ROLA ĆWICZEŃ W MÓWIENIU I PISANIU, KSZTAŁCENIE SPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ W OKRESIE PRZEDSZKOLNYM.
Rozwój języka dziecka charakteryzują następujące etapy:
- Etap używania języka – związany jest z dostrzeganiem i rozumieniem jego roli jako środka komunikowania się. Istotne znaczenie dla rozwoju języka dziecka, ma częstotliwość podejmowania przez nie kontaktu werbalnego i niewerbalnego z otoczeniem. Motywacja do mówienia jest wyrazem pragnienia dziecka do zaspokojenia swoich potrzeb, w ten sposób odkrywa ono celowość mówienia.
- Etap obejmujący tworzenie – związany jest z dostrzeżeniem przez dziecko funkcji zabawowej języka. W miarę opanowywania przez nie podstawowych reguł, staje się on materiałem działalności twórczej. Dziecko tworzy i rozwija czynny i bierny słownik, stosuje poszczególne części mowy, tworzy nowe słowa i znaczenie dla rzeczy mających już nazwę lub wymyślonych przez siebie. W wyniku spontanicznej twórczości językowej rodzą się różne neologizmy słowne, rymowanki, śpiewanki czy wierszyki dziecięce. Sprawność leksykalna w dużym stopniu decyduje o precyzji wypowiedzi, a tym samym o jej komunikatywności. Nie chodzi o to, by dziecięcą twórczość traktować jako pokaz informacji, istotna jest postawa twórcza wobec słowa, umiejętność innego mówienia i myślenia. Przychylna postawa dorosłego wobec aktywności werbalnej dziecka sprawia, że dziecko chętnie ćwiczy swój czynny język, a nawet „bywa poetą”. Sprzyjają temu sytuacje zachęcające do:
- Zabawy słowami nowo poznanymi,
- Tworzenie neologizmów,
- Tworzenie wywracanek słownych,
- Zabawy dźwiękonaśladowcze, echolalia,
- Kalamburzenie,
- Zabawy w rymowanie,
- Układanie wyliczanek,
- Układanie dialogów(np. w zabawie w teatr)
Język jest dla dziecka także „obiektem poznania”. Nabywając świadomość językową dziecko powoli opanowuje reguły języka, a więc zasady budowania wypowiedzi językowych, oraz ich stosowania w różnych sytuacjach. Zdobywając różnorodne formy i środki językowe, dziecko uczy się władać językiem, zbliżając się ku modelowi mowy dorosłych.
Kolejnym etapem w opanowaniu języka jest opanowanie zasady posługiwania się językiem pisanym. Dziecko powinno uświadomić sobie wartość „nowego języka” jako źródła zdobywania i przekazywania informacji. Przyswajanie umiejętności pisania nie powinno się traktować jako celu samego w sobie, lecz jako środka czegoś co poszerzy możliwości kontaktu z szeroko pojętym otoczeniem. Istotne jest uświadomienie dzieciom różnicy między wyrazem drukowanym i pisanym, aby zapobiec mechanicznemu odtwarzaniu przez dziecko druku. Pisanie jest tą formą aktywności dziecka, w której uczy się ono dokonywać analizy i syntezy wyrazu, nauczyciel powinien prowokować aktywność dziecka w zakresie pisania nie tylko poprzez dostarczanie im tekstów pisanych, ale także pokazywać im różne wzory liter np. na plakatach , hasłach, gdzie litery mają inna czcionkę. W momencie podejmowania przez dziecko samodzielnych prób kreślenia liter, nauczyciel powinien umieścić prawidłowy obraz graficzny obok opisu dziecka. Taka forma ćwiczeń doskonale łączy czytanie z pisaniem, nie są to więc tylko żmudne czynności graficzne.
Podejmując się roli wspierania dziecka w jego wysiłkach do zdobywania wiedzy pamiętajmy, ze dziecko uczy się przez cały czas, a nie tylko wtedy, kiedy dorośli uczą je według własnego programu.
Opracowała: Krystyna Malikowska
joasia_klaudia