Gramatyka.doc

Gramatyka

Struktura wyrazów w języku arabskim opiera się na rdzeniu trójspółgłoskowym i nieciągłych afiksach. Na przykład od rdzenia k-t-b można utworzyć wyrazy takie jak:

كتاب               kitāb                             "książka"

                            kātib                             "pisarz"

مكتوب               maktūb               "zapisane"

                            kataba               "on pisał".

Język arabski posiada rozbudowany system odmiany czasownika. Istnieją dwa czasy (dokonany i niedokonany) i pięć trybów: orzekający, przypuszczający, rozkazujący, życzący i energetyczny (używany do podkreślenia pewności, np. jaktubun "on z pewnością pisze"). Podobnie jak w języku akadyjskim, przedrostki są używane do oznaczenia osoby i rodzaju.

Poniżej zaprezentowano odmianę czasownika faʿala "czynić:

Czas teraźniejszy 

Osoba                                          Liczba pojedyncza              Liczba podwójna              Liczba mnoga

1.                                          af`alu                                          naf`alu                            naf`alu

2. (rodzaj męski)              taf`alu                                          taf`alāni                            taf`alūna

2. (rodzaj żeński)              taf`alīna                            taf`alāni                            taf`alna

3. (rodzaj męski)              jaf`Alu                                          jaf`alāni                            jaf`alūna

3. (rodzaj żeński)              taf`alu                                          taf`alāni                            jaf`alna

Czas przeszły

Osoba                                          Liczba pojedyncza              Liczba podwójna              Liczba mnoga

1.                                          fa`altu                                          fa`alnā                            fa`alnā

2. (rodzaj męski)              fa`alta                                          fa`altumā                            fa`altum

2. (rodzaj żeński)              fa`alti                                          fa`altumā                            fa`altunna

3. (rodzaj męski)              fa`ala                                          fa`alā                                          fa`alū

3. (rodzaj żeński)              fa`alat                                          fa`alatā                            fa`alna

Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki - wyróżniamy mianownik (końcówka -u), dopełniacz (końcówka -i) i biernik (końcówka -a), a także stan konstrukcji (bez końcówki). Istnieją trzy liczby: pojedyncza, podwójna i mnoga. Regularna liczba mnoga ma końcówkę -ūn w mianowniku i -īn w dopełniaczu i bierniku. Wiele rzeczowników tworzy jednak liczbę mnogą w sposób nieregularny, np. ربّ (rabb) "władca"", ale أرباب (`arbāb) "władcy".

Język arabski odróżnia rzeczowniki określone (z przedrostkiem `al, asymilowanym do następujących spółgłosek t, ṯ, d, ḏ, r, z, s, š, ṣ, ḍ, ṭ, ẓ, n) i nieokreślone (z -n po końcówce przypadku). Po końcówce przypadku rodzajnik `al występuje w formie l.

Istnieje gramatyczny rodzaj żeński, tworzony przez dodanie do rzeczownika męskiego -at- przed końcówką przypadku lub -a w stanie konstrukcji. Niektóre wyrazy, takie jak fulk "łódź", šams "słońce", czy umm "matka", są rodzaju żeńskiego mimo braku końcówki.

Podstawowy szyk zdania to VSO. Wyraz określający następuje zawsze po wyrazie określanym, tak jak w innych językach semickich, np. kitābu l-muqaddas "Biblia", dosłownie "księga święta"