Fraser Antonia - Maria Antonina Podroz przez zycie (kindle)2.pdf - Ebooki(1) - brunotaube

ANTONIA FRASER

MARIA ANTONINA

PODRÓŻ PRZEZ ŻYCIE

Od Autorki

In Arcadia Ego - nawet w Arkadii czai się śmierć. Madame de Stael,

myśląc o „promiennym i radosnym" początku życia Marii Antoniny, który

kontrastował z jej późniejszym cierpieniem, przypomniała sobie znany

obraz Poussina nawiązujący do wszechobecności śmierci: rozbawieni

pasterze na leśnej polance zamierają w bezruchu na widok grobu z

groźnym napisem. Ale nawiązywanie do tego, co miało się zdarzyć, nie

jest dobrym sposobem przekazywania historii. Pisząc tę biografię, starałam

się nie dopuścić, by cień śmierci legł na mojej opowieści zbyt wcześnie.

Powinny się w niej znaleźć zarówno strofy elegijne, jak i tragiczne, kwiaty

i muzyka obok rewolucji i kontrrewolucji. Na tyle, na ile to możliwe,

starałam się przede wszystkim przekazać dramatyczną historię życia Marii

Antoniny, nie wspominając ciągle o jego tragicznym końcu.

Moim zamiarem było, o czym świadczy podtytuł tej książki, pokazać

dwutorową podróż przez życie urodzonej w Austrii królowej Francji. Z

jednej strony była to podróż o znaczeniu politycznym: Maria Antonina

przeniosła się ze swojej ojczyzny do zasadniczo wrogiego kraju, gdzie

działała jako ambasador lub agent - a gdzie zawczasu nadano jej

przydomek LAutrichienne - ta Austriaczka. Z drugiej zaś strony przebyła

drogę osobistego rozwoju - od niedoświadczonej czternastoletniej panny

młodej do zupełnie już innej, dojrzałej kobiety, którą stała się zaledwie

dwadzieścia lat później.

Miałam nadzieję, że śledząc tę podróż, zrozumiem okrutne mity i

obsceniczne przejaskrawienia otaczające jej imię. Najważniejszym wśród

nich jest powszechne przekonanie, że Maria Antonina zachęcała biedaka

pozbawionego chleba, by jadł ciastka. Tę historię opowiadano najpierw o

hiszpańskiej księżniczce, która poślubiła Ludwika XIV sto lat przed

przybyciem młodej Austriaczki do Francji, później, przez cały osiemnasty

wiek, przypisywano ją wielu innym księżniczkom. Jest to poręczny

dziennikarski banał, który prawdopodobnie nigdy nie zniknie. A przecież

nie dość, że to powiedzenie niesłusznie przypisano Marii Antoninie, to na

dodatek taka niewiedza zupełnie nie odpowiadała jej osobowości.

Niemodnie filantropijna królowa raczej podarowałaby natychmiast własne

ciastko (lub brioche - rodzaj bułki maślanej) napotkanym głodnym

ludziom. Jeśli chodzi o życie erotyczne Marii Antoniny czy była

niezaspokojoną kochanką? Zdeklarowaną lesbijką? Bohaterką jednej,

romantycznej namiętności? Starałam się także kierować zdrowym

rozsądkiem w dziedzinie, która na zawsze musi pozostać hipotetyczna (i

taka była także za jej życia).

Autorów biografii cechuje szczególna spostrzegawczość, której znaczenie

docenili bracia Goncourtowie, podziwiając biografów królowej w 1858

roku: „Epoka, po której nie pozostała żadna suknia, żaden jadłospis, to dla

nas czas martwy, nie do odzyskania". Lafont d'Aussonne, autor

wczesnego, napisanego po okresie Restauracji opracowania (1824), w

czasie wyprzedaży przedmiotów z dawnej sypialni królowej w Saint-

Cloud znalazł na podłodze kłos pszeniczny wykonany ze srebrnego drutu i

przywłaszczył go sobie. Dwieście lat po śmierci Marii Antoniny

poproszono mnie, bym włożyła białe rękawiczki do oglądania maleńkich

próbek w jej księdze garderoby przechowywanej w archiwach

państwowych, co uznałam jednocześnie za słuszne i poruszające,

ponieważ nakłucia wykonane przez nią w celu oznaczenia wybranego

stroju nadal są widoczne. Jednak nie chciałam naśladować nabożnej

kradzieży Lafonta d'Aussonne'a, choćby dlatego że tuż za moim krzesłem

stało dwóch żandarmów.

Baronowa d'Oberkirch, pisząc wspomnienia tuż przed rewolucyjnym

potopem, stworzyła niezapomniany obraz arystokratów, którzy wracają w

karocach z całonocnego balu w Wersalu, podczas gdy wieśniacy wykonują

już swoje obowiązki w jasnych promieniach słońca: „Cóż za kontrast

między ich spokojnymi, zadowolonymi twarzami i naszym wyczerpaniem!

Róż opadł nam z policzków, puder z włosów... nie był to ładny widok". Ta

scenka stanowi kwintesencję kontrastów istniejących we Francji za ancien

rgime'u - włączając w to także naiwne przekonanie baronowej, że

wieśniacy są spokojni i zadowoleni. Z pewnością obfitość kobiecych

świadectw z czasów Marii Antoniny nadała szczególny charakter moim

badaniom. Kobiety, które przeżyły te straszne czasy, odczuwały

gwałtowną potrzebę rozładowania stresu i zapisania prawdy, co często

skromnie ukrywały pod pretekstem daru dla swoich bliskich. C' est pour

vous, mes enfants... (to dla was, moje dzieci) - zaczęła swoje wspomnienia

Pauline de Tourzel, naoczny świadek kilku przerażających zdarzeń na

początku rewolucji. Prawdopodobnie nie ma w historii drugiej królowej,

której tak by się przysłużyły jej kronikarki.

W książce napisanej po angielsku na temat kwestii francuskich (i

austriackich) pojawia się oczywisty problem tłumaczenia, dla którego nie

ma łatwego rozwiązania. To, co dla jednych jest męcząco niezrozumiałe,

dla innych może być drażniąco oczywiste. Ogólnie rzecz biorąc, wolałam

tłumaczyć, mając na względzie klarowność. Jeśli chodzi o nazwiska i

tytuły, przeważyła także potrzeba jasności nad konsekwencją. Chociaż

niektóre decyzje mogą się wydawać arbitralne, moim celem było

postąpienie tak, by były zrozumiałe. Szczególną trudność stanowią

osiemnastowieczne pieniądze - niełatwo oddać ich współczesną wartość,

postanowiłam więc tego unikać. Jednak ostatnio dokonano takiego

porównania, stwierdzając, że jeden funt szterling z 1790 roku odpowiada

czterdziestu pięciu funtom z 1996 roku, a jeden funt za panowania

Ludwika XVI równał się około dwudziestu czterem francuskim liwrom1.

Jak zwykle miałam przyjemność i przywilej przeprowadzić własne

poszukiwania, poza tymi miejscami, w których skorzystałam z pracy

innych osób, a wtedy z wdzięcznością wymieniam ich nazwiska. Źródła z

równą wdzięcznością przytoczyłam na końcu książki.

Pragnę podziękować Jej Królewskiej Mości za zgodę na wykorzystanie i

cytowanie Archiwów Królewskich z Windsoru, a także Lady de Bellaigue,

ich kustoszowi. Dziękuję księciu Devonshire za zgodę na cytowanie

zbiorów z Chatsworth oraz panu Peterowi Dayowi, ich kustoszowi.

Dziękuję także dr Amandzie Foreman i pani Caroline Chapman, które

wskazały mi zbiory księcia. Pani Jane Dormer wyraziła zgodę, bym

cytowała nieopublikowany dziennik Lady Elizabeth Foster. Dr Robin

Eagles pozwolił mi przeczytać swoją pracę doktorską Francophilia and

Francophobia in English Society 1748 - 1783, Oksford 1996 (później

wydaną). Jessica Beer służyła mi nieocenioną pomocą w badaniach w

Hofburgu, w Wiedniu i towarzyszyła mi w podróży do miejsc dzieciństwa

Marii Antoniny; Christina Burton przeprowadziła w Szwecji przydatne

poszukiwania na temat Fersena, brat Francis Edwards z zakonu Jezuitów

skierował mnie do źródeł kościelnych. Profesor Dan Jacobson dostarczył

materiału co do początków żydowskiej historii kozła ofiarnego. Cynthia

Liebow cały czas pomagała mi w Paryżu. Katie Mitchell zwróciła moją

uwagę na uczucia Geneta w stosunku do Marii Antoniny, pani Bernadettę

Peters, była pracownica archiwów Coutts Bank, przejrzała je dla mnie.

Panna Cecile Coutin, wiceprezes Towarzystwa [przyjaciół] Marii Antoniny

dostarczyła mi informacji na temat skomponowanych przez Marię

Antoninę utworów i uroczystości upamiętniających królową w 1993 roku,

pan dr J.E.A. Wickham udzielił rad w sprawie stulejki. Zaciągnęłam dług

wdzięczności za rozmowy, rady i krytyczne komentarze wobec dr. Phi-lipa

Mansela, M. Bernarda Minoreta, dr. Roberta Oresko i dr. Johna Rogistera.

Profesor T.C.W Blanning przeczytał rękopis pod kątem błędów (moich

własnych, oczywiście).

Wicehrabia de Rohan, prezes Towarzystwa Przyjaciół Wersalu, był

znakomitym przewodnikiem po tajnikach tego pałacu. Pragnę

podziękować dr. Laugerowi, attach prasowemu prezydenta Republiki

Austriackiej, za dostęp do pokoju, w którym Maria Antonina się urodziła i

Chri-sitnie Schiitz, HASA, w Laxenburgu za moją tam wizytę. Austriacki

urząd ds. turystyki pomógł mi, udzielając informacji o Mariazell, podobnie

pomocny był żandarm Klein z Varennesen-Argonne oraz pani Vagnere z

urzędu turystyki w Saint Mćnehould i żandarmeria z tej miejscowości,

która dostarczyła informacji na temat lotu do Varennes.

Bardzo wiele osób wspierało mnie w różnoraki sposób: panowie Arthur

Addington i Rodney Allen, dr L.R.I. Baker, profesor Colin Bonwick, pani

Anka Begley, pani Sue Bradbur z Folio Society, profesor John Beckett, dr

Joseph Baillio, dr David Charlton, dr Eveline Cruickshanks, profesor John

Ehrman, pani Gila Falkus i moja chrześniaczka, Helen Falkus, którym

najpierw wspomniałam o projekcie tej książki; pomocni byli również pan

Julian Fellowes, pani Laurę de Grammont, pan Ivor Guest, pani Sue

Hopson, dr Rana Kabbani, pani Linda Kelly, dr Ron Knowles, pan Karl

Lagerfeld, pani Jenny Mackilligan, pan Ben Macintyre, pan Bryan Maggs

z Maggs Bros., pan Alistair Macaulay, pan Paul Minet z „Royalty Digest",

pan Geofrey Munn, pan David Pryce-Jones, pani Julia Parker D.F. Astrol.

S., profesor Pamela Pilbeam, pani Juliet Pennington, pani Renata Propper,

profesor Aileen Ribeiro, Lord Rothschild, Sir Roy Strong, pani Chantai

Thomas, Lord Thomas of Swyn-nerton, pan Alex M. Thomson, pan

Roland Bossard, odpowiedzialny za badanie dokumentów na zamku w

Wersalu, pan Francis Wyndham, pani Charlotte Zeepvat.

Następujące biblioteki zasłużyły na moje podziękowania: British Library,

Archiwa Państwowe w Paryżu i pani Michele Bimbenet-Privat oraz

Bibliotheque Nationale, Public Record Office i dr A.S. Bevan z

departamentu informacji dla czytelników, biblioteka w Victoria and Albert

Musum, oraz wiedeńskie Hofburg Haus-Archiv. Moi wydawcy po obu

stronach Atlantyku - Nan Talese, Anthony Cheetham, łon Trewin i moja

doskonała edytorka, Rebecca Wilson - byli niezwykle pomocni, podobnie

jak mój agent, Mike Shaw i moja asystentka, Linda Peskin, przy swojej

magicznej maszynie. Niezrównany Douglas Matthews sporządził indeks.

Wspierali mnie jak zwykle członkowie mojej rodziny, zwłaszcza jej

„francuska" część: Natasha Fraser-Cavassoni i Jean-Pierre Cavassoni, a

mój brat, Thomas Pakenham dostarczył mi interesującej informacji z

dziedziny botaniki. Dużo także zawdzięczam mojej córce, Florze Fraser -

dzięki swojej wiedzy na temat osiemnastego stulecia oraz dotyczących go

źródeł doradzała mi zwłaszcza w Windsorze. Na koniec, tak jak każdy, kto

badał losy Marii Antoniny w naszych czasach, mam ogromny dług

wdzięczności wobec Lilianę de Rothschild. Niezrównana w swojej

Fraser Antonia - Maria Antonina Podroz przez zycie (kindle)2.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: