Zbiorowość terytorialna to zbiór jednostek zamieszkujących stały obszar społecznie wydzielony i złączonych z tego tytułu poczuciem wspólnoty.
Podstawowa cecha – możliwość bezpośredniej styczności między jej członkami (przestrzeń i cechy podobieństwa łączą).
Społecznie wydzielony- nie tylko bliskość zamieszkania ale i częstość kontaktów tworzących społeczną organizację życia – getto.
Wsie a miasta- formy pośrednie (osiedla, osady)- szersze układy (Trójmiasto, Metropolia Gdańska)- megalopolis (miasto miast, 700 km od Bostonu do Waszyngtonu)- mega miasta(ok. 30-35mln.ludzi)
Rozwój ekonomiczny jako czynnik warunkujący powstawanie wsi i miast- wieś – rolnictwo- miasto – wymiana i przemysł
Rozwój społeczny – przejścia z jednej formy bytowania do drugiej- urbanizacja, proces rozwoju miast a także przenikania miejskich wzorów życia do innych zbiorowości terytorialnych- ruralizacja, zwiększenie się liczby wsi jak i przejmowanie przez inne zbiorowości cech życia wiejskiego
Klasyczne ujęcia relacji miasto-wieśdwie zupełnie do siebie niepodobne formy bytowania ludzkiego -wieś, tradycyjna egzystencja, silny związek z rytmem przyrody- miasto, dzieło człowieka, twór sztuczny, zbudowany wg porządku racjonalistycznego uniezależnionego od sił przyrodystąd:a) wieś jako przeciwieństwo miastab) wieś jako pośredni szczebel rozwoju kultura pierwotna wiejska-miejska (nowoczesna)
Podstawowe wskaźniki ruralizacji – urbanizacji:a) ekonomiczny, zmiana struktury zawodowej mieszkańcówb) demograficzny, liczba mieszkańców, gęstość zaludnienia, kierunek migracjic) przestrzenny, typy i sposoby zabudowy d) kulturowy, wiejskie lub miejskie wzory życia
KRYTERIA RÓŻNICUJĄCE
WIEŚ
MIASTO
Liczba ludności
Mała
Duża
Gęstość zaludnienia
Niska
Wysoka
Zabudowa
Rozrzedzona, niska
Gęsta, wysoka
Zróżnicowanie zawodowe
Małe, zawody rolnicze
Duże, zawody nierolnicze
Styczności społeczne
Osobiste
Rzeczowe
Wieź społeczna
Wspólnota
Zrzeszenie
Kontrola społeczna
Silna
Wzory kulturowe
Obyczaje
Moda
Ideologia
Konserwatyzm
Modernizacja
Ruchliwość społeczna
Tryb życia
Spokojny-sielski
Nerwowy – stresogenny
Rodzina
Duża, patriarchalna
Mała, partnerska
HISTORIA MIAST:1) EPOKA ROLNICZA –ludność miast – do10% danej populacjia) najstarsze miasto Sumer w Mezopotamii - 4 tys p.n.e.b) kwintesencja miasta starożytnego – greckie polis z agorą, miasto rzymskie z arenąc) średniowieczne miasto- gród- mury, targ, gildie- miejskie powietrze czyni wolnym- miejskie powietrze zabija
2) MIASTO PRZEMYSŁOWE – slumsy przy fabrykach – powstałe nie tylko z powodu zapotrzebowania na pracę w miastach co w wyniku braku pracy na wsi.
3) MIASTO III SWIATA – (z punktu widzenia europej., lagos to zbiorowiska bezdomnych)
Dynamika rozwoju miast epoce przemysłowej:1800 – 2,4% ludn w miastach, 1,7% w miastach powyżej 100 tys. 1900 – 9,2% ludn w miastach, 1950 – 30% ludn. w miastach, 13,1% w miastach powyżej 100 tys. 1990 – 50% ludn. w miastach powyżej 100 tys.
Strefy miasta:I centrum administracyjne i usług – handloweII strefa przejściowa – drobny handel, usł. przemysłowe i ubogie slumsyIII strefa domów robotniczychIV strefa mieszkalna klas zamożnychV strefa graniczna – mieszkańcy dojeżdżający do pracy w mieście
Funkcjonalne zróżnicowanie miast:1. Przemysłowe2. Handlowe3. Rolnicze4. Portowe5. Uniwersyteckie6. Wypoczynkowo-uzdrowiskowe7. Zabytkowe8. Miasta-sypialnie9. Miasta satelitarne10. Miasta informatyczne
Konsekwencja zróżnicowania funkcjonalnego – dominujące środowiska społeczne:1. Mieszczańskie2. Robotnicze3. Inteligenckie4. Lumpenproletariackie – ludzie żyjący nie wiadomo z czego
PROBLEMY SPOŁECZNE MIAST
a. Dzielenie przestrzeni- ucieczka na przedmieścia, powstanie gett
b. Ubożenie mieszkańców śródmieść
c. Wyprowadzenie się firm z miast (opustoszały św. Marcin)
d. Przestępczość
e. Transport korki (problem współczesnych miast)
f. Przeciążenie instytucji społecznych – służby zdrowia, szkolnictwo, policja, pomoc społeczna
g. Zagrożenie środowiska naturalnego- problem śmieci
Wieś dwa ujęcia
a. Wyraz braku dynamiki społecznej
b. Wyraz rewolucyjnego skoku ludzkości:
- społeczeństwo zbierackie 20km2 niezbędne do wyżywienia 1 łowcy
- społeczeństwo rolnicze- 20km2 wyżywienie 5tyś.ludzi
Historyczne typy wsi ze względu na własność ziemi
a. Wspólna własność ziemi – rosyjski mir, sowiecki kołchoz
b. Wspólnota dzierżawiąca ziemię od państwa lub innego właściciela
c. Zbiorowość drobnej własności rodzinnej
d. Zbiorowość indywidualnych dzierżawców
e. Wieś folwarczna- chłopi poddanymi właściciela lub jego robotnikami rolnymi
f. Wieś folwarczna z dzierżawcą
Cechy ekonomiczne społeczeństwa wiejskiego
a. Produkcja rolnicza stanowi przynajmniej połowę wytwarzanej produkcji
b. Przynajmniej połowa ludności jest zaangażowana w rolnictwie
Współczesne dylematy ekonomiki rolnej
- rolnictwo uprzemysłowione czy ekologiczne
- kryzys rolnictwa- strukturalne bezrobocie, nadprodukcja żywności, subwencjonowanie żywności
- głód na świecie
Zmiany populacji jako kwestia społeczna
PRZYROST NATURALNY- różnica między ilością urodzin na tysiące osób a ilością zgonów na tysiąc osób w okresie czasu (najczęściej 1roku)
Przyrost naturalny, a wzrost populacji
Tempo przyrostu naturalnego
Ilość lat potrzebna do podwojenia populacji
1%
70
2%
35
3%
23
Wzrost ludności świata – wykres nr 1
THOMAS MALTHUS- 1766-1834 prorok eksplozji demograficznej.
- wzrost dobrobytu przyczyną wzrostu ludności
- wzrost ludności- postęp geometryczny
- wzrost żywności- postęp arytmetyczny
Rok
0
kacha1982