HISTORIA FILOZOFII ĆWICZENIA 18.1O.2008R.
Literatura:
Słownik myśli filozoficznej PARK, bielsko Biała, 2004
Filozofia dla każdego - Matthias Vought
Filozofia – jest to zagłębienie się w problematykę wiedzy w oparciu o wiedzę z przeszłości, sens istnienia.
Filozofować znaczy – zadawać pytania i szukać odpowiedzi
Filozofia – określenie to pochodzi (prawdopodobnie) od matematyka i filozofa Pitagorasa żyjącego w VI wieku p.n.e. Pierwotnie miało sens dosłowny i oznaczało poszukiwanie, umiłowanie mądrości (gr. phileo – kochać, sophia – mądrość). Obecnie terminu filozofia używa się w różnych znaczeniach. W uproszczeniu można powiedzieć, że filozofia zajmuje się ogólnymi, podstawowymi zagadkami świata: naturą istnienia i rzeczywistości, poznawalnością prawdy czy tym, jakie działanie jest pożądane.
Dzieli się ją na:
· ontologię (teoria bytu),
· epistemologię (teoria poznania),
· aksjologię (teoria wartości),
· antropologię filozoficzną,
· filozofię społeczną.
Filozof – to ktoś kto kocha naukę, mędrzec który dąży do prawdy, bezinteresownie dąży do poznania.
Platon – to uczeń Sokratesa, urodził się w Atenach w 427 r. p.n.e - zmarł 347/348
Prawdziwe imię Arystokles, założył Akademię Ateńską znaną jako Akademię Platona w 387 r. p.n.e. mądrość Platona zawarta w dialogach, zajmował się bytem, istnieniem ONTOLOGIĄ (prawdziwy wieczny byt to idea).
Zajmował się etyką i teorią państwa, rozróżniał trzy stany:
· uczonych (mają być władcami)
· strażników (obrońcy)
· żywicieli (zapewniający podstawy bytu)
Elementy teorii Platona:
§ dialektyka
§ amnezja (przypominanie) – to odtwarzanie idei, opisując świat przypominamy sobie
Filozof w rozumieniu Platona:
- to miłośnik wiedzy dążący do prawdy i idei dobra (dobro to zdobywanie wiedzy tej prawdziwej). Odtwarza to co jest w duszy.
Podobnie - mówi dalej Sokrates - dusza musi wspiąć się przez kontemplację od świata zmysłów do świata umysłu. Tam może zobaczyć, jakby z daleka ideę dobra, która jest przyczyną wszystkich rzeczy, łącznie ze sprawiedliwością i pięknem. Kontemplując dobro, dusza rozpozna "autora światła", czyli wszystkiego, co da się zrozumieć, "autentyczne źródło prawdy i rozumu".
W metaforze jaskini zawiera się platońska teoria wiedzy. U jej podstaw leży rozróżnienie na świat uczasowiony i świat bezczasowy, z szarym, niepewnym obszarem między tymi dwoma światami. Platon przedstawia wszystkie rzeczy dającego się zrozumieć, widzialnego świata; ustawia jakby wzdłuż pionowej linii, łączącej niebo z ziemią. Na szczycie tej linii znajdują się wieczne, bezczasowe idee, niezmienne formy. Niżej znajdują się podobieństwa tych idei, takie jak np. geometryczne figury narysowane na tabliczce. Jeszcze niżej znajdują się zwierzęta, rośliny i cały zbiór przedmiotów wytwarzanych przez człowieka. Podlegają one czasowi. Sam czas, utożsamiony z tym, co jest przemijające, zmienne, jest tylko ubogim obrazem, rzutem bezczasowości, stałości, wiecznych form na nasz świat zjawiskowy.
Rzeczy spostrzegane zmysłami, rzeczy w naszym uczasowionym świecie, przypominają duszy nie tylko to, co wie już ona ze swojego uprzedniego istnienia, ale także i to, czego nie mogła znać uprzednio, a mianowicie wieczne prawdy. Przeznaczeniem duszy jest wspinać się z ciemności, ze zmysłów, z czasu do światła, do zrozumienia, jednym słowem - do bezczasowości. Bezczasowość ogarnia to, co jest ciemnością w umyśle, co jest prymitywne, zdeterminowane i nie-wolne. Natomiast obszar zrozumienia i światła musi podlegać czasowi: tylko tam gdzie czas, tam może być tworzenie i wolność. Wyzwalanie się duszy polega na nieustannej podróży od bez-czasu ku czasowi. Linia, łącząca niebo z ziemią, została poprowadzona przez Platona w niewłaściwym kierunku, przynajmniej gdy idzie o zagadnienia czasu i bezczasowości. Zamierzamy odwrócić ją do góry nogami, dowodząc, że to architektura świata wymaga takiej rewolucji.
Dualizm ontologiczny – dwoistość świata idei i świata zmysłów, od mniemania do idei dobra
Geneza państwa Platona
Platońska teoria państwa, wyłożona w Państwie i Prawach, była normatywną teorią państwa "najlepszego", skonstruowaną wedle idei dobra i sprawiedliwości.a) Państwo najlepsze winno dążyć do zalet najwyższych i właściwych ideom; za takie Platon uważał powszechność i stałość. Ma przeto powodować się nie indywidualnymi pomysłami i aspiracjami, lecz ogólnymi zasadami; program Platona nie uwzględniał też różnorodnych warunków, w jakich państwa żyją, i różnorodnych temperamentów, jakie mają ludy; był jeden dla wszystkich, nie podlegał ani przystosowaniom, ani rozwojowi. Od obywateli wymagał stałości w sposobie myślenia i odczuwania; poeci, którzy podlegają na ogół zmiennym uczuciom, a przez sztukę swoją mogą w tym duchu oddziaływać na innych obywateli, powinni być wydaleni z doskonałego państwa. Uniwersalny charakter był tedy pierwszą cechą tej teorii.b) Państwo doskonałe ma jeden cel obowiązujący wszystkich; nie jest dopuszczalne, aby każdy obywatel dążył na swoją rękę do swojego dobra. Państwo ma być zbudowane jak organizm, a w nim każdy ma "robić swoje", to znaczy to, czego odeń wymaga wspólny cel wszystkich. Części państwa muszą zależeć od całości, a nie całość od części: wtedy tylko będzie w nim ład.c) Państwo musi być oparte na wiedzy; bo, aby dobro czynić, trzeba dobro znać. Państwo będzie doskonałe dopiero, gdy na tronach znajdą się przedstawiciele największej wiedzy, filozofowie. Takie było intelektualistyczne hasło tej teorii państwa.d) Do państwa mogą należeć tylko ci, którzy są dlań potrzebni; potrzebni zaś są, oprócz władców - filozofów, strażnicy państwa, to jest wojsko, oraz wykonawcy niezbędnych przedmiotów materialnych, to jest rzemieślnicy. Każda z trzech grup ma inne zadania i musi przeto żyć w innych warunkach; tworzy zatem oddzielny stan społeczny. Państwo idealne ma więc być stanowe. Trzy stany, które doń należą, odpowiadają trzem częściom, z których składa się dusza; istnieje bowiem ścisła analogia między państwem a jednostką. Części państwa powinny mieć te same cnoty, co części duszy: cnotą władców jest mądrość, strażników - męstwo, rzemieślników - panowanie nad sobą. Gdy każdy stan czyni swoje, wtedy powstaje harmonijny ustrój państwa: ustrój sprawiedliwości. Części państwa, jak części duszy, nie są sobie równe: funkcja władców jest wyższa od funkcji strażników, a strażników od rzemieślników. Tworzą więc między sobą hierarchię i idealne państwo musi być hierarchiczne.e) Idealne państwo jest ascetyczne, dąży bowiem do idealnego celu, którego osiągnięcie nie zapewnia obywatelom bezpośrednich korzyści ani rozkoszy, ani dóbr doczesnych. Przeciwnie, wymaga wyrzeczenia się dóbr doczesnych. Dla dwóch wyższych stanów zniesiona jest własność indywidualna; obowiązuje tam ustrój komunistyczny, w którym jednak wspólne jest nie posiadanie, lecz wyrzeczenie się. Stan najniższy nie podlega rygorom, ale dlatego, że - w duchu greckiego arystokratyzmu - nie bierze udziału w dążeniach do doskonałości.Ta utopia Platońska była oparta na pięknej zasadzie: na podporządkowaniu jednostek państwu, a państwa celom czysto moralnym, idealnym, powszechnym i stałym. Ale realizacja jej była doktrynerska, szczegóły dziwaczne, okrutne, nie liczące się z wolnością i szczęściem człowieka.
KONCEPCJA PAŃSTWA PLATONA –jednostka nie jest samowystarczalna, dlatego potrzebne jest państwo.
Demiurg", czyli boski budowniczy świata, zbudował go powodowany dobrocią d
HISTORIA FILOZOFII ĆWICZENIA 15.11.2008R.
Rozum według Platona – to stan duszy, poznaje jej świat idei i rzeczywistości. Dla Platona najważniejsza jest anamneza – przypominanie sobie danych rzeczy. Dusz charakteryzuje się duszą i ciałem przy czym dusza jest więziona w ciele, ale dusza jest tworem idealnym, wiecznym. Dusza panuje nad ciałem, jest nieśmiertelna. Człowiek nie jest samowystarczalny więc potrzebuje Państwa. Filozofem jest ten kokocha naukę, dążący do poznania świata, dąży do prawdy, stawia wiele pytań
Arystoteles
Różnice:
Platon – odtwarza sobie to co ma w duszy, idee, rzeczywistość, dusza więziona przez ciało
Arystoteles – to co się nauczył, Bóg, świat, dusza siłą napędową
ARYSTOTELES – to uczeń Platona, odszedł od koncepcji Platona. Osiągnięciem Arystotelesa jest stworzenie logiki – nauki klasyfikującej pojęcia
Logika według Arystotelesa – to pojęcie, którym odpowiadają kategorie. Tworzy system 10 kategorii np. miejsce, czas, substancja… . Według tych kategorii tworzy się podstawę do rozumowania ( czy to prawda czy fałsz).
I PRZYCZYNA
Koncepcja poruszyciela – wszystko jest w ruchu, ruch formułuje. Poruszyciel jest wieczny, jest we wszystkim co poruszył, jest niematerialny. ENTELECHIO - siła
NATURA BOGA WEDŁUG ARYSTOTELESA – Bóg jest czystą formą, zajmuje się myśleniem o samym sobie, Bóg jest celem świata w samym sobie
"Demiurg" czyli boski budowniczy świata, zbudował go powodowany dobrocią doskonałość świata była mu celem i przeto uczynił go możliwie najlepszym. Dlatego budując go wziął za wzór idee. Idee są przeto czynnikiem w powstaniu świata: Demiurg był jego przyczyną sprawczą, a one celową, czyli Demiurg był siłą twórczą, a one wzorem świata. Własności wzoru przeszły poniekąd na świat realny. Stwórca uczynił świat żywym, uduchowionym i rozumnym, boć życie, duch i rozum lepsze są od martwoty i bezduszności; z podobnej racji uczynił go jedynym, jednolitym i części jego zespolił tak ściśle jak w żywym organizmie.
DUALIZM WEDŁUG ARYSTOTELESA: to materia (materiał: metal, drewno) i forma jest bliska idei (kształt, sposób w jaki został wykonany)
MATERIA + FORMA = PRZEDMIOT
Arystoteles – patrzył w stronę człowieka, zajmuje się sprawami ludzkimi, etyką – problematyką nakazów moralnych, o cnocie.
Człowiek jest istotą społeczną, państwo ma służyć człowiekowi. Nie narzuca sztywnego podziału człowiek a państwo jak Platon, tylko stara się łączyć
Zajmuje się polityką (tragedia grecka)
Człowiek jest istotą polityczną – zajmował się retoryką – metodami pięknego mówienia.
Arystoteles był nauczycielem Aleksandra Wielkiego
Filozof według Arystotelesa – stoi ponad korzyściami, stawia pytania i szuka odpowiedzi, mogą być z tego korzyści, ale później.
Przyczyny bytu według Arystotelesa:
1.Formalna (forma, wyobrażenie, projekt np. Dom projekt)
2.Materialna (materiał, z czego? i budowniczy np. cegła piasek)
3.Sprawcza (wykonanie)
4.Celowa (przeznaczenie, użyteczność, po co?)
Np. człowiek
- Formalna to wyobrażenie człowieka, co ma go charakteryzować, wynika z istoty.
- Materialna to ciało, psychika, uformowanie.
- Sprawcza to wykonawca, to co powołuje człowieka do życia.
- Celowa to powody dla których człowiek został powołany do życia, funkcje jakie ma
zrealizować jako człowiek.
Definicja substancji według Arystotelesa:
1.Forma kształt
2.Materia kamień
3.Złożenie posąg
(byt samodzielny, mówi o substancji z kamienia i z formy – posąg wykonany z kamienia i nadany kształt)
Definicja istoty według Arystotelesa- istotą jest to czym jest rzecz. Istotą rzeczy jest forma (wyobrażenie). Materia jest istotna, ale najważniejsza jest forma, bo bez niej nie będzie np. człowieka. Siłą sprawczą, że porusza się materia jest forma. Definicja wyraża treść istoty.
Podmiot to istota myśląca, a coś co nie myśli to przedmiot.
Natura według Arystotelesa – natura to coś co nas otacza, charakterystyka przedmiotu, człowiek ma swoją naturę (natura rzeczy).
Coś jest zgodne z naszą naturą znaczy, że posiada atrybuty samodzielnego bytu.
Definicja materii – materia pierwotny substytut każdej rzeczy z czego powstaje
AMNEZA – to koncepcja poznania, dusza posiada wszelką wiedzę, bo jest nieśmiertelna – uczyć się trzeba żeby sobie przypominać.
IDEA MIŁOŚCI PLATOŃSKIEJ – koncepcja oglądania piękna, miłość sama w sobie, bezinteresowność – to miłość duchowa, bezwarunkowa, wyidealizowanie uczuć, nie korzyści z tej miłości, miłość to piękna umysłu.
Od piękna ciała – ducha – idei – Najgłębsza prawda tkwi w duszy
STOSUNEK DUSZY DO CIAŁA ENTELEGIA – niematerialna siła (forma) kształtująca celowo materię. Dusza jest entelegią ciała, dusza nie istnieje bez ciała, jest jego siła napędową.
Historia filozofii Wykład 16.11.2008
Filozofia powstała w europejskim kręgu kulturowym (Grecja Rzym)
Okresy filozofii
* filozofia starożytna dokonania filozoficzne greckich i rzymskich do czasu zlikwidowania
Akademii Platońskiej przez Cesarza Justyniana
* filozofia średniowiecza która obejmuje dokonania filozofii chrześcijan , Arabii, żydów.
Kończy się ok.1400r.
* filozofia nowożytna od 1400 śmierć Hegla w 1831r
* filozofia współczesna obejmuje większość XIX i XX w
FILOZOFIA STAROŻYTNA narodziła się w greckich koloniach
-okres presokrateński VII – V p.n.e.
-okres klasyczny IV p.n.e.
-okres hellenistyczny III p.n.e. V n.e.
Okres presokrateński. Filozofia powstała z dążenia do wiedzy, które było efektem zdziwienia nad przejrzystą naturą świata. Myślenie filozoficzne zaczęło się od prób podważenia mitów religijnych obiegowych opinii (mądrości ludowych)
Pytanie głównie o istotę przyrody
Odpowiedź: woda (Tales z Miletu)
powietrze (Anaksymender)
bezkres / duch (Anaksymender)
ogień (Heraklit z Efezu)
cztery żywioły (Empedoklen Akrages)
PITAGORAS urodzony na wyspie Samos (kolonia jońska) VI w p.n.e. żył ok. 40lat
*Związek Pitagorejski – stowarzyszenie filozofii -nauki, religijno-etyczne
1. Akusmatyków (religia, mistyka)
2. Matematyków (badania naukowe)
* Dusza ludzka wiara w jej nieśmiertelność, wędrówka dusz w kolejnych wcieleniach (mitologia Orfeusza)
* Teoria liczb, liczby rządzą światem znaczenie symboliczne
1. Punkt
2. Linia
3. Figura geometryczna
4. Ciało geometryczne
5. Własność ciał fizycznych
6. Życie
7. Duch
8. Miłość
9. Roztropność, sprawiedliwość
10. Doskonałość wszechświata
PITAGOREJCZYCY
*podstawą wszelkiego bytu są liczby i związane z nimi dziedziny wiedzy geometria, arytmetyka i muzyka
*odkrycie naukowe matematyczne muzyczne
*pitagorejski model świata harmonia Centrum- ognista kula „ognisko wszechświata, niedokończona przestrzeń wypełniona powietrzem (kosmicznym tchnieniem) 10 krążących ciał niebieskich: Ziemia najbliżej. Przeciw ziemia, księżyc, słońce i 5 innych planet najdalej Olympos (kula gwiazd stałych) wszechświat = kosmos (porządek, ład, harmonia)
*harmonia sfer – w kosmosie rozbrzmiewa „muzyka sfer” jej efekt ruch. Człowiek nie słyszy tej muzyki bo przywykł do tej monotonii
*kosmos – wieczny, logiczny, pięknie urządzony i sam się wprowadzający w ruch Boski
Okres klasyczny
*sofiści (Pitagoras, Gorgiasz) kierujący swą uwagę na człowieka, będący prekursorami wszelkiego przyszłego relatywizmu.
*Sokrates rozmawiający z Ateńczykami o prawdzie, pięknie, dobru za sprawą swej niezłomnej i bezkompromisowej postawy stał się ideałem filozofa
*twórca etyki. Kieruje się w życiu zasadą „poznaj samego siebie”. Poszukuje odpowiedzi na pytanie o dobro. Najważniejszym dobrem człowieka jest cnota, ona jest warunkiem szczęścia.
*zło jest skutkiem nieświadomości, braku wiedzy
*dialog jako droga do prawdy
Dwie metody prowadzenia dialogu:
1.Elenktyczna (zaprzecza temu co mówi przeciwnik i uzasadnia)
2.Maieutyczna (dwie osoby rozmawiają i dochodzą do wspólnej drogi)
„WIEM ŻE NIC NIE WIEM” Sokrates
Sokrates
*”dobrzy ludzie są szczęśliwi, a żyli nieszczęśliwi”
*”Człowiek nie żyje, aby jadł, ale je aby żyć”
Sokrates był synem akuszerki i kamieniarza. Miał trzech synów, których matką była Ksantypa. Mieszkał w Atenach...
chesschempion