

można poznać. Grzesznik zaślepiony sam sobie schlebia i nie widzi winy swej, by ją mógł

znienawidzić (Ps 36). Podobną myśl spotykamy w psalmie 19: Kto dostrzega swe błędy?

Oczyść mnie od tych błędów, które są skryte przede mną.

Są takie sfery ludzkich pragnień, decyzji i motywów działania, które jawią się w całej

prawdzie dopiero wtedy, gdy pada na nie światło, którego dawcą jest Bóg. Na to właśnie

światło otwieramy się, gdy o nie co dzień prosimy. Własna dobra wola a nawet różne

psychologiczne techniki odsłaniania skażeń natury - to za mało! Owszem, oddają one

cenne usługi w docieraniu do prawdy o złożonych i nieprzejrzystych motywach ludzkich

działań, jednak najcenniejsza i rozstrzygająca pomoc - ku poznaniu, wyzwoleniu

i przemianie - przychodzi od Boga i jest darem. To sam Duch Święty, Dawca wszelkich

darów, sprawia, że w „sanktuarium osoby” robi się widno jak w pokoju oświetlonym

promieniami Słońca.

Nie powinniśmy się niepokoić, czy poznajemy w sobie już wszystko, jak należy. Z

naszej strony wystarczy, by być otwartym i prosić, zaś Duch Święty dokona reszty - we

właściwym czasie odsłoni nam tę prawdę, że są w nas jakby dwa centra osobowe. Choć

nie są one równorzędne, to jednak na tyle wyraźne, że za św. Pawłem mówimy o

przeciwstawnych dążeniach człowieka cielesnego i duchowego. Na gruncie tej wiedzy

podejmujemy codzienny trud poznawania i uznawania, że znów ulegaliśmy grzechowi

zamiast kierować się we wszystkim miłością. Nie jest to łatwe, ponieważ dla własnej

wygody i przyjemności dokonujemy manewrów maskujących rzeczywiste motywy i cele

naszych działań. Posuwamy się także, według dosadnego określenia Karla Rahnera, nawet

do „fałszerstw moralnych”, udając przy tym, że wszystko jest w porządku.

Niestety, są w naszych sercach duże przestrzenie, którymi włada logika księcia

ciemności, a my ich nie odzyskujemy. Całymi latami potrafimy podejmować takie decyzje,

które praktycznie utrzymują nas w niedorozwoju więzi z Panem. Tak objawia się w nas

„praca” grzechu fundamentalnego. Towarzyszy temu jakieś rdzenne poczucie winy.

Niektórzy psychologowie widzą w tym poczuciu winy jedynie coś chorobliwego

i obiecują, że czysto ludzką perswazją można się od niego uwolnić, że można zlikwidować

przyczynę bólu psychiczno-duchowego. W rzeczywistości dopiero otwarcie się na słowo

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: