Czytelnictwo.pdf

Czytelnictwo1. Wprowadzenie

CZYTELNICTWO – BADANIA INTERDYSCYPLINARNE

- semiologia / teoria komunikacji

-socjologia / psychologia

- pedagogika

- nauka o literaturze

- bibliologia

- bibliotekoznawstwo

BIBLIOTEKOZNAWSTWO I BIBLIOLOGIA - K. MIGOİ (2008)

BIBLIOTEKOZNAWSTWO (Martin Schrettinger, twórca terminu) – na mocnych podstawach

systematycznie zbudowany i do najwyŇszej zasady sprowadzony ogół wszystkich twierdzeı koniecznych

do odpowiedniego urzĢdzenia biblioteki. Celem – szybkie zaspokajanie wszelkich potrzeb literackich

(uŇytkowników), element organizacyjnej problematyki warsztatów naukowych .

1886 – Karol Dziatzko, Getynga, pierwsza katedra bibliotecznych nauk pomocniczych –

bibliotekoznawstwo: wszystkie umiejħtnoĻci, które mogĢ byę potrzebne bibliotekarzowi (historia

ksiĢŇki, póŅniej bibliotekarstwo oĻwiatowe, teorie informacyjne i komunikacyjne)

K. MIGOİ

1962, Instytut Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu im. Humboldta w Berlinie – bibliotekoznawstwo:

wiedza o bibliotece ( czytelnictwo , zbiory i katalogi, struktura i funkcjonowanie biblioteki)

historia bibliotek

bibliografia z dokumentacjĢ i informacjĢ

wiedza o ksiĢŇce historyczna i współczesna, zorientowana na rolħ ksiĢŇki w społeczeıstwie

naukoznawstwo

1969, Kolonia, rozdzielenie ksiħgoznawstwa od bibliotekoznawstwa

ksiħgoznawstwo – 3 aspekty: produkcja ksiĢŇki, poĻrednictwo miħdzy ksiĢŇkĢ a odbiorcĢ,

konsumpcja ksiĢŇki

badanie ksiĢŇki jako jednego z czynników Ňycia społecznego

Karol Głombiowski

funkcjonalna nauka o ksiĢŇce ( Problemy historii czytelnictwa , 1965), jako jedna z nauk o komunikacji i

informacji

A. ŁYSAKOWSKI

bibliologia interesuje siħ działaniem ksiĢŇki na czytelnika i społeczeıstwo, a wartoĻę bibliologicznĢ

ksiĢŇki okreĻla jej uŇytecznoĻę, „czytelnoĻę”; badacza ma interesowaę nie tylko „poczytnoĻę” tkwiĢca

w samym dziele, ale i ta wynikajĢca z upodobaı i przeŇyę czytelnika ; procesy bibliologiczne –

okolicznoĻci tworzenia dzieła, produkcji, rozpowszechniania i recepcji ksiĢŇki

procesy bibliologiczne badane przez – bibliotekarstwo, teoriħ czytelnictwa, metodykħ pracy umysłowej

K. MIGOİ

Czytelnik – czytanie – czytelnictwo jako przedmiot badaı ksiħgoznawczych, elementy i wyniki procesu

bibliologicznego

w jego perspektywie – produkcja i dystrybucja ksiĢŇki, pisanie, ilustracja, reklama, gromadzenie

badania czytelnicze – wiedza o zainteresowaniach, skłonnoĻciach, kulturze, sprawdzanie sprawnoĻci

działania i kompetencji poĻredników na drodze ksiĢŇki

Pedagogika, psychologia, socjologia, literaturoznawstwo, ksiħgoznawstwo

ZakreĻlajĢc granice badaı nad czytelnictwem w obrħbie nauki o ksiĢŇce musimy wyraŅnie stwierdzię,

Ňe Ňadna ze szczegółowych dyscyplin bibliologii z osobna nie moŇe roĻcię sobie pretensji do objħcia

całej bibliologicznej problematyki czytelnictwa . KaŇda z nich moŇe tylko zbadaę fragment procesów

czytelniczych lub pewne ich aspekty. Badacz czytelnictwa czĢstki te do siebie dodaje i odpowiednio

interpretuje .

ĺcisłe odróŇnienie ksiħgoznawczych i nieksiħgoznawczych badaı nad czytelnictwem nie jest ani

moŇliwe, ani nawet potrzebne. (...) Warto natomiast uĻwiadomię sobie, co jest specyficznĢ cechĢ

bibliologicznego podejĻcia do zagadnieı czytelnictwa. W duŇym skrócie mówiĢc, dla ksiħgoznawcy

Kazimierz Piekarski, 1932

WSPÓŁCZESNA TEORIA CZYTELNICTWA (K. MIGOİ)

czytelnictwo jest przede wszystkim rezultatem procesów bibliologicznych, to znaczy uwarunkowanych

społecznie czynnoĻci wydawania ksiĢŇek, ich rozprowadzania i informowania o nich .

np. rola materialnych składników ksiĢŇki w procesie lektury (czcionka, typograficzna struktura tekstu,

ukształtowanie artystyczne)

znaczenie czynników instytucjonalnych w tworzeniu rynku ksiĢŇkowego (struktura i charakter rynku

wydawniczego, podaŇ ksiĢŇek, ich ceny, dostħpnoĻę ksiħgarı i bibliotek)

wyniki badaı nad czytelnictwem – cele poznawcze i praktyczne (praktyka wydawnicza, ksiħgarska,

biblioteczna, działania pedagogiczne, oĻwiatowe, społeczno-kulturalne)

naukowe podstawy pracy z ksiĢŇkĢ, zalecenia dotyczĢce kierowania czytelnictwem, typologia ksiĢŇki

ze stanowiska czytelnika

K. MIGOİ – CZYTELNICTWO A NAUKA O LITERATURZE

analiza „oczytania” w badaniach nad autorem (geneza twórczoĻci)

funkcjonowanie literatury w społeczeıstwie: psychologia literatury, socjologia literatury, komunikacja

literacka, kultura literacka, recepcja literatury

problemy odbioru tekstu w analizie procesów twórczych i struktury dzieła; „biografia dzieła

literackiego”

apelacyjna struktura tekstu literackiego – jego odbiór wymaga aktywnoĻci czytelnika; czytelnik jako

współtwórca

publicznoĻę czytajĢca jako aktywny czynnik Ňycia literackiego

K. MIGOİ – CZYTELNICTWO A SOCJOLOGIA LITERATURY

recepcja i oddziaływanie literatury:

Co i dlaczego czyta publicznoĻę?

Jaka jest wartoĻę i znaczenie literatury dla konkretnych odbiorców?

Jaki jest wpływ literatury na społeczeıstwo?

Naukoznawstwo – psychologia i recepcja twórczoĻci naukowej (szukanie Ņródeł natchnienia?)

Historia – rola ksiĢŇki w dziejach ĻwiadomoĻci społecznej

Translatoryka, sztuka ksiĢŇki

K. MIGOİ – CZYTELNICTWO A PSYCHOLOGIA, PEDAGOGIKA, SOCJOLOGIA

psychologia czytania, percepcja tekstu

socjologia czytelnictwa

wychowawcze aspekty pracy z ksiĢŇkĢ (waŇne w ksiħgarstwie i bibliotekarstwie)

informacja naukowa a czytelnictwo – uŇytkownicy i ich potrzeby

WyraŅnie ukierunkowane działania informacyjne, adresowane do konkretnych grup odbiorców, nie

pozwalajĢ na ujħcia tak rozległe i w takim stopniu powiĢzane z procesami społecznymi, jakie sĢ

moŇliwe na gruncie problematyki czytelnictwa. Z aparatu pojħciowego i metodologicznego badaczy

czytelnictwa, zajmujĢcych siħ takŇe od dawna uŇytkowaniem ksiĢŇek i czasopism naukowych, teoretycy i

praktycy informacji naukowej mogĢ jeszcze wiele zaczerpnĢę . (1984)

Koıcowa faza procesów komunikacyjnych realizowanych za poĻrednictwem druku (informacyjnych,

naukowych, literackich)

UporzĢdkowany, otwarty system wiedzy , w specjalny sposób scalajĢcy i klasyfikujĢcy materiały

wybrane z róŇnych dziedzin nauki

Ujħcie ksiħgoznawcze – badanie procesów konsumpcji ksiĢŇki, ich skutków, instytucji i ludzi w nich

uczestniczĢcych, z nastawieniem funkcjonalnym (K. Migoı)

XIX w. – problem społecznego obiegu literatury

historia czytelnictwa jako waŇny składnik historii literatury

CZYTELNICTWO – DEFINICJE (J. WOJCIECHOWSKI)

GŁÓWNE POJĦCIA W CZYTELNICTWIE - (J. WOJCIECHOWSKI)

Czytaę (czytanie) – forma kontaktu jednostki (lub zbiorowoĻci) ze słowem pisanym

aspekt psychofizyczny – rozpoznawanie znaków pisarskich (liter) i łĢczenie ich w wyrazy lub wiħksze

jednostki znaczeniowe, kojarzĢc ich sens

aspekt psychologiczny – zapoznawanie siħ z TREĺCIġ pisma, rozumienie myĻli zawartych w tekĻcie

(ich przekład na własne kategorie rozumowania) – proces twórczy, obejmujĢcy wszystkie procesy

myĻlowe aktywizujĢce siħ w trakcie interpretacji znaczeı i pojħę przekazywanych w formie pisemnej

aspekt socjalno-kulturowy – szczególna forma zachowania siħ, polegajĢca na twórczym uczestnictwie

w pisemnej postaci komunikacji społecznej

Faza wstħpna – konstytuowanie celu czytania i nastawienia wobec tekstu

Faza lektury/ odbioru/ recepcji – przejħcie i przyswojenie treĻci zawartych w tekĻcie

Faza postlekturowa – koıcowa ocena tekstu, refleksje na jego temat

CZYTELNICTWO

czytanie wystħpujĢce w zbiorowoĻci, jako zjawisko społeczne (makrospołeczne), obserwowane z

perspektywy zachowaı całych grup

LEKTURA

zespół zagadnieı zwiĢzanych ze stosunkiem ludzi do tekstów pisemnych

proces społeczny polegajĢcy na zaspokojeniu estetycznych, intelektualnych, naukowych,

informacyjnych i rozrywkowych potrzeb ludzi, poprzez przyswajanie przekazywanego pisemnie

dorobku ludzkich myĻli, uczuę i wiedzy (M. Skwarnicki)

wiedza o czytelnictwie

czytelnictwo powszechne – czytanie nie zwiĢzane z obowiĢzkami zawodowymi

CZYTELNICTWO ¬ CZYTANIE KSIġņEK

CZYTELNIK

ten, kto czyta

osoba wykonujĢca w danym momencie czynnoĻę czytania lub ktoĻ w ogóle realizujĢcy procesy

lekturowe

uczestnik komunikacji realizowanej za poĻrednictwem pisma (druku)

w bibliotekarstwie – czytelnik jako uŇytkownik biblioteki (indywidualny i zbiorowy)

w nauce o literaturze – odbiorca dzieła, adresat

CZYTELNIK

Nie-czytelnik (?)

Odbiorca sporadyczny

Artysta lektury (sztuka lektury)

PUBLICZNOĺĘ

czytelnicza – czħĻę populacji czytajĢca teksty drukowane, zainteresowana treĻciami przekazywanymi za

pomocĢ druku (min. 6 ksiĢŇek rocznie)

literacka – zbiorowoĻę odbiorców literatury

biblioteczna – zbiorowoĻę uŇytkowników bibliotek

Granica publicznoĻci czytelniczej wyznacza społeczny ZASIĦG czytelnictwa, podział na czytajĢcych i

nieczytajĢcych

PRZEKAZ

jako przedmiot recepcji

moŇliwoĻci i skutki odbioru

pisemny charakter przekazu – ksiĢŇka, periodyk, dokument piĻmienniczy

ksiĢŇka jako najbardziej typowa forma przekazu pisemnego

zespół treĻci utrwalonych w tekĻcie, elementów materialnych oraz funkcji społecznej, polegajĢcej na

oddziaływaniu tych treĻci na Ňycie umysłowe i społeczne

potocznie: dokument tekstowy majĢcy postaę kodeksu lub wydawnictwo zwarte objħtoĻci powyŇej 64

stron, bĢdŅ dokument tekstowy powielony technikĢ poligraficznĢ albo fotomechanicznĢ, lub dokument

w postaci zespołu kart, zawierajĢcych tekst przeznaczony do upowszechniania

ksiĢŇka elektroniczna?

KULTURA CZYTELNICZA

zbiór norm społecznej recepcji tekstów piĻmienniczych oraz

zespół przeĻwiadczeı społecznych dotyczĢcych piĻmiennictwa,

a takŇe poziom (zdolnoĻę) produkcji i rozpowszechniania tekstów drukowanych

Czytelnictwo2. Ujħcie psychologiczne

PSYCHOFIZYCZNY PROCES CZYTANIA

mowa – lepiej odbierana prawym uchem

jħzyk pisma odbierany przez receptor wzroku

sygnały wizualne przesyłane do płata potylicznego

prawej strony mózgu

bodŅce pisemne przesyłane do oĻrodka Wernickiego

w lewym płacie skroniowym (miejsce rozkodowania)

czytanie ze zrozumieniem – róŇne pola mózgu

bezpoĻredni odbiorca tekstu pisemnego

Czytelnik

czytanie głoĻne – takŇe oĻrodek Broca w dolnej czħĻci lewego płata czołowego mózgu, decydujĢcy o

artykulacji mowy

TECHNIKA CZYTANIA

oko w procesie czytania przesuwa siħ linearnie wzdłuŇ wiersza, ruchem skokowym (ruchem migotania)

fiksacje zajmujĢ 93-95% czasu czytania

oko odbiera pojedyncze znaki i ich zespoły (słowa, zbiory słów)

pole widzenia wyraŅnego: 4-15 liter, w prawej stronie strefa widzenia mniej wyraŅnego (peryferyjnego)

oko w czytaniu wybiera zwykle litery „waŇniejsze” – samogłoski i pierwsze litery (pierwsza czħĻę

słowa, górna czħĻę wiersza)

„pusty kurs” powrót oka do poczĢtku nastħpnej linijki

ruchy regresywne, wsteczne (zmniejszajĢ szybkoĻę czytania) – puste kursy, regresje spowodowane

niedokładnym odbiorem znaków, niezrozumieniem słów, zakłóceniem rytmu czytania

SZYBKOĺĘ CZYTANIA

Liczba słów przeczytanych w ciĢgu 1 minuty – przy załoŇeniu poziomu zrozumienia tekstu w 70%

V = (Qsł : Tmin) x K

gdzie

V – szybkoĻę czytania

Q – liczba słów w tekĻcie

T – czas czytania (w minutach)

K – współczynnik zrozumienia

Przeciħtne normy szybkoĻci czytania w USA:

uczniowie klas poczĢtkujĢcych

80-158 słów/min

uczniowie klas starszych

214-250 słów/min

studenci

250-280 słów/min

czytanie normalne

200-300 słów/min

czytanie przyspieszone

300-500 słów/min

czytanie selektywne

800-1600 słów/min

szybkoĻę mowy – 150 słów/min

czytanie normalne – eliminacja artykulacji wewnħtrznej i wstecznych ruchów oka, zmniejszenie liczby

spoczynków, poprawa koncentracji

kolejny poziom – czytanie selektywne, tylko wybrane informacje, załoŇony schemat (tylko teksty

zawodowe i specjalistyczne)

czytanie szybkie – lektura selektywna i rozwiniħte postrzeganie peryferyjne (cała linijka w 1 fiksacji),

zmiana ruchu oka z poziomego w pionowy

proces poĻredniczĢcy – aktywnoĻę mózgu, która utrzymuje pobudzenia takŇe po ustaniu sygnałów;

podstawa wszystkich procesów myĻlowych wywołanych przyjħciem tekstu, wchodzĢcych w skład aktu

czytania

Procesy myĻlowe:

przekład znaczeı na jħzyk myĻli odbiorcy,

procesy kojarzenia, kalkulacji i wnioskowania,

refleksje naddane,

wnioski

po przesuniħciu nastħpuje fiksacja

optymalny poziom czytania cichego – 4-krotnie wyŇszy od szybkoĻci czytania głoĻnego

CZYTANIE A OPERACJE MYĺLOWE

przyswojenie treĻci,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: