Kowalik S.doc

Kowalik S. „ Upośledzenie umysłowe” r.4

Jednostka upośledzona umysłowo w interakcji z jednostką sprawna intelektualnie.

1.       Wpływ oddziaływań społecznych na osoby upośledzone

N.I. stosują często mechanizm obronny pomijania, polega na lekceważeniu i nieprzyznawaniu się do własnej N.I. Są oni jej świadomi ale nieprzyznaną się bo boja się odpowiedniej etykiety społecznej.   E. Zigler zakłada że osoby z N.I. przebywające w różnych środowiskach i podlegające różnym oddziaływaniom społecznym powinny różnić się miedzy sobą jeśli są na nie wrażliwe. Osoby przebywające w zakładach są w mniejszym stopniu sensytywne od tych przebywających w domach. Ta sensytywność z kolei wpływa na większe podporządkowanie się sprawnym I. wyraża się w większej skłonności do naśladowania.

W zakładach o silnej dyscyplinie i sformalizowanym klimacie społecznym stwierdzono wysoki poziom sensytywności, a niższy tam gdzie klimat życzliwszy, kontakty nieformalne między personelem i pensjonariuszami.

Mechanizm wpływu otoczenia na jednostki z N.I. wg E. Ziglera:

·         Defekt procesów poznawczych zdeterminowany biologicznie powoduje że zadania wykonywane są na normalnym poziomie

·         Otoczenie społeczne dostarcza osobie z N.I. informacji o jej porażkach, zaczyna unikać kontaktu z tymi osobami

·         U osób z N.I. tworzą się doświadczenia dwojakiego rodzaju: gorszego wywiązywania się z zadań i i odrzucenia przez otoczenie

·         Na bazie doświadczeń osoba z N.I. traci wiarę w siebie i szuka osoby kierującej jej postępowaniem

·         Przekonanie że kierowanie zewnętrzne zapewni unikniecie kolejnych porażek.

Wg E. Ziglera zakład zamknięty jest lepiej dostosowany do możliwości osoby  N.I. , uwidacznia się to w mniejszej lb niepowodzeń. Stopień odrzucenia społecznego jest tam również mniej odczuwalny. Doświadczają mniej deprywacji społecznej, wierzą w swoje możliwości i mniej są skoncentrowani na sygnałach docierających z zewnątrz.

Osoby z lekką N.I. ze względu na mniejszy stopień dysfunkcji lepiej odbierają info z otoczenia więc bardziej odczuwają deprywacje. Głębiej N.I.  mogą subiektywnie odczuwać w mniejszym stopniu odrzucenie społeczne od osób lekko N.I. wzmocnienie społeczne nie tracą jednak swojej wartości w miarę pogłębiania się stopnia niepełnosprawności.  Wzrost podatności na deprywacje może następować tylko do pewnego momentu, jeśli osoba przez dłuższy czas nie nawiąże kontaktu to nastąpi zmniejszenie wrażliwości na oddziaływania innych ludzi.

·         S.M. Raber i J.R. Weisz uważają ze sposób funkcjonowania osob z N.I. nie jest uzależniony od częstości doświadczanych niepowodzeń lecz od specyficznego reagowania sprawnych członków społeczeństwa. Polega na wybaczaniu lub pomijaniu porażki albo na wykonywaniu zadania za osobę z N.I.  Przypisują N.I. bezradność i jest ona wynikiem wpływów społecznych. Tłumacza ja jako postępowanie ochraniające.

Pojawienie się osoby sprawnej intelektualnie i nawiązanie z nią kontaktu staje się szansą działania, które nie doprowadzi do porażki. Jest to sposób na uniknięcie dalszych niepowodzeń.

Bezradność może być stosowana w celu zwrócenia na siebie uwagi i wzbudzeniu zainteresowania swoja osobą. Wzmocnienia społeczne przyczyniają się do zmniejszenia lub zlikwidowania deprywacji i powinno nastąpić zniesienie zachować bezradnościowych.

·         Lee, Syrnyga, Hallschmid przyjęli ze u osób z N.I. o niskiej motywacji wewnętrznej do wykonania zadania pod wpływem dodatkowo wprowadzonej motywacji zewnętrznej nastapi wzrost zaangażowania w zadanie. Więc, stopień zaangażowania w zadanie jest uzależniony od motywacji zewnętrznej.

·         Cromwell wykazał ze osoby z N.I. częściej oczekują porażek niż osoby normalne. Jest to wywołane specyficznymi doświadczeniami uzyskiwanymi w kontaktach społecznych.

Osoby z N.I. są zdolne do rozpoznawania przypisywanej im atrybucji (przypisywanie czegoś komuś lub czemuś) oraz że atrybucja ta w znacznej mierze decyduje o poziomie tej działalności.

2.       Możliwości oddziaływania osób upośledzonych umysłowo na osoby sprawne intelektualnie.

Brak możliwości wywierania wpływu ze strony osób z N.I. nie musi być wynikiem nieposiadania odpowiednich zdolności, lecz może wynikac z utraty wrażliwości na oddziaływania osób z N.I. badania wykazują że aktywność z ich strony w kontaktach jest niewielka. Może być ona przytłumiona specyficznymi doświadczeniami uzyskiwanymi w trakcie kontaktów z osobami pełnosprawnymi.

Kompetencje społeczne:

·         D. M. Ross- zdolność do efektywnego uczestnictwa w interakcjach ze społecznym i niespołecznym otoczeniem, która to zdolność jest produktem kumulujących się doświadczeń  związanych z uzyskiwanymi sukcesami i porażkami

·         E. A. Weinstein- zdolnośc do rozwiązywania i wykonywania zadań interpersonalnych

5 etapów rozwoju jakościowego kompetencji społecznych:

·         Rozpoznawanie: nazywanie ludzi i rzeczy

·         Uszczegółowienie: opisywanie cech ludzi i rzeczy

·         Wnioskowanie: uchwycenie związków ludzi i rzeczy

·         Przewidywanie: zdawanie sobie sprawy z konsekwencji zaistniałego zdarzenia

·         Weryfikowanie: wykorzystanie konsekwencji do kontroli prawidłowości przebiegu własnego wnioskowania

·         Generalizowanie: formułowanie zasady określającej prawidłowość charakteryzującą pewną klasę zdarzeń

Affleck przedstawił problematykę zdolności do gania ról u osób z N.I. zdolność ta, to podstawowy wyznacznik skutecznego rozwiązywania zadań interpersonalnych. Polega na uwzględnieniu perspektywy partnera w trakcie interakcji, prowadzi do przekształcenia własnej perspektywy poznawczej aby uwzględniony był punkt widzenia partnera. Interesowało go czy osoby te posiadają tę zdolność i jaka rolę odgrywa to w kontaktach interpersonalnych. Wyprowadza wnioski:

·         Im głębsze upośledzenie tym mniejsza zdolność do grania roli

·                     Poziom zdolności do grania roli pozytywnie koreluje z umiejętnościami skłaniania innych osób do podporządkowania się celom indywidualnym osób z N.I.

·         Im wyższe zdolności do grania roli tym większe szanse uzyskania sukcesu w rozwiązywaniu problemów interpersonalnych

J.  Blacher-Dixon  i  R. J. Simeonsson  uważają że pod wpływem doświadczeń następuje obniżenie do zdolności grania roli.

N.I. zwłaszcza głębiej nie są w stanie zaprogramować swojego zachowania w taki sposób, który umożliwiałby wywieranie wpływów na partnera interakcji. Dostosowują oni swoje zachowanie do postępowania partnera a nie kierują się równocześnie wewnętrznymi standardami regulacji.

3. Prototyp i autoprezentacja osób upośledzonych umysłowo wobec osób sprawnych intelektualnie.

Czy jednostki z N.I. są w stanie tworzyć prototypy własnej osoby, innych osób lub sytuacji uzyskiwanych z otoczenia?

Osoby z N.I. nie potrafią tworzyć pojęć abstrakcyjnych, wg S.J. Rubinsztejna cechuje ich zdolność do myślenia konkretnego i w związku z tym „ pozostają we władaniu pojedynczo spostrzeganych obrazów, nie potrafią uchwycić w nich tego co ogólne i istotne” myślenie konkretne oznacza brak możliwości posługiwania się tymi operacjami umysłowymi odkrytymi przez człowieka podczas jego rozwoju.

K. Obuchowski uważa że osoby  N.I. są w stanie organizować doświadczenia wyłącznie na poziomie konkretnym, nie mogą łączyć informacji zewnętrznych z informacjami wewnętrznymi, a nade wszystko na łączenie ich z już przetworzonym za pomocą pojęć ogólnych odzwierciedleniem świata.  Mogą tworzyć pojęcia konkretne czyli te które są reprezentantami danego zestawu cech konkretnych.

Osoby z N.I. są w stanie tworzyć prototypy( abstrakcyjnie ustalone wyróżniki, występujące wspólnie w obiektach odnoszących się do danej kategorii). Ich prototypy są uboższe czyli zawierają mniejszą liczbę wymiarów. Mogą posługiwać się tylko typi które są zarejestrowane przez ich receptory.

Prototypy powstają w umyśle na podstawie wygenerowanego w środowisku społeczno-kulturowym znaczenia przypisywanego konkretnym zdarzeniom. Zdarzenia są przekazywane w czasie interakcji między członkami danej społeczności za pośrednictwem języka lub dzięki wspólnemu działaniu. Prototypy u N.I.  muszą być oparte na dostępnych percepcyjnie cechach obiektów rzeczywistości, a jednocześnie o tworzeniu ich przy współudziale znaczeń przypisywanych społecznie tym obiektom.

Doświadczenia jakie uzyskują osoby z N.I. między sobą są znacznie uboższe od interakcji miedzy pełnosprawnymi. Jest to wynikiem zaburzeń w funkcjonowaniu poznawczym oraz odmiennym charakterem uzyskiwanych informacji ze społecznego otoczenia. Przez to nie są w stanie dobrze różnicować rożnych osób, rozpoznawać i nazywać ich. Wg Afflecka osoby które opanowały korzystanie z prototypów i są w stanie podjąć rolę osoby rozpoznawanej mogą mieć trudności z wykorzystywaniem wiedzy zawartej w tych prototypach bezpośrednim kontakcie społecznym. Podstawowym wymiarem prototypu innej osoby jest wymiar ”możliwość udzielania pomocy- brak możliwości udzielania pomocy” (Zigler 1971) wiąże się to z przypisywaniem innym osobom atrybutu dysponowania informacjami o zasadach postępowania i sposobach rozwiązywania problemów.

Na podstawie wyników z badań J. Tramontany wynika:

·         Osoby z N.I. które rozpoznawali innych jako osoby udzielające pomocy, pod wpływem długotrwałego braku wsparcia z ich strony mogą dokonać innej generalizacji. Mogą uznawać inne osoby za te które nigdy nie udzielają pomocy. Następuje wycofanie z życia społecznego i zaprzestają oni manifestowanie swoich potrzeb społecznych.

·         Sytuacja długotrwałych kontaktów z inna osobą która swoim postępowaniem nie tylko zaprzecza temu że należy ją rozpoznawać wyłącznie na wymiarze ”możliwości udzielania pomocy” ale powoduje ze osoba z N.I. jest zmuszona do wykorzystywania pełnego zakresu wspomnianego wymiaru.

·         Osoba z N.I. przez dłuższy czas nie była rozpoznawana jako jednostka odbiegająca od normy intelektualnej. Brak przypisywanej etykiety sprzyja wykształceniu bardziej zróżnicowanych prototypów ze względu na dostęp do bardzie zróżnicowanych informacji o innych osobach.