05_Samoocena[1].pdf

Wstêp: Samoocena stanu zdrowia

jest jednym z elementów wchodz¹-

cych w sk³ad oceny jakoœci ¿ycia

osób starszych. Subiektywna oce-

na swojego zdrowia wp³ywa

na poziom aktywnoœci jednostki,

sposób radzenia sobie ze stresem

oraz na samoakceptacjê.

Cel: Celem pracy by³o zbadanie

subiektywnej oceny kobiet w star-

szym wieku oraz okreœlenie czyn-

ników wp³ywaj¹cych na tê samo-

ocenê.

Materia³ i metody: Badaniem ob-

jêto 84 s³uchaczki Uniwersytetu

Trzeciego Wieku w wieku 65 lat

i wiêcej. Do samooceny zdrowia

zastosowano kwestionariusz Not-

tingham Health Profile ( NHP ) .

Oceniono równie¿ stan czynno-

œciowy, umys³owy, od¿ywienia

i sprawnoœæ fizyczn¹.

Wyniki: Badana grupa kobiet nie

wykaza³a znacznego poziomu za-

burzeñ zdrowia. Zaburzenia nasi-

la³y siê po 75. roku ¿ycia. Najczê-

œciej s³uchaczki wskazywa³y

na zaburzenia snu i obni¿ony po-

ziom energii. Sytuacja rodzinna

wp³ywa na stan emocjonalny i po-

czucie wyobcowania spo³ecznego.

Wiêkszy stopieñ nasilenia obja-

wów depresyjnych, wiêksza liczba

przyjmowanych leków, gorszy

stan od¿ywienia, mniejsza spraw-

noœæ funkcjonalna pogarsza sa-

moocenê zdrowia w wiêkszoœci

obszarów zdrowia. Stan zdrowia

w pewnym stopniu utrudnia³ wy-

konywanie prac domowych i or-

ganizacjê czasu wolnego, trudno-

œci te nasila³y siê wraz z wiekiem.

Wnioski: S³uchaczki UTW wyka-

zuj¹ niewielkie problemy zwi¹za-

ne ze zdrowiem i funkcjonowa-

niem w ró¿nych sferach ¿yciowych.

Na subiektywn¹ ocenê stanu

zdrowia wp³ywaj¹: wiek, lata

nauki, stan psychiczny, liczba

przyjmowanych leków, stan od¿y-

wienia, sprawne wykonywanie co-

dziennych czynnoœci.

1 Klinika Geriatrii Uniwersytetu Medycznego w £odzi

2 Instytut Po³o¿nictwa i Pielêgniarstwa Pañstwowej Wy¿szej Szko³y Zawodowej im. Prezydenta

Stanis³awa Wojciechowskiego w Kaliszu

Samoocena zdrowia przez

starsze kobiety – słuchaczki

Uniwersytetu Trzeciego Wieku

Health self-assessment among elderly females

– students of the University of the Third Age

Violetta Jachimowicz 1,2 ,Tomasz Kostka 1

Wstêp

Starzenie siê spo³eczeñstwa jest

tendencj¹ globaln¹ i dotyczy równie¿

Polski. Na œwiecie ¿yje ok. 400 mln

osób powy¿ej 65 lat, co stanowi 7%

ludnoœci œwiata [1]. W Polsce 13%

ludnoœci ma wiêcej ni¿ 65 lat, w tym

65,6% to kobiety. Œrednia d³ugoœæ ¿y-

cia kobiet wynosi 77,5 roku, mê¿-

czyzn 68,8 roku [2]. Prognozy demo-

graficzne wskazuj¹, ¿e populacja

ludzi starszych bêdzie siê zwiêksza³a

oraz pojawi¹ siê coraz wiêksze dys-

proporcje w strukturze p³ciowej. Przy-

puszcza siê, ¿e w 2030 r. w Polsce

na 100 kobiet bêdzie przypada³o

81 mê¿czyzn [3].

Staroœæ niesie ze sob¹ zmniejszenie

wydolnoœci organizmu, upoœledzenie

funkcjonowania, zwiêkszenie podat-

noœci na choroby, utratê pozycji spo-

³ecznej, z czasem koniecznoœæ korzy-

stania z pomocy innych i samotnoœæ [4].

Nie u ka¿dego staroœæ przebiega tak

samo. Na przebieg starzenia wp³ywa-

j¹ czynniki spo³eczno-demograficzne,

kulturowo-ekonomiczne, psychiczne

i zdrowotne. Do najwa¿niejszych

czynników warunkuj¹cych jakoœæ

i d³ugoœæ ¿ycia nale¿¹ kondycja

fizyczna, psychiczna, rodzaj wiêzi

spo³ecznych z rodzin¹, œrodowiskiem

lokalnym, styl ¿ycia, poziom zaradno-

œci ¿yciowej, œwiadomoœæ wp³ywu

na w³asne ¿ycie, nastawienie psy-

chiczne wobec w³asnej staroœci, sa-

moocena, a w niej spostrzeganie w³a-

snego zdrowia [1, 5].

Samoocena zdrowia, jako subiek-

tywne ocenianie w³asnego zdrowia,

wp³ywa na poziom aktywnoœci, utrzy-

mywanie kontaktów spo³ecznych,

sposób radzenia sobie ze stresem,

na samoakceptacjê [6]. Im gorszy jest

subiektywny stan zdrowia, tym mniej-

sza jest aktywnoœæ jednostki i mniej

utrzymuje ona kontaktów z otocze-

niem. Osoby z wy¿sz¹ samoocen¹

zdrowia nie tylko s¹ bardziej aktywne,

ale te¿ maj¹ wiêcej planów na przy-

sz³oœæ i s¹ bardziej zadowolone z sy-

tuacji ¿yciowej. Poczucie dobrego

zdrowia pozytywnie wp³ywa na ogól-

n¹ ocenê swojej sytuacji. Okazuje siê,

¿e aktywnoœæ ¿yciowa osoby starszej

zale¿y przede wszystkim od subiek-

tywnego poczucia zdrowia, a nie

od rozpoznania lekarskiego [7].

Celem badañ by³o subiektywne

okreœlenie swojego zdrowia przez ko-

biety w starszym wieku – s³uchaczki

Uniwersytetu Trzeciego Wieku

(UTW) oraz poznanie czynników

wp³ywaj¹cych na tê samoocenê.

Materia³ i metody

Badania przeprowadzono wœród

s³uchaczek UTW w Kaliszu i w Ostro-

wie Wielkopolskim. Grupê badan¹

stanowi³y 84 s³uchaczki, które wyra-

zi³y chêæ udzia³u w badaniu oraz spe³-

ni³y kryteria wieku (

S³owa kluczowe: starzenie siê, ko-

biety, samoocena zdrowia, Uni-

wersytet Trzeciego Wieku.

65 lat).

Do samooceny zdrowia pos³u¿ono

siê kwestionariuszem do pomiaru

subiektywnego stanu zdrowia Notting-

ham Health Profile (NHP).

≥

GINEKOLOGIA PRAKTYCZNA

Background: Health self-assess-

ment is one of the elements

influencing the quality of life

assessment among the elderly.

Subjective evaluation of one’s

health has an impact on an

individual’s level of physical

activity, their stress management

techniques as well as their self-

esteem.

Aim: The aim of the research was

to explore the subjective health self-

assessment of elderly women and to

determine factors affecting it.

Material and methods: 84 female

students of the University of the

Third Age aged 65 or over were

subjects of the research. To assess

health self-assessment the NHP

questionnaire was used. Functional,

mental and nutritional status as

well as physical fitness were

evaluated.

Results: The study group did not

indicate a high level of health

disorders. Their intensity increased

in subjects aged 75 or over. The

most frequently recorded disorders

were sleep disturbance and lower

energy levels. Family situation

affects emotional state and social

alienation. Greater intensity of

depressive symptoms, larger

amounts of medicine taken, worse

nutritional status, and lower

functional fitness aggravate

health self-assessment in most

health aspects. Health status, to a

certain degree, hampered the

execution of household duties

and leisure time management,

which redoubled with age.

Conclusions: Female students

of the University of the Third Age

demonstrate minor problems in

reference to their health and

functioning in various life spheres.

Subjective health assessment is

shaped by age, years of studying,

mental state, amount of medicine

taken, nutritional status and

efficiency in completing daily

duties.

Kwestionariusz NHP sk³ada siê

z dwóch czêœci. Pierwsza dotyczy ak-

tualnie doœwiadczanych problemów

w funkcjonowaniu fizycznym, psy-

chologicznym i spo³ecznym zwi¹za-

nych ze stanem zdrowia. Zawiera ona

38 krótkich stwierdzeñ, dotycz¹cych

szeœciu wymiarów oceny subiektyw-

nego stanu zdrowia: energia (3 pozy-

cje), ból (8 pozycji), reakcje emocjo-

nalne (9 pozycji), zaburzenia snu

(5 pozycji), wyobcowanie spo³eczne

(5 pozycji) i ograniczenia ruchowe

(8 pozycji). Czêœæ druga dotyczy

wp³ywu aktualnego stanu zdrowia

na siedem sfer ¿ycia: pracê zarobko-

w¹, prace domowe, ¿ycie towarzy-

skie, rodzinne, seksualne, zaintereso-

wania i hobby oraz wykorzystanie

czasu wolnego. Na ka¿de stwierdze-

nie badani odpowiadali tak lub nie.

Wyniki badañ podlicza siê oddzielnie

dla ka¿dego wymiaru z pierwszej czê-

œci kwestionariusza oraz oddzielnie

dla sfer ¿ycia. Im wy¿szy wynik, tym

wiêksze upoœledzenie danej sprawno-

œci. Polskiej adaptacji dokonali Bojar-

ska i wsp. [8]. W przeprowadzonym

badaniu nie wykorzystano sfer: praca

zarobkowa i ¿ycie seksualne.

Przeprowadzono równie¿ ocenê

sprawnoœci funkcjonalnej za pomoc¹

Skali oceny podstawowych czynnoœci

¿ycia codziennego (ADL) i Skali oce-

ny z³o¿onych czynnoœci ¿ycia codzien-

nego (IADL). Niewielka liczba punk-

tów w tych skalach œwiadczy

o zaburzeniach w zakresie funkcjono-

wania.

Aktywnoœæ ruchow¹ mierzono

za pomoc¹ kwestionariuszy Seven-

Day Physical Activity Recall Question-

naire (SDPAR) oraz Stanford . Kwe-

stionariusz SDPAR zawiera 10 pytañ

dotycz¹cych liczby godzin snu oraz

d³ugoœci trwania wysi³ku o umiarko-

wanej, du¿ej i bardzo du¿ej intensyw-

noœci w ci¹gu ostatniego tygodnia.

Kwestionariusz Stanford za pomoc¹

6 pytañ ocenia wysi³ek o umiarkowa-

nej intensywnoœci.

Sprawnoœæ ruchow¹ chodu i rów-

nowagê oceniono testem Tinetti. Mak-

symalna punktacja uzyskana w teœcie

wynosi 28 punktów (16 + 12 z obu

czêœci testu).

Stan od¿ywienia okreœlono za po-

moc¹ kwestionariusza MNA i wskaŸ-

nika masy cia³a ( body mass index

– BMI).

Oceny funkcji poznawczych doko-

nano, pos³uguj¹c siê krótk¹ skal¹ oce-

ny stanu psychicznego (MMSE) w za-

kresie 0–30 punktów, poziom depresji

okreœlono za pomoc¹ geriatrycznej

skali depresji (GDS) w przedziale

0–15 punktów.

W celu zebrania informacji osobo-

wych pos³u¿ono siê wywiadem.

Analiza statystyczna

Wyniki przedstawiono jako œredni¹

± odchylenie standardowe oraz wyra-

¿ono za pomoc¹ procentów. Zmienne

analizowano za pomoc¹ analizy wa-

riancji ANOVA i za pomoc¹ wspó³-

czynnika korelacji Pearsona. Za po-

ziom istotnie statystyczny przyjêto

wartoœæ p

0,05.

Wyniki

Œredni wiek badanej grupy wynosi³

69,0 ±4,3 (65–85 lat, œredni poziom

wykszta³cenia – 13 klas (10–18 klas).

Najwiêcej osób zamieszkiwa³o

z mê¿em/partnerem – 44,5%, z rodzi-

n¹ mieszka³o 23,8%, samotnie 32,1%.

Do najczêœciej wystêpuj¹cych cho-

rób nale¿a³y: zmiany reumatyczne

i/lub zmiany zwyrodnieniowe uk³adu

ruchu – 78,6%, choroba nadciœnienio-

wa – 50%, choroby ¿o³¹dka i dwu-

nastnicy – 19%, niewydolnoœæ kr¹¿e-

nia – 19%, choroba niedokrwienna

serca – 17,9%, cukrzyca – 11,9%.

Liczba przyjmowanych leków wyno-

si³a œrednio 3,4. Najczêœciej przyjmo-

wano 1 lek – 14 osób, 2, 3 i 4 leki

po 13 osób, w ogóle leków nie przyj-

mowa³o 9 osób.

Dok³adn¹ charakterystykê grupy

przedstawiono w tabeli 1. i na rycinie 1.

W celu poznania samooceny swo-

jego zdrowia w badanej grupie obli-

czono wskaŸnik NHP.

S³uchaczki UTW najczêœciej wska-

zywa³y na zaburzenia zwi¹zane ze

snem – wskaŸnik 0,44. W nastêpnej ko-

lejnoœci by³y zaburzenia zwi¹zane z ob-

ni¿on¹ energi¹ – wskaŸnik 0,22 (tab. 2.)

Dziel¹c badanych na grupy wieko-

we 65–74 i 75–85 lat, wykazano, ¿e

skargi na swoje zdrowie nasilaj¹ siê

wraz z wiekiem (ryc. 2.).

Analizuj¹c wp³yw sytuacji rodzinnej

na samoocenê zdrowia, mo¿na stwier-

dziæ, ¿e wp³ywa ona na stan emocjonal-

ny i poczucie wyobcowania spo³eczne-

go. Wiêcej zaburzeñ emocjonalnych

odczuwaj¹ kobiety mieszkaj¹ce z rodzi-

n¹ (wskaŸnik 0,27) ni¿ mieszkaj¹ce

z mê¿em (wskaŸnik 0,16) lub same

(wskaŸnik 0,14). Wyobcowanie spo³ecz-

ne w mniejszym stopniu odczuwaj¹ s³u-

chaczki mieszkaj¹ce z mê¿em (wskaŸnik

0,03) ni¿ mieszkaj¹ce same (wskaŸnik

0,18) lub z rodzin¹ (wskaŸnik 0,19).

Key words: aging, women, health

self-assessment, University of the

Third Age.

GINEKOLOGIA PRAKTYCZNA 27

≤

Podczas analizy wp³ywu stanów

chorobowych na samoocenê zdrowia

wykazano, ¿e niezale¿nie od schorze-

nia u wszystkich kobiet dominowa³y

nieprawid³owoœci snu oraz zaburzenia

energii ¿yciowej (ryc. 3.).

Przeanalizowano równie¿ zale¿-

noœæ miêdzy samoocen¹ zdrowia

a sk³adowymi oceny geriatrycznej

(tab. 3.).

Wykazano istotnie statystyczn¹ za-

le¿noœæ pomiêdzy liczb¹ punktów

w skali GDS a zaburzeniami zdrowia.

Wraz z wy¿szym poziomem sympto-

mów depresji pojawiaj¹ siê: poczucie

wyobcowania spo³ecznego (r = 0,5),

zaburzenia emocjonalne (r = 0,43),

zwiêksza siê odczuwanie bólu

(r = 0,32), zmniejsza siê energia ¿y-

ciowa (r = 0,28), zwiêkszaj¹ siê ogra-

niczenia ruchowe (r = 0,24).

Przyjmowanie wiêkszej liczby

leków koreluje z mniejsz¹ energi¹

(r = 0,31), wiêkszym odczuwaniem

bólu (r = 0,33), ograniczeniami rucho-

wymi (r = 0,40).

Mniej punktów w skali ADL, czyli

mniejsza sprawnoœæ w zakresie wyko-

nywania podstawowych czynnoœci

¿yciowych, wp³ywa³o na uczucie ni¿-

szej energii ¿yciowej (r = 0,31), trud-

noœci ruchowe (r = 0,31) i zaburzenia

emocjonalne (r = 0,27).

Gorszy stan od¿ywienia (MNA)

wi¹za³ siê z pojawianiem zaburzeñ

emocjonalnych (r = –0,38), obni¿e-

niem energii ¿yciowej (r = –0,29), od-

czuwaniem bólu (r = –0,25), ograni-

czeniami ruchowymi (r = –0,26).

Wy¿sze BMI korelowa³o natomiast

z mniejsz¹ energi¹ (r = 0,28) i proble-

mami ruchowymi (r = 0,27).

Wiêksza liczba lat nauki zmniejsza

odczuwanie negatywnych reakcji emo-

cjonalnych (r = –0,25) i zaburzeñ w za-

kresie energii ¿yciowej (r = –0,23).

Tab. 2. Wyniki w zakresie podskal kwestionariusza NHP w zale¿noœci od sytuacji rodzinnej

Podskale NHP

Mieszkanie z mê¿em/ Mieszkanie

Mieszkanie

Wartoœæ p

/partnerem

z rodzin¹

samotnie

energia

0,20 ±0,33

0,20 ±0,35

0,25 ±0,34

ból

0,22 ±0,26

0,11 ±0,13

0,20 ±0,25

reakcje emocjonalne

0,16 ±0,18

0,27 ±0,21*

0,14 ±0,17**

p = 0,05

zaburzenia snu

0,44 ±0,36

0,45 ±0,38

0,43 ±0,37

wyobcowanie spo³eczne

0,03 ±0,14

0,19 ±0,19*

0,18 ±0,22*

p < 0,001

ograniczenia ruchowe

0,13 ±0,16

0,12 ±0,13

0,13 ±0,16

* –ró¿nice istotne statystycznie (p

≤

0,05) wzglêdem grupy –mieszkanie zmê¿em

** –ró¿nice istotne statystycznie (p

≤

0,05) wzglêdem grupy mieszkanie zrodzin¹

NS –ró¿nice nieistotne statystycznie

Tab. 1. Charakterystyka respondentów

Tab. 3. Zwi¹zek poszczególnych wymiarów zdrowia ze sk³adowymi oceny geriatrycznej

przedstawiony za pomoc¹ wspó³czynnika korelacji

Badana zmienna

Wynik

wiek

69 ±4,3

Energia

Ból

Reakcje Zaburzenia Wyobcowanie Ograniczenia

¿yciowa

emocjonalne snu

spo³eczne

ruchowe

liczba lat nauki

wiek

r = 0,25

r = 0,26

liczba regularnie stosowanych leków 3,4 ±2,6

p = 0,02

p = 0,014

ADL – liczba punktów

5,9 ±0,2

lata nauki

r = –0,23

r = –0,27

IADL – liczba punktów

p = 0,03

p = 0,02

wydatek energetyczny (kcal/kg/dobê) 43,9 ±4,1

ADL – liczba

r = –0,31

r = –0,27

r = –0,31

punktów

p = 0,004

p = 0,01

p = 0,003

wskaŸnik Stanfordumiarkowany

3,9

MMSE – liczba

r = –0,20 r = –0,31

r = –0,31

Tinetti – ³¹czna liczba punktów

27,2 ±1,1

punktów

p = 0,06 p = 0,004

p = 0,003

BMI (kg/m 2 )

26,4 ±3,6

GDS – liczba

r = 0,28 r = 0,32

r = 0,43 r = 0,18

r = 0,50

r = 0,24

liczba punktów wg MNA

26,2

punktów

p = 0,01 p = 0,003 p < 0,001 p = 0,09 p < 0,001 p = 0,02

MMSE – liczba punktów

29,1 ±1,2

liczba stosowanych r = 0,31 r = 0,33

r = 0,40

leków

p = 0,004 p = 0,002

p < 0,001

GDS – liczba punktów

3,6 ±2,9

liczba punktów

r = –0,29 r = –0,25 r = –0,38 r = –0,19 r = –0,19

r = –0,26

cukrzyca (%)

11,9

wg MNA

p = 0,007 p = 0,02 p < 0,001 p = 0,08

p = 0,09

p = 0,01

choroba niedokrwienna serca (%)

17,9

BMI (kg/m 2 )

r = 0,28

r = 0,27

choroba reumatyczna i/lub zmiany

78,8

p = 0,01

zwyrodnieniowe uk³adu ruchu (%)

Tinetti – ³¹czna

r = –0,19

niewydolnoœæ kr¹¿enia (%)

liczba punktów

p = 0,08

nadciœnienie têtnicze (%)

wskaŸnik Stanford

r = –0,19

r = –0,22

umiarkowany

p = 0,08

p = 0,04

choroba wrzodowa ¿o³¹dka

wydatek energetyczny NS

i/lub dwunastnicy (%)

(kcal/kg/dobê)

NS –ró¿nice nieistotne statystycznie

GINEKOLOGIA PRAKTYCZNA

Sprawdzono, czy obecny stan

zdrowia wp³ywa na sfery ¿ycia co-

dziennego (tab. 4.).

W badanej grupie kobiet stan zdro-

wia w pewnym stopniu ogranicza³

wykonywanie prac domowych oraz

organizacjê czasu wolnego. Wraz

z przybywaniem lat stan zdrowia

w wiêkszym stopniu utrudnia³ funk-

cjonowanie we wszystkich badanych

dziedzinach ¿ycia.

w zwi¹zku ze zmian¹ pozycji w rodzi-

nie i mniejsz¹ mo¿liwoœci¹ podejmo-

wania decyzji [12]. Mieszkanie z mê-

¿em lub partnerem mo¿e natomiast

u³atwiaæ funkcjonowanie w œrodowi-

sku spo³ecznym.

Wiek starszy wi¹¿e siê z czêstszym

wystêpowaniem chorób. Osoby

w przedziale wiekowym 60–75 lat s¹

obci¹¿one stosunkowo najmniejsz¹

liczb¹ chorób [4]. Wystêpowanie cho-

rób i zwi¹zanych z nimi dolegliwoœci

mo¿e obni¿aæ samoocenê zdrowia

i jakoœæ ¿ycia. U osób z zaburzeniami

zdrowotnymi dominowa³y zaburzenia

snu i energii ¿yciowej. Podobne rezul-

taty uzyskano u ogó³u badanych. Ba-

dania innych autorów (M. Muszalik,

K. Kêdziora-Kornatowska) wykaza³y,

¿e u osób starszych istotnie czêœciej

ni¿ u m³odszych wystêpowa³y zabu-

rzenia z poruszaniem siê, dolegliwo-

ogó³ badanych

65–74 lat

75 lat i wiêcej

Omówienie

W niniejszej pracy przedstawiono

subiektywn¹ ocenê swojego zdrowia

dokonan¹ przez starsze kobiety – s³u-

chaczki UTW oraz czynniki wp³ywa-

j¹ce na samoocenê zdrowia.

Badana grupa kobiet nie wykaza³a

du¿ego poziomu zaburzeñ swojego

zdrowia. Na wynik z pewnoœci¹ wp³y-

wa fakt, i¿ badane kobiety by³y s³u-

chaczkami UTW. Udzia³ w zajêciach

UTW wymaga od uczestników spraw-

noœci psychofizycznej. Tak¿e badania

prowadzone przez GUS na temat go-

spodarstw domowych starszych osób

w Polsce wykaza³y, ¿e osoby starsze

aktywne w obszarze edukacji, do któ-

rych nale¿¹ uczestniczki UTW, cieszy-

³y siê lepszym zdrowiem i sprawno-

œci¹ psychofizyczn¹ [9].

Najwy¿szy poziom zaburzeñ doty-

czy³ snu, na ni¿szym poziomie wyst¹-

pi³y skargi na obni¿enie energii ¿ycio-

wej. Zaburzenia snu i spadek energii

¿yciowej nasila³y siê wraz z wiekiem.

Podobne wyniki uzyska³y Muszalik

i wsp. w badaniu subiektywnej oceny

stanu zdrowia osób starszych, prze-

wlekle chorych [10, 11]. Wraz z wie-

kiem zwiêkszaj¹ siê tak¿e pozosta³e

zaburzenia zdrowotne. Równie¿ ana-

lizy dokonane przez Abramowsk¹

wykaza³y, ¿e wiek w znacznym stop-

niu wp³ywa na wskaŸnik niepe³no-

sprawnoœci, czyli z wiekiem zwiêksza

siê liczba osób odczuwaj¹cych ogra-

niczenia w wykonywaniu podstawo-

wych czynnoœci ¿yciowych [12].

Sytuacja rodzinna, tzn. zamieszki-

wanie z rodzin¹, z mê¿em/partnerem

lub samotnie nie wp³ywa³a istotnie

na wystêpowanie zaburzeñ zwi¹za-

nych z energi¹ ¿yciow¹, bólem, zabu-

rzeniami snu, ograniczeniami rucho-

wymi. Kobiety mieszkaj¹ce z rodzin¹

istotnie czêœciej odczuwaj¹ natomiast

zaburzenia emocjonalne, a mieszkaj¹-

ce z mê¿em/partnerem rzadziej uskar-

¿aj¹ siê na izolacjê spo³eczn¹. Starsze

kobiety mieszkaj¹ce w gospodarstwie

wieloosobowym mog¹ odczuwaæ

wiêcej problemów emocjonalnych

0,7

0,6

0,5

0,4

0,3

0,2

0,1

zamieszkuje z mê¿em

zamieszkuje z rodzin¹

zamieszkuje sama

24%

44%

32%

Ryc. 1. Sytuacja rodzinna kobiet

Ryc. 2. Wyniki NHP w poszczegól-

nych wymiarach zdrowia w zale¿-

noœci od wieku

energia ¿yciowa

ból

reakcje emocjonalne

zaburzenia snu

wyobcowanie spo³eczne

ograniczenia ruchowe

0,50

0,45

0,40

0,35

0,30

0,25

0,20

0,15

0,10

0,50

Ryc. 3. Wyniki NHP w podskalach w zale¿noœci od schorzenia

Tab. 4. Wyniki kwestionariusza NHP w zakresie ró¿nych sfer ¿ycia w zale¿noœci

od wieku kobiet

Sfera ¿ycia

Ca³oœæ grupy

65–74 lat

75 i wiêcej lat

prace domowe

23,81%

21,33%

44,44%

¿ycie towarzyskie

14,29 %

12%

33,33%

¿ycie rodzinne

7,14%

6,67%

11,11%

zainteresowania i hobby

15,48 %

14,67%

22,22%

czas wolny

21,43%

21,33%

22,22%

GINEKOLOGIA PRAKTYCZNA 29

œci bólowe i spadek energii, bez

wzglêdu na schorzenie. W badaniach

Wysokiñskiego i wsp. stwierdzono

istnienie zale¿noœci pomiêdzy rodza-

jem schorzenia a zadowoleniem ze

stanu zdrowia [13].

W przeprowadzonym badaniu do-

konano analizy zwi¹zku pomiêdzy sa-

moocen¹ zdrowia a elementami ca³o-

œciowej oceny geriatrycznej (COG).

Nie wykazano istotnie statystycznych

zale¿noœci miêdzy zaburzeniami snu

a elementami COG. Wykazano, ¿e

wyobcowanie spo³eczne zwi¹zane

jest z wy¿szym wiekiem i symptoma-

mi depresji. Ograniczenia ruchowe

pog³êbiaj¹ siê wraz z wiêksz¹ liczb¹

przyjmowanych leków, z ni¿szym

ADL, z gorsz¹ sprawnoœci¹ umys³o-

w¹ i emocjonaln¹, gorszym stanem

od¿ywienia i mniejsz¹ aktywnoœci¹

ruchow¹. Zaburzenia emocjonalne

wi¹¿¹ siê z mniejsz¹ liczb¹ lat nauki,

stanem depresyjnym, gorszym stanem

od¿ywienia, gorsz¹ sprawnoœci¹ w za-

kresie wykonywania podstawowych

czynnoœci ¿yciowych. Spadek energii

wystêpuje w przypadku wzrostu licz-

by przyjmowanych leków, niskiego

ADL, obni¿onego od¿ywiania i stanu

depresyjnego. Dolegliwoœci bólowe

nasilaj¹ siê wraz z przyjmowaniem

wiêkszej liczby leków, obni¿onego

stanu psychicznego, obni¿onego sta-

nu od¿ywiania.

Niedomagania zdrowia mog¹ po-

wodowaæ ró¿ne problemy w funkcjo-

nowaniu w ¿yciu codziennym, rodzin-

nym czy towarzyskim. Badania

wykaza³y, ¿e s³uchaczki, szczególnie

m³odsze, maj¹ niewielkie problemy

przede wszystkim z realizacj¹ zadañ

zwi¹zanych z wykonywaniem prac

domowych, trudnoœci te zwiêkszaj¹

siê z wiekiem. Wyniki te mo¿na po-

wi¹zaæ z wczeœniejszymi danymi po-

kazuj¹cymi, ¿e s³uchaczki UTW zg³a-

szaj¹ zaburzenia swojego zdrowia

o niewielkim nasileniu, zwiêkszaj¹-

cym siê z wiekiem.

4. Na samoocenê swojego zdrowia

ma wp³yw stan psychiczny, liczba

przyjmowanych leków, stan od¿ywie-

nia, sprawnoœæ w wykonywaniu co-

dziennych czynnoœci, wykszta³cenie.

Adres do korespondencji

Violetta Jachimowicz

Pañstwowa Wy¿sza Szko³a Zawodowa

im. Prezydenta Stanis³awa Wojciechowskiego

w Kaliszu

ul. Kaszubska 13

62-800 Kalisz

e-mail: vjachimowicz@wp.pl

Piœmiennictwo

1. Trafia³ek E. Polska staroœæ w dobie

przemian. Œl¹sk Wydawnictwo Nauko-

we, Katowice 2003; 69-101, 118-132.

2. Raport z wyników Narodowego Spisu

Powszechnego Ludnoœci i Mieszkañ

2002. GUS, Warszawa 2003.

3. Sokólski M. Demografia. Podstawowe

pojêcia, procesy i teorie w encyklope-

dycznym zarysie. Scholar, Warszawa

2004.

4. Kêdziora-Kornatowska K. Wielochorobo-

woœæ wieku podesz³ego w aspekcie wie-

ku podesz³ego. W: Kêdziora-Kornatow-

ska K, Muszalik M (red.). Kompendium

pielêgnowania pacjentów w wieku star-

szym. Wyd. Czelej, Lublin 2007; 79-88.

5. Bauman K. Jakoœæ ¿ycia w okresie póŸ-

nej doros³oœci. Gerontol Pol 2006; 14:

165-71.

6. Kwapisz U, Gryko GB, Majchrzak B, G³o-

gowski J. Zdrowotne i psychospo³eczne

aspekty funkcjonowania osób w star-

szym wieku. Pielêgniarstwo XXI Wieku

2005; 4: 79-82.

7. Su³owska M. Psychologia starzenia siê

i staroœci. PWN, Warszawa 1989.

8. Wrzeœniewski K. Badanie subiektywne-

go stanu zdrowia za pomoc¹ polskiej

adaptacji the Nottingham Healt Profile.

W: Wspó³czesne potrzeby i mo¿liwoœci

pomiaru zdrowia. Krajowa Konferencja

Naukowa, Warszawa 1997; 37-41.

9. Kryszkiewicz C. Aktywne ¿ycie seniorów

warunkiem pomyœlnego starzenia siê.

W: Steuden S, Marczuk M (red.). Sta-

rzenie siê a satysfakcja z ¿ycia. Wydaw-

nictwo KUL, Lublin 2006; 281-88.

10. Muszalik M, Kêdziora-Kornatowska K.

Jakoœæ ¿ycia przewlekle chorych pa-

cjentów w starszym wieku. Gerontol Pol

2006; 14: 185-9.

11. Muszalik M, Kêdziora-Kornatowska K,

Bartuzi Z. Subiektywna ocena stanu

zdrowia chorych somatycznie w kontek-

œcie badañ nad jakoœci¹ ¿ycia. W: Bar-

tuzi Z. Leczenie, pielêgnowanie i zarz¹-

dzanie – wybrane elementy opieki nad

pacjentem. UMKCM, Bydgoszcz 2006;

475-81.

12. Abramowska-Knom A. Indywidualne de-

mograficzno-spo³eczne determinanty

stanu zdrowia osób starszych – próba

kwantyfikacji ich wp³ywu. W: Kowaleski J,

Szukalski P (red.). Pomyœlne starzenie

siê w œwietle nauk o zdrowiu. Zak³ad

Demografii i Gerontologii Spo³ecznej

U£, £ódŸ 2008; 2006; 217.

13. Wysokiñski M, Wroñska I, Fidecki

W i wsp. Samoocena zdrowia fizyczne-

go. W: Kowaleski J, Szukalski P (red.).

Pomyœlne starzenie siê w œwietle nauk

o zdrowiu. Zak³ad Demografii i Geronto-

logii Spo³ecznej U£, £ódŸ 2008; 13-20.

Wnioski

1. Badana grupa starszych kobiet

– s³uchaczek UTW – wykazuje nie-

wielkie problemy ze zdrowiem i funk-

cjonowaniem w ró¿nych sferach

¿yciowych. Najwiêksze problemy

zwi¹zane s¹ ze snem.

2. Samoocena zdrowia uwarunko-

wana jest wiekiem.

3. Sytuacja rodzinna wp³ywa na

wystêpowanie problemów emocjonal-

nych i poczucie wyobcowania spo-

³ecznego.

GINEKOLOGIA PRAKTYCZNA

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: