Podatek VAT.pdf

Podatek VAT

1. WPROWADENIE :

Podatek i usług jest podatkiem od wartości dodanej; ma charakter podatku

wielofazowego netto, od towarów dzięki czemu eliminuje kaskadowe narastanie i

kumulowanie się należności podatkowych.

Schematycznie i w uproszczeniu przedstawia to poniższy schemat:

100 + 22 150 + 22 + 11 170 + 22 + 11 + 4,40

Producent Konsument Hurtownik Detalista

Producent sprzedaje swój towar według wartości netto (tj. bez podatku) za 100 zł

hurtownikowi. Po doliczeniu podatku w wysokości 22% hurtownik zapłaci producentowi

122 zł. Z tych 122 zł producent wpłaci do budżetu 22 zł jako podatek.

Towar przechodzi do następnej fazy obrotu gospodarczego, czyli do hurtownika.

Tu zwiększona zostaje wartość netto towaru (np. poprzez jego uszlachetnienie) do

wysokości 150 zł. Tak więc tzw. ‘wartość dodana’ w tej fazie obrotu wynosi 50 zł.

Obciążeniu podatkiem podlega tylko ta część wartości sprzedaży, o jaką w tej fazie

zwiększyła się wartość towaru otrzymana od wcześniejszego uczestnika obrotu, tj.

producenta i odpowiednio opodatkowana we wcześniejszej fazie. Przy stawce 22%

podatek wyniesie 11 zł.

Przedsiębiorstwo detaliczne kupując towar płaci 150 zł wartości netto plus podatki

– 22+11 czyli razem 183 zł.

W wyniku działalności przedsiębiorstwa detalicznego (porcjowanie, pakowanie)

wartość towaru wzrosła o 20 zł. Jest to ‘wartość dodana’, tj. nowo powstała w tej fazie

obrotu gospodarczego. Podatek przy stawce 22% wyniesie 4,40 zł. Tę kwotę podatku

musi zapłacić przedsiębiorstwo detaliczne do budżetu.

W sumie wartość towaru 100+50+20=170 zł plus podatek 22+11+4,40=207 zł i

20 groszy.

Można stwierdzić , ze:

1) Ogólna kwota podatku nie zależy od liczby faz obrotu; decydujące znaczenie ma

‘wartość dodana’ powstająca w każdej fazie działalności gospodarczej. Zatem

opodatkowanie zależy od wysokości kwoty dodanej i stawki podatku.

2) Jest to opodatkowanie wartości obrotu netto każdej z faz działalności gospodarczej.

3) Podatek nie jest elementem kosztów; każdy uczestnik obrotu gospodarczego oblicza

podatek w momencie sprzedaży i potrąca z tej kwoty podatek zapłacony w

poprzedniej fazie.

4) Pomimo pobierania podatku we wszystkich fazach obrotu zapewnia on jednokrotność

opodatkowania.

5) Ekonomiczny ciężar podatku ponosi zawsze konsument. Dlatego jest to podatek

pośredni.

6) Podatek sprzyja konkurencji; jeżeli działalność prowadzi wiele różnych podmiotów

gospodarczych, to ten z nich, który ‘dodaje’ mniej wartości płaci mniejszy podatek.

Tym samym sprzedawane przez niego wyroby mogą być tańsze niż wyroby

konkurentów.

2. PRZEDMIOT OPODATKOWANIA :

W doktrynie prawa finansowego przyjmuje się, że przedmiotem podatku jest

zjawisko, stan prawny lub faktyczny, z którym ustawodawca wiąże powstanie obowiązku

podatkowego. Generalnie w podatku od towarów i usług przedmiotem opodatkowania są

czynności, tj. zdarzenia (określające sytuacje prawne lub faktyczne), z których

wystąpieniem łączy się obowiązek ponoszenia przez podatnika ciężarów finansowych.

Wyjątkiem są sytuacje, w których przedmiotem opodatkowania są niektóre towary. Aby

dana czynność podlegała opodatkowaniu, muszą być spełnione określone warunki, musi

być mianowicie dokonana przez podatnika tego podatku oraz jej przedmiotem muszą być

wyłącznie towary i usługi w rozumieniu definicji ustawowych.

Przede wszystkim przedmiotem podatku są czynności polegające na :

- sprzedaży towarów,

- świadczeniu usług,

- eksporcie i imporcie.

Przepisy stosuje się również do:

1) świadczenia usług oraz przekazania lub zużycia towarów na potrzeby

reprezentacji albo reklamy,

2) przekazania przez podatnika towarów oraz świadczenia usług na potrzeby

osobiste podatnika, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków

spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych,

członków stowarzyszenia, a także zatrudnionych przez niego pracowników oraz

byłych pracowników,

3) zamiany towarów, zamiany usług oraz zamiany usługi na towar i towaru na

usługę,

4) wydania towarów lub świadczenia usług w zamian za wierzytelności,

5) wydania towarów lub świadczenia usług w miejsce świadczenia pieniężnego,

6) darowizn towarów,

7) wydania towarów lub świadczenia usług w zamian za czynności nie podlegające

opodatkowaniu,

8) świadczenia odpłatnych usług bez pobrania należności,

Istotne jest, że wymienione czynności podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy

zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Inaczej mówiąc, niespełnienie pewnych warunków (np. brak koncesji) nie stanowi

przeszkody do opodatkowania wykonywanej czynności. Ponadto w wypadku przedmiotu

opodatkowania VAT obowiązuje zasada terytorialności, która oznacza, że omawiane

czynności mają znaczenie tylko wtedy, gdy są wykonywane na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej. Jedynym wyjątkiem od zasady terytorialności jest eksport

usług.

Przepisów ustawy nie stosuje się do:

1) sprzedaży przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego

bilans,

2) wydania towarów na podstawie umowy użyczenia,

3) działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych, podlegającej

opodatkowaniu podatkiem od gier na zasadach określonych w odrębnej ustawie,

4) czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy,

Sprzedaż towarów

Podstawową czynnością podlegającą opodatkowaniu jest sprzedaż towarów.

Towarami, w rozumieniu ustawy, są rzeczy ruchome, wszelkie postacie energii, budynki

lub ich części, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o

statystyce państwowej, tj. w Systematycznym Wykazie Wyrobów lub w Klasyfikacji

Obiektów Budowlanych. Kluczowe znaczenie, czy dane dobro jest towarem w rozumieniu

przepisów o VAT, ma wyodrębnienie tego towaru w jednej ze wspomnianych klasyfikacji

statystycznych. Zasadą jest, że zainteresowany podmiot, a w szczególności producent,

sam klasyfikuje swoje produkty (wyroby i usługi) według zasad metodycznych

określonych w poszczególnych klasyfikacjach i nomenklaturach. W wypadku trudności w

ustaleniu właściwego grupowania zainteresowany podmiot może zwrócić się do

właściwego dla siedziby podmiotu urzędu statystycznego.

Nie są towarami, w rozumieniu ustawy, i dlatego ich sprzedaż nie podlega

podatkowi od towarów i usług, między innymi nieruchomości gruntowe (grunty), prawa

majątkowe o charakterze niematerialnym (np. licencje, prawa autorskie, patenty, znaki

firmowe, wzory użytkowe itp.). Towarami w rozumieniu ustawy o VAT nie są również

pieniądze.

Pojęcie sprzedaży dla potrzeb VAT obejmuje wszelkiego rodzaju sprzedaż, tj.

także np. sprzedaż na raty, czyli dokonanie w zakresie działalności przedsiębiorstwa

sprzedaży rzeczy ruchomej osobie fizycznej za cenę płatną w dowolnych ratach, jeżeli

według umowy rzecz ma być kupującemu wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny.

Pojęcie sprzedaży towaru w rozumieniu VAT obejmuje również dostawę, czyli umowę, na

której podstawie dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co

do gatunku oraz do ich dostarczenia częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje

się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny.

Świadczenie usług

Przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest również odpłatne

świadczenie usług. Usługami w rozumieniu ustawy są usługi wymienione w Klasyfikacji

Wyrobów i Usług, a także roboty budowlano-montażąowe. Jeżeli jakaś usługa nie jest

wymieniona w Klasyfikacji Wyrobów i Usług, a spełnia przesłanki definicji usług określone

w Klasyfikacji Wyrobów i Usług, to podlega opodatkowaniu stawką 22%.

Opodatkowaniu podlegają także darowizny. Zgodnie z k.c. przez umowę

darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz

obdarowanego kosztem swojego majątku. Istotę darowizny stanowi element bezpłatnego

przekazania. Są jednak umowy, które dotyczą nieodpłatnego przekazania

towarów, a nie są pomimo tego darowiznami. Zalicza się do nich:

- umowę użyczenia; dotyczy ona zezwolenia na bezpłatne używania rzeczy przez czas

oznaczony lub nieoznaczony, oddanej w tym celu przez użyczającego,

- umowę pożyczki, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść

na własność biorącego określoną ilość np. oznaczonych co do gatunku rzeczy, a

biorący zobowiązuje zwrócić tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej

jakości,

- umowę przechowania; przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się

zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.

Skoro zatem następuje nieodpłatne przekazanie towarów wynikających z tych

umów, to nie podlega ono opodatkowaniu.

Na równi z darowizną prawodawca traktuje czynności zbliżone do darowizn. I tak,

jeżeli podatnik prowadzący działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu kupi

określony towar, a następnie przeznaczy go na swoje cele osobiste, to będzie to tzw.

‘czynność przekazania’ podlegająca opodatkowaniu. Analogicznie traktowane

wyprodukowanie towaru przez podatnika, a następnie przeznaczone na potrzeby

osobiste.

Przedmiotem podatku jest również przekazanie towarów oraz świadczenie usług w

celu reprezentacji i reklamy firmy.

Zatem opodatkowaniu podlegać będą następujące czynności:

- przekazanie nabytych towarów,

- przekazanie towarów wytworzonych przez przekazującego,

- świadczenie usług własnych,

Sfera działalności podatników VAT obejmuje wykonywanie różnorodnych czynności

(usług), stąd pojawiają się problemy interpretacyjne dotyczące zakresu opodatkowania

podatkiem od towarów i usług. Problemy te dotyczą w szczególności umów dzierżawy i

pożyczki.

Zgodnie z art.4 p.1 ustawy o VAT nie są towarami, w rozumieniu tego przepisu,

np. grunty. Sprzedaż gruntu nie podlega zatem opodatkowaniu VAT. Jednak dzierżawa

gruntu stanowi usługę i jest to wówczas czynność podlegająca opodatkowaniu tym

podatkiem. Gdy czynszem jest zapłata przez dzierżawcę podatku rolnego, podstawę

opodatkowania podatkiem VAT stanowi jego równowartość.

W przypadku pożyczki wszystkie podmioty podatku VAT, nie odpowiadające

odpowiednim warunkom, w wypadku udzielenia pożyczek będących odpłatnym

świadczeniem usług są zobowiązane do naliczania podatku zgodnie z ustawą. Zgodnie z

ustawą podstawą opodatkowania jest kwota należna z tytułu świadczenia usługi-odsetki

umowne-pomniejszona o kwotę należnego podatku. Należy nadmienić, iż w przypadku

usług wykonywanych w sposób ciągły lub bez określenia terminu ich całkowitego

wykonania (np. rzeczowe usługi finansowe-pożyczka) obowiązek podatkowy powstaje na

zasadach ogólnych. Powstaje on z chwilą częściowego wykonania tych usług, które to

wykonanie zostało udokumentowane fakturą lub rachunkiem uproszczonym.

Eksport i import towarów

Przedmiotem opodatkowania VAT jest również eksport i import towarów. Z dniem 1

stycznia 1998 weszła w życie ustawa z dnia 9 stycznia 1997 roku. Nowe przepisy celne

wprowadzają wiele zmian w zasadach rozliczeń z tytułu cła, co wywiera bezpośredni

wpływ na kwestie dotyczące eksportu i importu towarów, jako czynności podlegających

opodatkowaniu VAT. Nowelizacja ustawy VAT z 31 lipca 1997 r. wprowadziła na 1998 r.

zmiany dotyczące nazewnictwa różnych pojęć występujących w handlu zagranicznym

oraz uwzględniła procedury celne wynikające z kodeksu celnego. Zgodnie z nowelizacją,

eksportem towarów, w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, jest

potwierdzony przez graniczny urząd celny wywóz towarów z polskiego obszaru celnego

w wykonywaniu czynności określonych w art. 2 ust. 1 i 3 ustawy o VAT.

Jak wynika z przytoczonej definicji, żeby zaistniał eksport towarów, konieczne jest

spełnienie następujących warunków:

1) wywóz musi być potwierdzony przez graniczny urząd celny. W myśl art. 166 kodeksu

celnego procedurą wywozu mogą być objęte towary krajowe, dopuszczone do wywozu

po spełnieniu wymogów określonych w przepisach prawa, tj. nie podlegające

ograniczeniom lub zakazom wywozu, wprowadzonym w szczególności przez

ustanowione w ramach polityki gospodarczej państwa pozataryfowe środki, takie jak

ograniczenie ilościowe i zakazy dotyczące wywozu oraz środki ochrony rynku,

określone w odrębnych ustawach (tzn. środki polityki handlowej).

Zgłoszenie towaru do procedury wywozu powinno być złożone w urzędzie celnym

właściwym ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania zgłaszającego albo ze

względu na miejsce , w którym towary zostały zapakowane lub załadowane do

transportu wywozowego. Towar zostaje dopuszczony do wywozu pod warunkiem, że

opuści polski obszar celny w tym samym stanie, w jakim znajdował się w chwili

przyjęcia zgłoszenia wywozowego. Faktyczny wywóz nastąpi zatem wówczas, gdy

towar opuści polski obszar celny, co stwierdzi organ celny stosowną adnotacją.

Kodeks celny nie definiuje pojęcia „graniczny urząd celny”. Można przyjąć, że jest to

urząd celny rozumiany jako każda jednostka organizacyjna administracji celnej, w

której mogą być dokonywane czynności, o których mowa w kodeksie celnym, mająca

siedzibę w miejscowości położonej przy granicy państwowej;

2) wywóz musi nastąpić z polskiego obszaru celnego. Polski obszar celny to zgodnie to,

zgodnie z kodeksem celnym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czyli także polskie

wody terytorialne. Ponadto utworzone na terytorium Polski wolne obszary celne, składy

wolnocłowe i składy celne są również polskim obszarem celnym.

3) wywóz towarów powinien nastąpić w wykonaniu czynności określonych w art. 2 ust. 1

i 3

ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. Na przykład wywozu

towaru przez podatnika do składu celnego poza granicami Polski nie uznaje się za

eksport towarów, czynność ta nie jest bowiem wymieniona w art. 2 ustawy o VAT. W

myśl art. 4 p. 3 ustawy o VAT przez import towarów rozumie się przywóz towarów na

polski obszar celny, w tym również w wykonaniu czynności wynikających z umowy

agencyjnej lub zlecenia, pośrednictwa, umowy komisu lub innych o podobnym

charakterze.

W ustawie o VAT przy imporcie towarów nie podaje się sposobu przemieszania

towarów przez terytorium RP ( brak odwołania do konkretnej czynności), dlatego

importem towarów będzie także przywóz towarów na polski obszar celny, w przypadku

objęcia towarów procedurą odprawy czasowej. W stanie prawnym sprzed obowiązywania

kodeksu celnego importem towarów objętym opodatkowaniem VAT było również

wprowadzenie towarów na polski obszar celny na czas oznaczony.

Eksport i import usług

Czynnościami będącymi przedmiotem opodatkowania VAT są również import i eksport

usług. Przez import usług rozumie się usługi spełniające łącznie następujące warunki:

- usługa świadczona jest na terytorium RP,

- należność za usługę przekazywana jest osobie lub jednostce mającej siedzibę

bądź miejsce zamieszkania za granicą.

Przez import usług rozumie się również usługi turystyki wyjazdowej.

Odnosząc się do importu usług należy zwrócić uwagę, że czynność ta nie podlega

opodatkowaniu VAT w dwóch przypadkach:

1) gdy na podstawie odrębnych przepisów (prawa celnego) wartość usługi

zwiększa wartość celną importowanego towaru oraz

2) gdy podatek został pobrany od osoby prawnej, jednostki organizacyjnej nie

mającej osobowości prawnej, oraz osoby fizycznej – mającej siedzibę lub

miejsce zamieszkania albo pobytu za granicą, jeżeli wykonują czynności

będące przedmiotem opodatkowania VAT osobiście lub przez osobę

upoważnioną albo przy pomocy pracowników bądź przy wykorzystaniu zakładu

lub urządzeń służących działalności produkcyjnej, handlowej lub usługowej.

Import usług to jedyny przypadek, w którym podatnikiem podatku od towarów i

usług jest usługobiorca. Podatek obciążający usługobiorcę usług z importu jest ponadto

podatkiem należnym, nie zaś naliczonym, a to w konsekwencji powoduje, że nie podlega

on odliczeniu. Przyjęcie takiej deklaracji miało na celu wypełnienie jednej z

podstawowych zasad podatku VAT – powszechności, zgodnie z którą podatkowi temu

podlegają wszystkie przejawy działalności gospodarczej podatnika, także w odniesieniu

do handlu zagranicznego, w tym importu towarów i usług.

Nie bez znaczenia jest również fakt, że brak opodatkowania usług pochodzących z

importu prowadziłby do dyskryminacji usług świadczonych przez podmioty krajowe.

Zaznaczyć jednak należy, że zasady opodatkowania VAT importu usług budzą

kontrowersje i spotykają się z krytyką wielu autorów, którzy wysuwają tezę o

negatywnym oddziaływaniu rzeczonego podatku na pozycję usługobiorcy. Z definicji

wynika, że jednym z warunków uznania usługi za importowaną jest zasięg terytorialny jej

wykonania, tzn. teren Polski. Jednocześnie jest rzeczą oczywistą, iż w wypadku usług o

charakterze niematerialnym określenie miejsca wykonania jest niejednokrotnie

utrudnione. Jednak zasada terytorialności obowiązuje również w tym przypadku. Przy

usługach niematerialnych, np. doradztwa, za które należność jest przekazana osobie lub

jednostce mającej siedzibę bądź miejsce zamieszkania za granicą – to jednak specyfika

tej usługi ( np. oddelegowanie osoby – pracownika do Polski w celu wykonania

ekspertyzy do bieżącego doradztwa itp. ) wykazuje, iż jest ona wykonana w kraju, lub

też z dokumentów wynika, że miejscem wykonania tej usługi jest terytorium ( miejsce

odbywającego się seminarium, konferencji, spotkania itp. )- usługi te są traktowane jako

importowane. W przeciwnym wypadku, tzn. jeśli usługi tego typu ą wykonywane poza

granicami Polski, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Opodatkowaniu podlega m.in. odpłatne świadczenie usług (nawet bez pobrania

należności), w tym import usług na terytorium RP. Przyjęcie opisanej zasady odpowiada

ogólnej definicji importu usług i jest konsekwencją stosowanej zasady terytorialności

opodatkowania podatkiem od towarów i usług, która daje możliwość wyraźnego

rozgraniczenia tych usług. Generalną zasadą w imporcie tych usług jest to, że podstawę

opodatkowania stanowi kwota, którą usługobiorca jest zobowiązany zapłacić.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: