Wytyczne_do_oceny_ryzyka_na_stacjach_LPG(1).doc

Podstawowe wytyczne do przeprowadzania oceny

ryzyka zawodowego na stanowisku tankowania

zbiorników samochodowych gazem płynnym

Z

agadnienie układów, służących zasilaniu silników mecha­nicznych, szczególnie w samochodach, mieszaniną propanu i butanu, obejmuje urządzenia o różnej konstrukcji i przeznacze­niu, gdyż bardzo istotny jest dobór rodzaju układu zasilania do danego typu samochodu, jego silnika, a montaż urządzenia i regu­lacji zapewnia bezpieczeństwo użytkowania pojazdu.

Dla ułatwienia m.in. zapisu układu zasilania silników propa-nem-butanem, przyjęto skrót tej metody jako LPG (Liąuified Pe­troleum Gaś).

Układ zasilania LPG dzieli się na odpowiadający za przygoto­wanie mieszanki palnej i za magazynowanie paliwa.

Bardzo ważne jest określenie podstawowych właściwości fizy­kochemicznych gazu propan-butan, które rzutują na prawidło­wość eksploatacji silnika, a więc:

•          skład chemiczny - węglowodory (propan, butan, izibutan,
etan, izomery butanu i inne). LPG pod ciśnieniem atmos­
ferycznym w temperaturze pokojowej posiada postać gazu,
a pod niewielkim ciśnieniem (kilka atmosfer) skrapla się
(skroplony gaz);

•          prężność par paliwa - przy stałej temperaturze w zbiorniku
istnieje stan równowagi termodynamicznej, czyli bez zmiany
temperatury szybkość parowania cieczy jest równa szybkości
skraplania pary, wtedy w zbiorniku znajdują się dwie fazy:
ciekła i gazowa.

Paliwo gazowe po zatankowaniu jest bogate w propan i powo­duje, że całe pobierane paliwo LPG przechodzi w stan gazowy w zbiorniku. W przypadku zasilania silnika spalinowego pa­liwem LPG, stosowany jest pobór fazy ciekłej;

•          ciepło właściwe - ciepło właściwe przy ogrzewaniu pod sta­
łym ciśnieniem jest inne niż przy ogrzewaniu przy stałej ob­
jętości;

•          temperatura wrzenia - jest zależna od ciśnienia. W zbior­
niku paliwa parowanie LPG powoduje wzrost ciśnienia, co
spowalnia i w końcu doprowadza do warunków równowagi
faz;

•          wartość opałowa - miarą jakości paliwa jest ilość energii
wydzielającej się podczas spalania paliwa. Wartość opałową
paliwa stanowi ciepło spalania pomniejszone o ciepło paro­
wania pary wodnej znajdującej się w spalinach;

•          liczba oktanowa - wskaźnik liczbowy jako miara odporno­
ści na spalanie stukowe paliw przeznaczonych do silników o
zapłonie iskrowym. Liczba oktanowa paliwa LPG jest zależna
od właściwości jego komponentów oraz ich zawartości w pali­
wie;

•          stała stechiometryczna - ilość powietrza potrzebna do cał­
kowitego i zupełnego spalenia przyjętej jednostki paliwa;

•          prędkość spalania - na którą składa się: współczynnik nad­
miaru powietrza, energia zapłonu, właściwości fizykoche­
miczne paliwa, kształt komory spalania, ukształtowanie ka­
nałów dolotowych, stopień zawirowania mieszanki;

-         granice zapalności - określają zakres składu mieszanki, w
której możliwe jest jej zapalenie;

-         zapach - propan i butan są gazami bezwonnymi, nieprzy­
jemna woń jest nadawana po to, aby sygnalizować przecieki
paliwa LPG;

-         normy-są trzy rodzą j e mieszanin:
A - butan techniczny,

B - propan-butan techniczny;

C - propan techniczny

Dla okresu np. zimowego, norma określa paliwa silnikowe

mieszaniny B i C.

Przedmiotem normy są ponadto:

-               zawartość: siarkowodoru, siarki ogólnej, oleju mineralnego,
wody,

-               minimalna wartość opałowa,

-               sprawdzanie: zapachu, zawartości amoniaku.

Na stacjach paliw, na których tankuje się gaz płynny do pojaz­dów mechanicznych (autogaz), można go przechowywać w zbior­nikach: podziemnych, naziemnych, przewoźnych lub w butlach stalowych.

Zbiorniki muszą być oryginalne, właściwie oznakowane, szczel­nie zamknięte, w chłodnym miejscu, suchym i dobrze wentylowa­nym, a gdy znajdują się w pomieszczeniu, to instalacja elektryczna winna być zabezpieczona przeciwwybuchowe. Zbiorniki powinny być usytuowane z dala od źródeł ciepła i zapłonu oraz utleniaczy

Obligatoryjnie stacja paliw musi być wyposażona w odpowiedni sprzęt przeciwpożarowy:

-         dwa agregaty proszkowe lub śniegowe (25 kg),

-         jedną gaśnicę proszkową lub śniegową (6 kg) na jeden od-
mierzacz paliw,

-         dwie gaśnice proszkowe lub śniegowe na dwa lub więcej od-
mierzaczy paliw,

-         trzy koce gaśnicze, w tym jeden koc dla stanowiska wydawa­
nia gazu płynnego,

-         dwie gaśnice proszkowe lub śniegowe (6 kg) na każde stano­
wisko wydawania gazu płynnego.

Ważniejsze zasady i ustalenia dla stanowisk tankowania zbior­ników samochodowych gazem płynnym:

1.Pracodawca obowiązany jest wyposażyć stanowisko w pod­
ręczny sprzęt gaśniczy, który musi być w pełnej sprawności
technicznej,

2.Pojazdy na stacji muszą poruszać się w wydzielonych pa­
sach,

3.Prace związane z napełnianiem, przechowywaniem i rozpro­
wadzaniem gazu płynnego mogą wykonywać wyłącznie pra­
cownicy o właściwych kwalifikacjach, określonych w odręb­
nych przepisach,

4.Zbiorniki do magazynowania gazu płynnego muszą być wy­
posażone w armaturę i osprzęt, zgodnie z przepisami tech-

12

4/2006 przyjaciel

przy pracy

nicznymi i Polskimi Normami, a dopuszczone do eksploata­cji zgodnie z przepisami o dozorze technicznym,

5.Do armatury i osprzętu musi być zapewniony łatwy dostęp,

6.Szczególne zagrożenia: jest on skrajnie łatwo palnym gazem,
tworzy mieszaniny wybuchowe z powietrzem, niebezpiecz­
nie reaguje z utleniaczami, gromadzi się przy powierzchni
ziemi,

7.Podczas przeglądu lub naprawy agregatu i innych urządzeń
(przez osoby upoważnione), należy je odłączyć od instalacji
armaturą odcinającą, opróżnić z gazu i wyłączyć zasilanie
elektryczne.

Wstępne czynności do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego na stanowisku tankowania zbiorników samochodowych gazem płynnym

Ocenę ryzyka zawodowego dla określonych stanowisk czy za­wodów, można przeprowadzić różnymi metodami i sposobami. Zależy to od wielu czynników: wielkości zakładu, ilości zatrud­nionych pracowników, techniki wyposażenia, rodzaju zagrożeń itp.

Stacje tankowania paliw gazowych są zazwyczaj połączo­ne z dystrybucją płynów ropopochodnych (benzyna, ropa, oleje), dlatego też wszyscy pracownicy tam zatrudnieni muszą posiadać odpowiednie przeszkolenia i kwalifikacje do tankowania zbiorników samochodowych odpowiednim paliwem.

Traktując stację jako zakład pracy można przyjąć, że najprost­szą metodą oceny ryzyka zawodowego jest system tzw „Pięciu kroków", pozwalający na uzyskanie realnych danych o istnieją­cych zagrożeniach i uciążliwościach.

Aby jednak ocena była miarodajna, wyznaczeni do dokonania oceny pracownicy muszą spełniać określone wymogi i posiadać odpowiednie predyspozycje, a mianowicie mieć:

-pełną wiedzę na temat propanu-butanu, znać jego charakte­
rystykę, właściwości fizyko-chemiczne itp.,

-rozeznanie w występujących na takiej stacji zagrożeniach i
uciążliwościach, częstotliwości wypadków przy pracy czy
chorób zawodowych,

-odpowiednią praktykę i wiedzę, aby rozróżnić czynniki szko­
dliwe dla zdrowia, występujące podczas dystrybucji i gospo­
darki płynnym gazem,

-zdolności do podjęcia właściwych działań korygujących, za­
pobiegających występującym, a stwierdzonym zagrożeniom
i uciążliwościom podczas realizowania pracy na stacji przy
dystrybucji gazu,

-taką wiedzę i umiejętności, które umożliwią skorzystanie z
opracowań ekspertów i fachowców w celu właściwej oceny
zagrożeń występujących na stacji.

Za właściwe, rzetelne, poprawne i skuteczne przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego na stacji dystrybucji gazu, zawsze jest odpowiedzialny pracodawca, mimo że lustrację może przeprowa­dzać zespół spoza stacji.

Praktyczne przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego na stacji dystrybucji gazu płynnego

KROK 1: Identyfikacja istniejących zagrożeń i uciążliwości na stacji dystrybucji gazu płynnego:

Należy zidentyfikować wszystkie występujące na stacji czyn­niki środowiska materialnego, ustalając ich rzeczywistą wartość. Między innymi trzeba skontrolować:

-stan techniczny dystrybutorów,

-przyłącza spustowe przewodów wlewowych,

-drożność przewodów,

-stan węży nalewczych przy odmierzaczach,

-...