Gojenie tkanek miękkich i kości ver1.pdf

(89 KB) Pobierz
© Copyright by $taś
Gojenie tkanek miękkich
G o j e n i e i n a p r a w a t k a n e k
· Komórki stale dzielące się (odnawialne, labilne)
o Są to komórki proliferujące w ciągu całego życia - komórki pnia (komórki rezerwowe) różnicujące
się w komórki dojrzałe.
§ Występują w nabłonkach powierzchownych, komórki prekursorowe szpiku, tkanki
krwiotwórcze.
· Komórki spoczynkowe (stabilne, potencjalnie dzielące się)
o W warunkach prawidłowych cechują się niewielkim indeksem proliferacyjnym, ale po stymulacji
wykazują zdolność do podziałów, aby zregenerować ubytek tkanki lub narządu.
§ Komórki miąższowe wątroby, trzustki, nerek
§ Komórki mesenchymalne: fibroblasty i mięśnie gładkie
§ Komórki śródbłonka
§ Chondrocyty i osteocyty
§ Spoczynkowe limfocyty i inne leukocyty
· Komórki niedzielące się (postmitotyczne, stałe)
o Nie mają zdolności do podziałów:
· neurony,
· komórki mięśni szkieletowych
· komórki mięśnia sercowego.
· Odrost, odnowa (regeneratio)
o to odtworzenie pierwotnej postaci zniszczonych części ustroju.
o możliwe jest przy uszkodzeniu komórek stabilnych lub stale dzielących się przy zachowanym
podścielisku lub błonach podstawnych.
§ Naskórek i nabłonek błon śluzowych
§ Komórki szpiku, węzłów chłonnych i kanalików nasiennych (uszkodzenie toksyczne lub
promieniowaniem)
§ Uszkodzenie wątroby
§ Kanaliki nerkowe
§ Komórki śródbłonka
· Naprawa (reparatio)
o zastąpienie ubytku tkankowego przez bliznę łącznotkankową
§ Narządy miąższowe po urazie, zawale,
§ mięśnie szkieletowe,
§ tkanka tłuszczowa
V1
- 1 -
818120136.025.png 818120136.026.png 818120136.027.png 818120136.028.png
 
© Copyright by $taś
K o m ó r k i b i o rąc e u d z i a ł ł w g o j e n i u r a n y
o Leukocyty
§ Granulocyty obojętnochłonne uprzątają pierwotne miejsce uszkodzenia
o Makrofagi
§ Skuteczniej niż granulocyty uprzątają miejsce uszkodzenia
§ Produkują Cytokiny, czynniki wzrostu i mediatory oddziałujące na inne komórki tkanki
łącznej (miofibroblasty, angioblasty i fibroblasty)
o Różne komórki tkanki łącznej i komórki nabłonka
o Miofibroblasty
§ To komórki mające cechy zarówno komórek mięśniowych gładkich, jak i fibroblastów
§ Umożliwia im to kurczenie się i produkowanie elementów podstawowych tkanki łącznej
§ Kurczenie powoduje obkurczenie gojącej się rany i zbliża do siebie brzegi rany
o Angioblasty
§ To prekursory naczyń krwionośnych
§ To komórki śródbłonkowe proliferujące z licznych małych żylnych naczyń krwionośnych na
brzegu rany
§ Pojawiają się one po 2-3 dniach i po 5-6 dniach całe pole rany jest zaopatrzone w sieć
nowych naczyń dostarczających komórek do usuwania resztek i debris komórkowego, jak
też zaopatrują cały teren w krew, a więc w tlen i substancje odżywcze
o Fibroblasty
§ Produkują włókna kolagenowe i substancję podstawową tkanki łącznej (a tu m.in.
fibronektyna)
· Fibronektyna spełnia m.in. rolę pierwotnego „kleju” spajającego komórki i
substancje pozakomórkową w strupie i tworzącej się ziarninie
· Kolagen tworzy sieć włókien tkanki łącznej (pierwotnie w gojącej się ranie kolagen
III à potem zastępowany przez kolagen I)
· Do wytwarzania kolagenu potrzeba cynku i witaminy C
G o j e n i e p r z e z r y c h ł ło z r o s t ( S a n a t i o p e r p r i m a m i n t e n t i o n e m )
Np. w przypadku sterylnych ran chirurgicznych
Natychmiast przestrzeń między brzegami rany wypełnia się skrzepłą krwią tworzącą strup
24h à do strupa wnikają szybko neutrofile,
24-48 godz. – komórki naskórka z brzegów rany przesuwają się wzdłuż granicy ze skórą właściwą,
odkładając składniki błony podstawnej. Łączą się ze sobą w części centralnej poniżej powierzchownego
strupa, tworząc cienką, ale ciągłą warstwę naskórka, zamykającą ranę.
3 dzień – makrofagi zastępują neutrofile,
o Cytokiny i czynniki wzrostu produkowane przez makrofagi stymulują wrastanie do strupa
miofibroblastów, angioblastów i fibroblastów
Około 5 dnia powstaje ziarnina – granulatio
· Ziarnina to silnie unaczynione tkanka łączna bogata w
makrofagi (komórki nabłonkowate oraz komórki olbrzymie
typu Langhansa), miofibroblasty, angioblasty i fibroblasty
o Pierwotnie ziarnina zawiera liczne miofibroblasty, które powodują obkurczenie się rany, a później
zanikają.
o Zmniejsza się też z czasem liczba makrofagów i naczyń krwionośnych.
o Jeśli wszystko przebiega korzystnie, zapalenie w ranie staje się mniej intensywne i po około dwóch
tygodniach rana blednie.
o W tym czasie przestrzeń międzykomórkowa pierwotnie wypełniona skrzepłą krwią staje się obrzękła
a następnie po strawieniu i usunięciu resztek skrzepu przez makrofagi zostaje wypełniona
substancją podstawową tkanki łącznej .
o Substancja podstawowa też się zmienia, początkowo jest bogata w fibronektynę i kolagen typu III,
by zmienić się w kolagen typu I.
V1
- 2 -
818120136.001.png 818120136.002.png 818120136.003.png 818120136.004.png 818120136.005.png 818120136.006.png 818120136.007.png 818120136.008.png
© Copyright by $taś
§ Ta końcowa struktura nazywa się blizną (cicatrix)
§ Do końca 1 miesiąca blizna jest utworzona z komórkowej tkanki łącznej, pokryta
prawidłowym naskórkiem.
§ Przydatki skórne zniszczone w linii cięcia nie ulegają odtworzeniu
S a n a t i o
p e r
s e c u n d a m
i n t e n t i o n e m
( g o j e n i e
r a n
s z a r p a n y c h ,
z a k a ż żo n y c h e t c . )
Albo gojenie przez ziarninowanie
Uporządkowanie obkurczenie rany poprzez działanie miofibroblastów nie jest możliwe w takim przypadku
(tylko bezładne, dające w efekcie pozaciąganą bliznę), a tkanka ziarninowa pozostaje odsłonięta.
Występuje w ranach z dużymi ubytkami tkankowymi, ranach zakażonych
Większe ubytki tkankowe powodują: powstanie większego skrzepu wypełniającego ubytek, większą ilość
tkanki martwiczej i większą ilość wysięku, które wymagają usunięcia. W związku z tym odczyn zapalny jest
intensywniejszy.
o Powstaje znacznie większa ilość tkanki ziarninowej
o Charakterystyczne zjawisko obkurczania rany
O p ó ź źn i o n e g o j e n i e r a n
Czynniki powodujące powikłania:
o Miejsce rany
§ Rany skórne goją się dobrze podczas gdy rany mózgu się nie goją w sensie typowego
ziarninowania à w mózgu gojenie przebiega poprzez wytworzenie blizny glejowej
o Czynniki mechaniczne
§ Rany goją się szybciej jeżeli brzegi rany ściśle przylegają do siebie a pole rany pozostaje
nieruchome
o Wielkość rany
§ Małe rany goją się szybciej
o Obecność zakażenia
§ Sterylne rany goją się szybciej niż zainfekowane
o Stan krążenia
§ Tkanki niedotlenione goją się źle
§ Cukrzyca - głównie z powodu zmian w małych naczyniach krwionośnych (mikroangiopatia
cukrzycowa), doprowadzających do niedotlenienia tkanek – również upośledza gojenie
o Stan odżywienia i czynniki metaboliczne
§ Białka są niezbędne do gojenia, dlatego upośledzone odżywianie czy niedobór witaminy
C upośledza gojenie .
§ Zaburzenia metaboliczne, takie jak cukrzyca, opóźniają proces gojenia
§ Nadmiar kortykosterydów upośledza tworzenie blizny
o Wiek chorego
Z powodu powyższych czynników mogą wystąpić:
o Niedostatecznie wytworzenie blizny
§ Niewystarczające tworzenie się ziarniny występuje np. u chorych na cukrzycę zarówno z
powodu niedotlenienia tkanek, jak i z powodu zaburzeń metabolicznych
§ Niedostateczne tworzenie kolagenu występuje u chorych leczonych kortykosterydami
V1
- 3 -
818120136.009.png 818120136.010.png 818120136.011.png 818120136.012.png 818120136.013.png
© Copyright by $taś
§ Konsekwencje
· Rozejście rany
· Owrzodzenie
o Tworzenie blizny w nadmiarze
§ Blizna hipertroficzna
· nadmierna ilość kolagenu w bliźnie
§ Nadmierne wytworzenie blizny wiedzie do bliznowca (keloid)
· W bliznowcu przerosła blizna złożona jest głównie z kolagenu typu III, a nie I.
· Obserwujemy wtedy upośledzone remodelowanie blizny, w której utrzymuje się
kolagen typu III
· Tkanka blizny przerasta poza granice oryginalnej rany i nie zanika
§ Tzw. dzikie mięso
· nadmierna ilość ziarniny wyrasta ponad poziom otaczającej skóry i blokuje
narastanie naskórka.
o Czasami w związku z urazem lub niedotlenieniem, nawet bez wytworzenia rany, dochodzi do
nadmiernej karykaturalnej proliferacji fibroblastów z różną ilością włókien kolagenowych i
substancji podstawowej tkanki łącznej, przez co powstaje budzący niepokój guz à fibromatozy
§ Zmiany takie zazwyczaj cechuje dobre rokowanie ale niektóre są zmianami z pogranicza
nowotworów
o Powstawanie przykurczów
§ nadmierne obkurczanie rany powoduje deformację rany i tkanek otaczających.
§ Najczęściej występuje na dłoniach, stopach, przedniej powierzchni klatki piersiowej.
Gojenie kości po złamaniach
Jeżeli nasilenie urazów przekracza zdolności adaptacyjne tkanki kostnej wtedy dochodzi do przerwania jej
ciągłości, określanej jako złamanie ( fractura ).
Przebieg gojenia ran zależy od szeregu czynników:
o stopnia uszkodzenia otaczających tkanek miękkich
o przemieszczenia odłamów
o liczby dodatkowych fragmentów kostnych w miejscu złamania
o wieku chorych
o unieruchomienia kończyny
Okres gojenia się prostego złamania wynosi 4-6 tygodni .
Gojenie się ran składa się z trzech okresów
o W następstwie przerwania ciągłości naczyń kości i sąsiednich tkanek dochodzi do powstania
krwiaka (krwiak wrzecionowatokomórkowy) , który otacza miejsce złamania.
§ Przerwanie naczyń biegnących w kanałach Haversa prowadzi do obumarcia niewielkich
fragmentów istoty zbitej kości.
o Zapalną fazę gojenia złamania cechuje obecność tkanki ziarninowej, która wrasta w obręb
krwiaka z okostnej, mięśni szkieletowych oraz z jamy szpikowej.
§ Składniki komórkowe ziarniny oraz uszkodzone tkanki uwalniają czynniki wzrostu (PDGF,
TGF a , FGF) oraz cytokiny, które aktywują komórki prekursorowe znajdujące się w okostnej,
jamie szpikowej i otaczających złamanie tkankach.
§ Komórki prekursorowe różnicują się w kierunku osteoblastów, chondroblastów i
osteoklastów oraz rozpoczyna się przebudowa odłamów kostnych.
§ Pod koniec pierwszego tygodnia dochodzi do wytworzenia tkanki przystosowanej do
wytwarzania podścieliska kostnego tj. modzeli wczesnej ( procallus )
V1
- 4 -
818120136.014.png 818120136.015.png 818120136.016.png 818120136.017.png 818120136.018.png 818120136.019.png 818120136.020.png
 
© Copyright by $taś
o W fazie naprawczej osteoblasty tworzą pod okostną oraz wewnątrz jamy szpikowej beleczki kości
gąbczastej, które są ułożone pionowo wobec osi długiej kończyny.
§ Jednocześnie z powstaniem beleczek kostnych okolicę zmiany otacza chrząstka, w której
rozpoczynają się procesy kostnienia.
§ Przekształconą w opisany sposób tkankę określa się jako modzel kostną ( callus ), która
ulega stopniowej mineralizacji, dzięki której złamana kość odzyskuje swoje pierwotne
właściwości.
o We wczesnych okresach modzel kostna jest tworzona w nadmiarze, lecz w miarę postępu
procesów naprawczych jej ilość ulega zmniejszeniu (remodelowanie), jama szpikowa zostaje
odtworzona, a kość odzyskuje pierwotną średnicę.
§ Poza komórkami kościotwórczymi w skład modzeli wchodzą również chondroblasty oraz
komórki tkanki łącznej, których ilość jest zmienna zależnie od unaczynienia oraz
ruchomości odłamów kostnych wobec siebie.
Okres gojenia kości zależy od ich grubości:
o 2 tyg – paliczki
o 3 tyg – kości śródręcza, śródstopia, żebra
o 4 tyg – obojczyk
o 5 tyg - kości przedramienia
o 6 tyg – kość ramienna i strzałkowa
o 7 tyg - szyjka kości ramiennej, kość piszczelowa
o 10 tyg – kość udowa
o 12 tyg – szyjka kości udowej
Zaburzenia w gojeniu złamań.
Gojenie złamań może być przedłużone lub zrost między odłamami kostnymi może zupełnie nie zostać
wytworzony.
o Brak zrostu może być związany z niedostateczną ilością modzeli kostnej oraz z resorpcja kości i jest
często następstwem rozległego uszkodzenia otaczających tkanek miękkich, w którego następstwie
ilość komórek prekursorowych jest niedostateczna.
o U innych chorych ilość modzeli kostnej jest bardzo obfita, jednak nie potrafi ona zespolić obu
odłamów
o Szczególną postacią braku zrostu, zwykle w następstwie zbyt wczesnego obciążania złamanej
kończyny jest staw rzekomy ( pseudoarthrosis ).
§ W modzeli kostnej tworzy się w obfitej ilości tkanka łączna włóknista, w której powstaje
jamista przestrzeń wysłana z czasem błoną maziową.
Czynniki prowadzące do zaburzeń w gojeniu złamań:
o Czynniki związane z chorym
§ Cukrzyca
§ Palenie tytoniu
§ Zły stan odżywiania
§ Zbyt wczesne obciążania złamanej kończyny
o Czynniki związane z nasileniem urazu
§ Przemieszczenie odłamków kostnych
§ Złamanie wieloodłamowe
§ Uszkodzenie tkanek miękkich
§ Uszkodzenie naczyń
§ Otwarte złamanie
§ Zakażenie
o Czynniki związane z leczeniem
§ Niewłaściwe metody operacyjne
§ Niewłaściwe unieruchomienie złamania
V1
- 5 -
818120136.021.png 818120136.022.png 818120136.023.png 818120136.024.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin