Gotowość dzieci przedszkolnych do czytania a ich dojrzałość językowa.pdf

Gotowo Ļę dzieci przedszkolnych do

czytania a ich dojrzało Ļę j ħ zykowa

REFERAT OPRACOWAŁA :

Mgr Iwona Onyszczuk

Nauczyciel Samorz Ģ dowego

Przedszkola Nr.6

w Białej Podlaskiej

WST Ħ P

Dzisiejszy dzieci ħ cy Ļ wiat jest o wiele bogatszy oraz bardziej zró Ň nicowany ni Ň

dawniej. Dziecko w wieku przedszkolnym, by pozna ę otaczaj Ģ c Ģ j Ģ rzeczywisto Ļę , musi

dysponowa ę umiej ħ tno Ļ ciami daleko wykraczaj Ģ cymi poza ramy zwykłych codziennych

zaj ħę . Dzi ħ ki systemowi znaków składaj Ģ cych si ħ na alfabet mo Ň e ono w pełni korzysta ę ze

zdobyczy cywilizacji. Dlatego nauka czytania jest podstawowym elementem dzieci ħ cej

edukacji. Rozpoczynaj Ģ c nauk ħ czytania, dziecko dysponuje ju Ň okre Ļ lonym zakresem

umiej ħ tno Ļ ci dotycz Ģ cych posługiwania si ħ j ħ zykiem mówionym, ró Ň nicowania elementów

otoczenia za pomoc Ģ słuchu i wzroku, zapami ħ tywania pojedynczych informacji oraz

poszukiwania ich Ņ ródeł. Odpowiednia organizacja warunków aktywno Ļ ci twórczej dziecka,

której towarzysz Ģ starannie dobrane działania wychowawczo-dydaktyczne, w powi Ģ zaniu z

oddziaływaniem społeczno-kulturowym, pozwol Ģ na rozwój wszystkich potencjalnych

mo Ň liwo Ļ ci tkwi Ģ cych w dziecku oraz na niwelowanie ewentualnych zaniedba ı i

dysproporcji.

Podejmowanie przez dziecko pierwszych samodzielnych prób czytania zale Ň y nie tylko

od jego rozwoju lecz i od działa ı edukacyjnych nauczycieli i rodziców. Gotowo Ļę do nauki

czytania nie jest stanem, na który wystarczy po prostu czeka ę , ale trzeba j Ģ wykształci ę przez

stworzenie dziecku sprzyjaj Ģ cych warunków stymuluj Ģ cych jego rozwój. W procesie nauki

czytania wykorzystuje si ħ tendencj ħ dziecka do zabawy, jego ciekawo Ļę w d ĢŇ eniu do

poznania otoczenia i ch ħę swobodnego wyra Ň ania si ħ . Zindywidualizowanie nauki czytania

w Ļ ród dzieci w wieku przedszkolnym stwarza ka Ň demu z nich mo Ň liwo Ļę wyboru

najwła Ļ ciwszej dla niego drogi uczenia si ħ i stwarza warunki umo Ň liwiaj Ģ ce dziecku

osi Ģ gni ħ cie sukcesu.

Kształcenie i rozwijanie j ħ zyka dzieci jest jednym z podstawowych zada ı

wychowawczo – dydaktycznych w okresie wychowania przedszkolnego. Spełnienie tego

zadania wymaga wzbogacenia zasobu słownikowego dzieci oraz kształtowania umiej ħ tno Ļ ci

stosowania poznanych słów do tworzenia komunikatywnych struktur syntaktycznych. St Ģ d

te Ň podstawowym zadaniem nauczyciela przedszkola, Ļ wiadomie organizuj Ģ cego proces

kształcenia j ħ zykowego dziecka, jest dostarczanie okre Ļ lonych prze Ň y ę inspiruj Ģ cych

czynno Ļę mówienia. To za Ļ z kolei wyzwala motywacj ħ – podstawowy czynnik wszelkiej

skutecznej działalno Ļ ci dziecka. Rozwój poprawnego i komunikatywnego j ħ zyka dziecka jest

jednym z wa Ň niejszych czynników wpływaj Ģ cych korzystnie na proces czytania.

Proces nauki czytania, jak pokazuje praktyka, jest trudny. Badania statystyczne

wykazuj Ģ , Ň e od 12 – 25% dzieci ma trudno Ļ ci z czytaniem. Od ponad 100 lat prowadzone s Ģ

wielokierunkowe i interdyscyplinarne badania nad zaburzeniami w czytaniu i pisaniu.

Wskazuj Ģ one na ich ró Ň norodn Ģ etiologi ħ . W badaniach pedagogicznych zwraca si ħ uwag ħ

na zdolno Ļ ci motoryczne, psychologiczne, słuchowe i wzrokowe. W badaniach

psychologicznych okre Ļ la si ħ dojrzało Ļę emocjonaln Ģ , społeczn Ģ i intelektualn Ģ dziecka do

dojrzało Ļ ci szkolnej i tzw. gotowo Ļ ci szkolnej. Rozwijaj Ģ ce si ħ w ostatnich kilkunastu latach

badania lingwistyczne wskazuj Ģ , Ň e czytanie jest jedn Ģ ze sprawno Ļ ci j ħ zykowych, jest

umiej ħ tno Ļ ci Ģ j ħ zykow Ģ , a na proces opanowania czytania ma wpływ stopie ı rozwoju

j ħ zyka i poziom rozwoju metaj ħ zykowego.

Temat ten podj ħ łam ze wzgl ħ du na moje do Ļ wiadczenia zawodowe i pewn Ģ

bezradno Ļę w poszukiwaniu odpowiedniej koncepcji skutecznej metody nauki czytania.

Wzbogacaj Ģ c swoj Ģ wiedz ħ dotycz Ģ c Ģ problematyki czytania, dostrzegłam, Ň e zagadnienia

opanowania przez dzieci umiej ħ tno Ļ ci czytania wymaga wiedzy interdyscyplinarnej.

Zaskakuj Ģ cy jest udział rozwoju j ħ zykowego i metaj ħ zykowego oraz zwi Ģ zek tych sprawno Ļ ci

z gotowo Ļ ci Ģ psychomotoryczn Ģ i emocjonalno – motywacyjn Ģ w opanowaniu

czytania.

1. Poj ħ cie dojrzało Ļ ci szkolnej dziecka

Wst Ģ pienie dziecka do szkoły powoduje wiele zmian w jego dotychczasowym Ň yciu.

W szkole stawiane s Ģ przed dzieckiem nowe wymagania i obowi Ģ zki wynikaj Ģ ce z roli

ucznia. Warunkiem spełnienia tych wymaga ı jest osi Ģ gni ħ cie przez dziecko pełnej gotowo Ļ ci

szkolnej. Mo Ň na ujmowa ę j Ģ bardziej statystycznie, jako ,,moment równowagi mi ħ dzy

wymaganiami szkoły a mo Ň liwo Ļ ciami rozwojowymi dziecka” lub te Ň dynamicznie – jako

długotrwały proces przemian psychofizycznych, który prowadzi do przystosowania si ħ

dziecka do szkolnego systemu pocz Ģ tkowego. 1

Poj ħ cie gotowo Ļ ci szkolnej, czy inaczej dojrzało Ļ ci do czytania, pisania, uczenia si ħ

matematyki, albo według innego kryterium - dojrzało Ļ ci intelektualnej, emocjonalno-

społecznej i fizycznej w literaturze pedagogicznej. Najwcze Ļ niej dojrzało Ļę szkoln Ģ kojarzono

ze stopniem rozwoju umysłowego, a zwłaszcza z poziomem inteligencji dziecka. 2

W historii bada ı zarysowały si ħ dwa stanowiska, tzw. ,,szkoła lipska” i szkoła

wiede ı ska. Przedstawiciele tych kierunków stworzyli wiele definicji dojrzało Ļ ci szkolnej

ró Ň ni Ģ cych si ħ od siebie znaczeniem i zakresem. Przedstawiciele ,,szkoły lipskiej”

(K. Pening, H. Winkler F. Krauze) podchodzili do sprawy dojrzało Ļ ci szkolnej od strony

wymaga ı szkoły, jakim powinno sprosta ę dziecko wst ħ puj Ģ ce do niej. Zwracaj Ģ c uwag ħ na

rozwój umysłowy i poziom inteligencji wymagany do opanowania umiej ħ tno Ļ ci czytania,

pisania i liczenia, dostrzegli, Ň e uzdolnienia potrzebne w szkole nie pokrywaj Ģ si ħ

z inteligencj Ģ .

Przedstawiciele drugiego nurtu - ,,szkoły wiede ı skiej” (Ch. Büchler, L. Danzinger)

poło Ň yli nacisk na dopasowanie organizacji szkoły i procesu nauczania do rozwoju

psychicznego dziecka. Gotowe do podj ħ cia obowi Ģ zku szkolnego było dziecko, które

przejawia zdolno Ļę podejmowania zada ı , maj Ģ ce zdolno Ļę analizy i syntezy oraz posługuj Ģ ce

si ħ w my Ļ leniu symbolami. 3

1 Takie stanowisko prezentuje M.Przetacznikowa [ 1979]

2 O podobie ı stwie i ró Ň nicach terminologicznych pisze M.Pilewicz [1970]

3 Przytaczam za: A. Brzezi ı sk Ģ [1987, a]

Najbogatsz Ģ koncepcj ħ dojrzało Ļ ci szkolnej stworzył S. Szuman [1962], który uwa Ň ał

Ň e osi Ģ gni ħ cie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, psychicznego i

społecznego, który czyni je wra Ň liwym i podatnym na systematyczne nauczanie i

wychowanie w klasie I szkoły podstawowej, pozwala na rozpocz ħ cie nauki.

,,Wra Ň liwo Ļę na nauk ħ szkoln Ģ ” S. Szuman [1962, 44] rozumie jako dostateczny stopie ı

zainteresowania dziecka nauk Ģ w postaci i zakresie, w jakim podaje j Ģ szkoła. Natomiast

podatno Ļę to posiadanie przez dziecko umiej ħ tno Ļ ci podporz Ģ dkowania si ħ wymaganiom

szkoły w zakresie skupiania uwagi na lekcjach, odrabiania zada ı oraz zgodnego i

harmonijnego współ Ň ycia z kolegami. Według S. Szumana [1962] materiał, jaki dziecko

ma opanowa ę u progu szkolnej edukacji powinien by ę przyst ħ pny, tzn. dziecko powinno móc

go zrozumie ę , móc zapami ħ ta ę oraz móc go ,,opanowa ę umiej ħ tno Ļ ciowo”. Tak Ň e W. Oko ı

[1984, 54.] obja Ļ nia poj ħ cie dojrzało Ļ ci szkolnej (gotowo Ļ ci szkolnej) jako osi Ģ gni ħ cie przez

dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego, jaki

umo Ň liwia mu udział w Ň yciu szkolnym i opanowania tre Ļ ci programowych w klasie I.

Mo Ň na przyj Ģę , Ň e dojrzało Ļę szkolna rozumiana jest jako moment równowagi mi ħ dzy

psychofizycznymi wła Ļ ciwo Ļ ciami dziecka a wymaganiami szkoły. Jest wi ħ c ona w

pewnym stopniu okre Ļ lana przez panuj Ģ cy system szkolny, jego zało Ň enia, program i

wymagania, szczególnie w odniesieniu do pierwszych lat nauki. Ale dojrzało Ļę szkolna jest

nie tylko pojmowana jako poziom rozwoju, jako moment równowagi mi ħ dzy

psychofizycznym rozwojem dziecka a wymaganiami szkoły, lecz tak Ň e jako gotowo Ļę do

wykonywania okre Ļ lonych zada ı . 5

W badaniach nad dojrzało Ļ ci Ģ szkoln Ģ starano si ħ ustali ę jakie wła Ļ ciwo Ļ ci rozwojowe

dziecka nale Ň y bra ę pod uwag ħ przy ocenie dojrzało Ļ ci szkolnej. Najcz ħĻ ciej wymieniane

komponenty dojrzało Ļ ci zdaniem J. Parafiniuk-Soi ı skiej [1971] to:

- dojrzało Ļę fizyczna – wzrost i ci ħŇ ar ciała, sprawno Ļę motoryczna, funkcje zmysłów, stan

zdrowia;

4 Do tych pogl Ģ dów nawi Ģ zuje A. Brzezi ı ska [1987,a]

5 M. Grochowolska, [1991]

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: