Psychiatria – dziedzina wiedzy medycznej zajmująca się chorobami psychicznymi i zaburzeniami czynności psychicznych człowieka.

•                      Czynności psychiczne - procesy zachodzące w o.u.n. mające one na celu regulację stosunków: jednostka – otoczenie (ich sprawność działania zależy od biologicznego stanu o.u.n. oraz od czynników psychologicznych i społecznych oddziałujących na jednostkę.

•                      Procesy psychiczne są pochodnymi procesów biologicznych zachodzących w o.u.n. Czynności psychiczne człowieka mają na celu regulację jego stosunków z otoczeniem. Wyrazem tego jest zachowanie i działanie. Regulacja stosunków z otoczeniem dąży do utrzymania stanu homeostazy. Ważną rolę w jej utrzymaniu odgrywa uczenie się zachowań w warunkach społecznych.

•                      Czynności psychiczne zabezpieczające sprawność regulacji stosunków jednostka-otoczenie można podzielić na trzy grupy:

–         Procesy poznawcze - zabezpieczające orientację w otoczeniu i sprawność działania. Obejmują one:

•                      świadomość

•                      wrażenia i spostrzeżenia

•                      pamięć

•                      uwagę

•                      myślenie

•                      intelekt

–         Procesy motywacyjne - wyznaczające kierunek i cel działania

–         Procesy emocjonalne - zabezpieczające dynamikę działania

Psychopatologia

              Zajmuje się opisywaniem, interpretowaniem, wyjaśnianiem i klasyfikowaniem zjawisk psychicznych mających znaczenie kliniczne.

              Zaburzenia myślenia

·                     toku myślenia:

·          przyspieszenie toku (przejaw zwiększenia tempa czynności psychicznych osiąga różny stopień, od nieznacznego do gonitwy myślowej charakterystycznej dla stanów maniakalnych i niektórych zespołów zaburzeń świadomości)

·          zwolnienie myślenia (nieznaczne w stanach przygnębienia lub wyraźne w depresji)

·          zahamowanie myślenia (zatrzymanie wolno przesuwającego się wątku myślowego)

·          zatamowanie (nagłe przerwanie myślenia dotąd przesuwającego się sprawnie)

·          rozkojarzenie (brak logicznego związku między poszczególnymi fragmentami wypowiedzi lub zdaniami - “sałata słowna”)

·          splątanie toku myślenia inaczej rozerwanie związków myślowych (zupełne porwanie wątku myślowego, przypadkowe i powierzchowne skojarzenia charakterystyczne dla głębokich zaburzeń świadomości).

·                     treści myślenia:

·          urojeń (fałszywe sądy, wypowiadane z głębokim przekonaniem o ich prawdziwości, mimo oczywistych dowodów ich błędności; prześladowcze, zazdrości, hipochondryczne, wielkościowe, grzeszności i winy, owładnięcia itd.)

·          idei nadwartościowych (przekonania, które człowiek uważa za szczególnie ważne, słuszne, i z którymi jest silnie związany emocjonalnie)

·          natręctw (myśli i wyobrażenia nasuwające się wbrew woli chorego prowadzące do działań natrętnych - kompulsji) i fobii (systematyczne unikanie określonych sytuacji, przedmiotów, a nawet wyobrażeń wyzwalających silny lęk)

Zaburzenia pamięci

•                     Zaburzenia pamięci mogą mieć charakter:

·         Ilościowy (dysmnezje):

·                     amnezja (luka pamięciowa obejmuje pewien odcinek czasu)

·                     hipermnezja (pamięć nadmierna w stanach hipomaniakalnych, zespołach urojeniowych, upośledzeniu umysłowym, padaczce)

·                     hipomnezja (upośledzenie zapamiętywania z powodu organicznego uszkodzenia mózgu, zaburzeń nerwicowych, stresu)

·                     ekmnezja (dość dobrze zachowana pamięć dawnych zdarzeń wobec bardzo złej ostatniego czasu)

·         jakościowy - zafałszowanie pamięci (paramnezje):

·                     allomnezje (złudzenia pamięciowe spowodowane niechęcią, wrogością, uwielbieniem, wzruszeniem albo w wyniku urojeniowego zniekształcenia wspomnień, kryptomnezje – wspomnienia nieświadome)

·                     pseudomnezje (omamy pamięci czyli wspomnienia zupełnie nierzeczywiste, powstające przez rzutowanie wstecz aktualnych urojeń oraz konfabulacje)

·                     złudzenia utożsamiające (przekonanie o znajomości sytuacji widzianej -déjà vu, przeżytej -déjà vecu, lub poczucie obcości w sytuacji znanej – jamais vu, jamais vecu – poczucie nigdy nie przeżywanego)

Zaburzenia świadomości

Zaburzenia świadomości ilościowe

•                      Ilościowy – dotyczą wysycenia światła lub pola świadomości. Są zrozumiałe, gdyż przypominają normalne stany świadomości; mogą mieć trzy poziomy:

l        senność patologiczna (somnolencja) – poziom najłagodniejszy, spowodowany najczęściej czynnikami chorobotwórczymi natury toksycznej, np. alkohol, substancje neurotoksyczne, też w zaburzeniach krążenia, itp.

l        sopor – półśpiączka, sen głęboki – sen tak głęboki, że tylko silniejszymi bodźcami można na krótko obudzić chorego, który zasypia znów, np. intoksykacja w schorzeniach wątroby, nerek, cukrzycy – nadmiar cukru lub przedawkowanie insuliny, urazy głowy, zaburzenia krążenia mózgowego, guzy

l        śpiączka – poziom najgłębszy – głęboka śpiączka powoduje zniesienie wszystkich odruchów, chorzy nie reagują na żadne bodźce; urazy głowy, śpiączka cukrzycowa, wątrobowa, mocznikowa, hipoglikemiczna, głęboka narkoza.

Zaburzenia świadomości jakościowe

•                      Jakościowy – wyrażają się zablokowaniem funkcji pamięci częściowo lub całkowicie i wynikającymi z tego zaburzeniami orientacji. Orientacja ulega zaburzeniom w jednym lub wielu kierunkach: czasie, miejscu, otoczeniu, sytuacji własnej i własnej osobowości.

•                      W zaburzeniach świadomości jakościowych mniej sprawne stają się też inne funkcje (pamięć, skupienie, rozumowanie, myślenie spowolnione, chaotyczne), zmienia się też życie emocjonalne.

•                     Zaburzenia jakościowe obserwujemy w czterech zespołach: przymglenie proste, majaczenie, zamroczenie, splątanie

•                     Majaczenie to zespół na podłożu organicznym (zatrucia m.in. alkoholem, kokainą, atropiną, choroby zakaźne, urazy czaszkowo-mózgowe, przewlekłe nadużywanie alkoholu – zmiany w mózgu,) o ostrym przebiegu i z upośledzeniem czynności poznawczych. Stanowi niebezpieczeństwo dla życia, wymaga leczenia szpitalnego.

•                      Objawy zespołu majaczeniowego:

l         zaburzenia spostrzegania pod postacią omamów, głównie wzrokowych (widzenie rzeczy, ludzi, zwierząt, sytuacji, które nie istnieją) i iluzji (niewłaściwa interpretacja bodźców z otoczenia), przeżycia podobne do marzeń sennych oraz zaburzenia myślenia

l         zaburzenia snu i orientacji co do czasu i sytuacji (orientacja co do własnej osoby przeważnie zachowana)

l         zwykle nadmierna aktywność ruchowa, z pobudzeniem, niespodziewanymi działaniami

l         drżenie – w majaczeniu drżeniowym (delirium tremens)

l         zaburzenia w sferze emocjonalnej z naprzemiennie występującym lękiem, gniewem, depresją, euforią, apatią.

l         lęk wynikający z zagrażających treści doznawanych omamów i urojeń.

•                      Zaostrzenie objawów wieczorem i nocą. Czas trwania (na ogół kilka dni) oraz nasilenie zależy od czynnika etiologicznego). Po przeminięciu objawów zostają luki pamięciowe.

•                      Splątanie - najgłębsze zaburzenie świadomości z powolnym początkiem, ustąpieniem i długim czasem trwania zaburzeń (tygodnie, nawet miesiące)

l        całkowita dezorientacja auto- i allopsychiczna

l        splątane myślenie z porozrywaniem związków logicznych (inkoherencja) i przypadkowymi kojarzeniami

l        zagubienie, bezradność, pobudzenie psychoruchowe, miotanie się w granicach łóżka, czasem „zastyganie”,  niszczenie przedmiotów w otoczeniu

l        możliwość występowania omamów i urojeń

l        Splątanie jest przejawem ciężkich zaburzeń czynności mózgu przy infekcjach, zatruciach, zaburzeniach przemiany materii, urazach ośrodkowego układu nerwowego, ostrej katatonii.

•                      Zespoły mieszane np: zamroczeniowo - majaczeniowe (onejroidalne, oniryczne) występują w psychozach schizofrenicznych, w przypadkach zatruć, chorobach infekcyjnych, padaczce

•                      Wszystkie te psychozy, jeśli miną i chory przeżyje, nie pozostawiają żadnego śladu w psychice chorego, powraca on do normalności.

Zaburzenia napędu psychoruchowego

•                      Obniżenie napędu psychoruchowego :

l        w zespołach katatonicznych - zobojętnienie, zjawisko otamowania, wyrażające się w mówieniu i zachowaniu, chory przerywa wypowiedź i po pewnym czasie ją wznawia. W krańcowym nasileniu objawów zespołu katatonicznego hipokinetycznego chorzy przestają mówić (mutyzm), nieruchomieją (osłupienie katatoniczne), nie reagują na nic, co dzieje się w ich otoczeniu, mogą nawet przestać jeść, przełykać

l        w zespołach psychoorganicznych, nerwicowych

l        w zespołach depresyjnych - jeden z najistotniejszych objawów wyrażający się bradyfrenią (zahamowanie lub zwolnienie czynności myślowych) i bradykinezą (aktywności ruchowej)

Zaburzenia napędu psychoruchowego

•                     Wzmożenie napędu psychoruchowego

l       niewielki wzrost psychoruchowej może się prowadzić do polepszenia funkcjonowania intelektualnego (hipomania)

l       wzmożenie zbyt duże wywołuje chaos, spłycone myślenie, lekkomyślne procesy woli

l       pobudzenie psychoruchowe z rozhamowaniem sfery popędowej - w niektórych postaciach stanu pomrocznego

l       zespole katatonicznym hiperkinetycznym - chorzy niszczą wszystko, są agresywni

l       bezładne pobudzenie w amencji (splątanie), sałata słowna

l       elementy pobudzenia psychoruchowego obserwujemy w zespole hebefrenicznym

Działania popędowe - czyny bez zastanowienia, dokonywane tylko pod wpływem popędu lub silnego afektu patologicznego, bez liczenia się z konsekwencjami. Wyróżniamy:

•                      Stany afektu patologicznego - reakcje afektywne niewspółmierne, spowodowane organicznymi zaburzeniami mózgu. Afekt patologiczny powoduje zwężenia pola świadomości (chory może dokonać aktu agresji wobec kogoś z otoczenia lub samego siebie)

•                      Stany krótkiego spięcia - dochodzi do głębokiego zwężenia pola świadomości w następstwie długotrwałych upokorzeń, pogardy, pewna sytuacja staje się "kroplą wody przepełniającą dzban" i człowiek dokonuje czynu gwałtownego  w stosunku do osoby nad nim się znęcającej. To są działania popędowe gwałtowne.

Zaburzenia napędu psychoruchowego

•                      Inne działania popędowe, wymykające się spod kontroli wyższych poziomów życia uczuciowego i kontroli intelektu.

l       depresja endogenna - zamiary samobójcze, czasem nagle pojawia się taki pomysł i następuje jego wykonanie

l       inne psychozy - czyny  gwałtowne, które są reakcją obronną na zagrażające urojenia

l       piromania - skłonność do podpalania, radość z widoku ognia (czasem piromania jako fascynacja ogniem pojawia się u upośledzonych umysłowo i może wymknąć się spod kontroli)

•                      Inne działania popędowe, wymykające się spod kontroli wyższych poziomów życia uczuciowego i kontroli intelektu.

l       poriomania - skłonność do wędrowania, wyjazdów daleko od domu, bywa jednym z  objawów stanu  pomrocznego lub głębszego upośledzenia

l       kleptomania - skłonność do kradzieży, jeśli nie wynikają z potrzeby, lecz dla przyjemności            

l       ablutomania - natręctwo mycia rąk

l       ptyzeomania - przyjemność z przymusu spluwania

l       dipsomania - okresowe nadużywanie alkoholu

l       tanatomania - znajdowanie przyjemności w ocieraniu się o śmierć, czyli  dokonywanie prób samobójczych, ale nieudanych, podobne do masochizmu

Zaburzenia spostrzegania

l       Spostrzeganie obejmuje proces przetwarzania informacji, który wiąże się z odwzorowywaniem postaci świata zewnętrznego i wewnętrznego w postaci prezentacji umysłowych.

•                      Zaburzenia spostrzegania można podzielić na:

•                      Spostrzeżenia zmienione – następuje zmiana cech przedmiotu przy poprawnie spostrzeganych przedmiotach np. zniekształcenia spostrzegania

...