„Edukacja taneczna dzieci w młodszym wieku szkolnym”.
We współczesnym społeczeństwie rośnie znaczenie wykształcenia, kultury ogólnej i kwalifikacji zawodowych. Prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie, osiąganie celów życiowych, wymaga od każdego człowieka określonego poziomu kultury, wiedzy i umiejętności. Stąd też rosną oczekiwania społeczeństwa w stosunku do personelu pedagogicznego szkół. oczekuje się od nich, aby efektywnie kształtowali wielostronnie rozwinięte osobowości młodych pokoleń, wyposażali je w wiedzę naukową i umiejętność jej zastosowania w praktyce, wychowywali na ludzi światłych, pracowitych, uczciwych, twórczych, refleksyjnych, uspołecznionych, umiejących godzić osobiste aspiracje z interesami całego społeczeństwa, wrażliwych na sprawy innych ludzi.
Głównym kierunkiem reformy oświatowej jest wszechstronny rozwój ucznia. O ile dotychczas szkoła przez swoje nastawienie na przekazywanie maksymalnej liczby informacji podporządkowana była w istocie rozwojowi nauki, o tyle obecnie przyjmuje się, że” nauczyciele winni dążyć do wszechstronnego rozwoju ucznia jako nadrzędnego celu pracy edukacyjnej”.
W efekcie szkoła popadała w encyklopedyzm, a uczniowie bronili się przed nim metodą : zakuj, zdaj, zapomnij. Współczesna szkoła ma uczyć myślenia i korzystania ze zdobytej wiedzy. Jeśli w punkcie centralnym pracy edukacyjnej znajdzie się uczeń, wówczas uczniowie i nauczyciele odzyskają swoją podmiotowość. W następstwie sprawą zasadniczą stają się jakość, integralne podejście do wiedzy i ucznia w perspektywie jego własnej drogi życiowej. Reforma służy humanizacji szkoły. Humanizacja szkoły, czyli dążenie do wszechstronnego rozwoju ucznia, stanowi fundament dla całej działalności edukacyjnej nauczyciela. Jeśli rozwój ucznia jest celem, to z tej perspektywy, poza przekazem wiedzy, muszą się liczyć w takim samym stopniu dwa inne zadania : umiejętności praktycznego wykorzystania tej wiedzy przez uczniów oraz jego postawy moralne. „ Edukacja szkolna polega na harmonijnej realizacji przez nauczyciela zadań w zakresie nauczania, kształcenia umiejętności i wychowania”. Oznacza to, że nie można mówić o wychowaniu jako o sprawie dodatkowej, odrębnej, ani jako o priorytecie. Wychowanie stanowi integralną część działalności każdego nauczyciel. I wreszcie nauczyciel, osoba która ma być przykładem dla młodego człowieka, powinna nadążać za osiągnięciami nauki i techniki, dbać o własny rozwój, ciągle doskonalić swój warsztat pracy, być przewodnikiem, inspiratorem i przyjacielem młodzieży.
Proponowane formy zajęć przeznaczone są dla dzieci w młodszym wieku szkolnym – kl. I – III szkoły podstawowej. W ramach prowadzonych zajęć proponowane są tańce dziecięce w rytmie disco oraz tańce regionalne i narodowe w wersjach oryginalnych i uproszczonych. Ekspresja przeżyć wywoływanych piękną muzyką w atrakcyjnej formie ruchu tanecznego umożliwia realizację naturalnych potrzeb psychoruchowych, rozładowanie energii, przeżywanie radości i regulację emocji. Taniec sprzyja kształceniu estetyki ruchu, daje szanse kompensacji różnych niepowodzeń, kompensuje bezruch i wysiłek umysłowy, dostarcza wielorakich doświadczeń i doznań natury kinestezyjnej, psychicznej i estetycznej.
Ruchowe, emocjonalne i estetyczne doznania tańczących dzieci pobudzane są muzyką inspirującą ruch taneczny, głównie przez rytm, tempo i dynamikę, a także melodię i nastrój, poruszające uczucia. Piękna muzyka pomaga w przezwyciężaniu nieśmiałości, lęku, a czasami nawet bólu, ładne, taneczne kompozycje, ładne rekwizyty, kostiumy zachęcają do ruchu. Piękno sprzyja też pobudzaniu dążeń poznawczych i przyswajaniu umiejętności. Dzieci poznając różne nowe kroki i układy taneczne, odkrywają również własny potencjał możliwości tkwiący w nich samych. W ten sposób zdobywana wiedza i umiejętności stanowią środek prowadzący do poprawy stanu psychicznego i fizycznego dziecka co jest głównym celem stworzenia tego programu autorskiego.
Cele programu „Edukacja taneczna dzieci w młodszym wieku szkolnym”.
Do napisania programu autorskiego edukacji tanecznej skłoniło mnie przekonanie o tym, iż efekty dydaktyczno – wychowawcze można tym łatwiej uzyskać , im trafniej będzie rozpoznana i wykorzystana aktywność wychowanków. Z moich osobistych doświadczeń i obserwacji wynika, że dzieci w wieku 7 – 10 lat lubią się bawić przy muzyce, lubią tańczyć i śpiewać.
Główne cele programu to :
·edukacja, której celem jest rozwijanie zdolności i zainteresowań,
·rozwijanie aktywności i umiejętności uczniów,
·kształcenie samoistne.
Cele szczegółowe:
-indywidualny rozwój własnej działalności,
-rozwijanie własnych zainteresowań,
-kształcenie wrażliwości estetycznej,
-pobudzanie kreatywności oraz śmiałości w podejmowaniu nowych zadań,
-pogłębianie wiedzy o kulturze narodowej,
-rozwój emocjonalny dziecka,
-rozwój fizyczny dziecka.
Tak sformułowane cele dają podstawę do twierdzenia, że uczniowie w efekcie uzyskają następujące umiejętności:
·poprawnego poruszania się, zgodnie ze słyszanym rytmem;
·swobodnego wyrażania siebie ruchem i komunikowania się z innymi;
·swobodnej ekspresji ruchowej i muzycznej;
·okazywania akceptacji, tolerancji i szacunku wobec siebie.
Warunki realizacji programu „Edukacja taneczna dzieci w młodszym wieku szkolnym”.
Program opracowano na potrzeby szkoły podstawowej. Może on być wykorzystany na zajęciach pozalekcyjnych w ramach koła zainteresowań, w ramach zajęć wychowawczych w świetlicy szkolnej, a także w ramach zajęć wychowania fizycznego lub rytmiki.
Program składa się z trzech etapów edukacyjnych.
Pierwszy przypadający na klasę I mający na celu wprowadzenie dzieci w tematykę zajęć, wszystkie ćwiczenia rytmiczno – umuzykalniające i taneczne powinien przebiegać w formie zabawowej. Taka forma wzbudza zainteresowanie dziecka a co za tym idzie dziecko szybko i bez trudu przyswaja sobie nowe wiadomości i umiejętności.
Drugi etap przypada na klasy II. Dzieci w tym wieku są już „doświadczonymi” uczniami. Zajęcia nadal w większości są prowadzone w formie zabawowej, jednakże należy już wprowadzać ćwiczenia techniki tanecznej i ćwiczenia utaneczniające.
Trzeci etap przypada na klasy III – to konkretna praca nad zdobywaniem umiejętności tanecznych.
Zaproponowany program będzie realizowany w wymiarze jednej godziny tygodniowo w każdej klasie. Spotkania będą miały charakter warsztatów. Zajęcia powinny być prowadzone przez nauczyciela mającego przygotowanie do prowadzenia tego typu lekcji. Warsztatem pracy nauczyciela będzie grupa zajęciowa ( klasa ). Uczeń i nauczyciel będą podmiotami wspólnie przeżywającymi proces uczenia się – nauczania.
Niezbędnymi warunkami materialnymi do realizacji programu autorskiego będą :
-przestronna sala (sala gimnastyczna, świetlica itp.);
-radiomagnetofon z odtwarzaczem CD ;
-kasety, płyty;
-rekwizyty typu piłki, skakanki, chusty i inne w miarę potrzeb;
Program autorski będzie wspierał program dydaktyczno – wychowawczy
szkoły dlatego ważnym czynnikiem społecznym będzie wsparcie innych nauczycieli w tworzeniu przyjaznej atmosfery do jego realizacji.
Treści kształcenia i wychowania programu „Edukacja taneczna dzieci w wieku wczesnoszkolnym”.
Treści kształcenia i wychowania powinny mieć bogate walory wychowawcze, ponieważ proces kształcenia nie polega jedynie na przekazywaniu uczniowi wiedzy i umiejętności, lecz na wszechstronnym rozwijaniu jego osobowości.
Praca na zajęcia edukacji tanecznej polegać będzie na nauce różnych tańców począwszy od różnych form dziecięcych zabaw tanecznych, tańca dyskotekowego formacji zespołowej, dalej taniec narodowy, ludowy i towarzyski. W cyklu tańców narodowych i ludowych dodatkowo dzieci poznają regiony z których tańce pochodzą – stroje i kulturę. Będą również organizowane spotkania z grupami tanecznymi z SOK w Słupsku, i z Domu Kultury w Ustce. Będą organizowane prezentacje dla uczniów , rodziców i nauczycieli.
·Ćwiczenia rytmiczno – ruchowe.
·Ćwiczenia techniki tanecznej.
·Ćwiczenia utaneczniające.
·Ćwiczenia na orientację w przestrzeni.
·Ćwiczenia z rekwizytem.
·Układy taneczne.
·Przygotowanie kostiumów.
·Spotkania z instruktorami i zespołami tanecznymi.
·Oglądanie występów tanecznych.
·Korelacja z edukacją muzyczną i kulturą fizyczną.
Tematyka zajęć:
KLASA I
Miesiąc
Tytuł
Forma
Cele
IX,
X,
XI,
1.Grupowe powitanie i pożegnanie dzieci.
2.„Hejże, lato”
3.„Kolorowa jesień”.
4.„Piosenka chmury porozgania”
5.Polka – Mazurka – taniec kaszubski.
1. Zabawy rytmiczno – ruchowe.
-ustalenie reguł zachowania w zespole,
-inicjowanie więzi koleżeńskich i zaufania do partnera,
-przezwyciężanie wstydu i nieśmiałości,
-kształtowanie umiejętności współpracy w grupie,
-zapoznanie uczniów z podstawowymi zasadami komunikacji artystycznej,
-doskonalenie sprawności ruchowej,
-wypracowanie prawidłowej postawy,
XII,
I,
II,
1.„Jedzie grudzień”
2.Trojak – taniec ludowy.
3.„My dzieci Świata”
1. Zabawy taneczne.
-nauka kroków tanecznych – poleczka,
-rozwijanie podstawowych technik ruchu,
-rozwijanie ekspresji dziecięcej,
-kształtowanie aktywnej postawy,
-integracja grupy
1.„Nasza klasa I B”.
1. Prosty układ taneczny .
- pokaz dla kolegów, rodziców i nauczycieli.
-eliminowanie nieśmiałości,
-współpraca w grupie,
-rozwój fizyczny,
-rozwój emocjonalny,
-rozwój estetyczny,
-nauka tańca w rytmie disco,
KLASA II
1.„Hej Pipi” – taniec w rytmie disco.
2.„Polonez” – polski taniec narodowy.
3. „Kujawiak”
1.Ćwiczenia techniki tanecznej.
2.Ćwiczenia utaneczniające.
3.Ćwiczenia na orientacje w przestrzeni.
4.Ćwiczenia rozciągająco – rozluźniające.
5.Tworzenie prostych uładów tanecznych.
-Kształtowanie wyobraźni plastycznej,
-rozwijanie zmysłu orientacji w przestrzeni,
-rozwijanie sprawności fizycznej,
-pogłębianie wiedzy o polskiej kulturze narodowej,
-poznanie cech polskiego tańca narodowego – polonez,
- poznanie kroku tanecznego poloneza,
-zainteresowanie uczniów przeszłością i historią tańca.
1.Walc angielski.
2.Walczyk.
2.Ćwiczenia rytmiczno – taneczne.
3.Zajęcia ogólnorozwojowe.
-Poznanie kroków tańca towarzyskiego – Walc angielski.
-poznanie kroków podstawowych walczyka,
-wyrabianie „elokwencji” ciała,
-nauka współdziałania w grupie,
-okazywanie akceptacji i tolerancji wobec siebie i innych.
1.„Polka kowbojka”.
2.„Lato czeka”
1.Zabawa taneczna.
2. Improwizacja taneczna.
Rozwijanie zainteresowań,
-rozwijanie wyobraźni,
-rozwijanie uzdolnień scenicznych, plastycznych i innych predyspozycji indywidualnych,
-kształcenie aktywnej postawy,
-kształcenie twórczej postawy.
-przygotowanie pokazu.
KLASA III
1.„Samba”
2. „Cha cha”
1.Ćwiczenia rytmiczno – taneczne.
2.Ćwiczenia rozciągająco – rozluźniające.
3.Tworzenie układu tanecznego.
-Stworzenie formy zespołowej,
-kształcenie wyobraźni,
-wyrażanie emocji „elokwencją” ciała,
-kształcenie umiejętności scenicznych,
-stymulowanie rozwoju fizycznego i psychicznego,
-kształcenie aktywności twórczej.
1. „Krakowiak”
2.Tworzenie układu tanecznego.
-Poznanie kultury regionu z którego pochodzi taniec,
-poznanie kostiumów krakowskich,
-poznanie kroków tanecznych i figur charakterystycznych dla Krakowiaka,
-kształtowanie aktywnej postawy.
1.„Charleston”
1.Przygotowani układu tanecznego.
-Ogólny rozwój psycho-fizyczny,
-poznanie charakteru tańca,
-nauka podstawowych kroków tanecznych,
-nauka podstawowych figur tanecznych,
-przygotowanie pokazu,
-potrzeba kontynuacji zajęć tanecznych w klasach starszych.
Metody pracy programu „Edukacja taneczna dzieci w wieku wczesnoszkolnym”.
Taneczne formy ruchowe jako działanie należą do najbardziej skomplikowanych form ruchu. Wiążą ze sobą elementy ruchu i muzyki angażując ćwiczącego intelektualnie i fizycznie. Unowocześniana stale organizacja , jak i stosowane zasady dydaktyczne i metody, powinny być tymi czynnikami, które wpływają na stałą dynamikę procesów dydaktycznych. Nauczyciel powinien dbać o stałe podnoszenie wyników nauczania przez stosowanie odpowiednich metod oraz przestrzeganie dydaktycznych zasad.
Zasada świadomości – polega na świadomym i aktywnym udziale ucznia w procesie nauczania. Uczeń powinien wiedzieć czego się uczy i dlaczego. Każdy ruch taneczny jest działaniem ukierunkowanym i uzasadnionym. Opanowanie ruchu powinno posiadać charakter aktywny i twórczy.
Zasada aktywności – uczeń powinien w procesie nauczania ruchu tanecznego brać czynny udział. Z zasadą aktywności wiąże się pobudzanie u uczniów inicjatywy twórczej.
Zasada systematyczności – proces nauczania powinien odbywać się systematycznie według pewnej ściśle określonej kolejności oraz ustalonej organizacji.
Zasada przystępności – polega na odpowiednim przystosowaniu tematyki nauczania do wieku, płci, poziomu usprawnienia ruchowego do ich muzyczno – ruchowych uzdolnień i zainteresowań.
Zasada poglądowości – polega na demonstrowaniu. Pokaz uważany jest za najskuteczniejszy sposób nauczania. Celem pokazu jest wykształcenie u uczniów wyobrażenia o konkretnych zjawiskach i procesach, których się uczy.
Zasada trwałości ( utrwalania) – opanowane praktycznie i teoretycznie umiejętności z zakresu tańca i ćwiczeń muzyczno – ruchowych należy systematycznie utrwalać.
Metody nauczania stanowią pewien zasób czynności i środków, którymi posługuje się nauczyciel w procesie nauczania, aby osiągnąć jak najlepsze rezultaty. W niniejszym programie zastosowano metodę kompleksową (mieszaną). Przy stosowaniu tej metody należy dążyć do całościowego opanowania zestawów tanecznych ze szczególnym uwzględnieniem mniejszych elementów. Podczas nauczania ruchów tanecznych nauczyciel powinien przez wzorowy pokaz w zwolnionym tempie, powiązanym z wyliczeniem rytmu , w jakim ruch przebiega i dokładnym objaśnieniem słownym przekazywać uczniom wyobrażenie koncepcji ruchu. Ważnymi czynnikami są również samokontrola i samoocena, które umożliwiają krytyczny stosunek do wykonywanych przez siebie ruchów. W trakcie nauczania należy pamiętać, by w początkowym okresie ruch wykonywany był w zwolnionym tempie o dużej powtarzalności, co wpływa na świadome i analityczne pojmowanie ruchu. Do nauczania poszczególnych ćwiczeń należy podchodzić elastycznie i wielostronnie. Ćwiczących należy zainteresować tymi formami ruchu, które mają opanować. Powinno się jednocześnie zachować metodyczne następstwo ćwiczeń pojedynczych ruchów oraz współruchów , aby wykonywane poszczególne ćwiczenia lub większe zestawy ćwiczeń były przygotowaniem do następnych.
Przykładowe rozwiązania metodyczne – konspekty zajęć.
Konspekt 1. ( zajęcia taneczne dla klasy I)
Temat : „Polka – Mazurka” – taniec kaszubski.
Czas trwania : 45 minut.
I.Literatura :
1.A. Stadnicki, Tańce dla dzieci, WSiP, Warszawa 1994.
2.I. Ostrowska, Różne formy tańców polskich, COK, Warszawa 1980.
II.Cele zajęć:
Ogólne :
1.Wytwarzanie potrzeb kulturalnych i orientacji w ich wartościach oraz rodzajach.
2.Rozbudzanie i podsycanie zainteresowań kulturalnych.
3.Pobudzanie do refleksji na temat przyjemności i pożytków ciągłego korzystania z dóbr kultury.
4.Poznanie tańca z regionu w którym mieszkamy.
Szczegółowe:
1.Inicjowanie więzi koleżeńskich i zaufania do partnera.
2.Przezwyciężanie wstydu i nieśmiałości.
3.Kształtowanie umiejętności współpracy w grupie.
4.Doskonalenie sprawności fizycznej.
5.Likwidacja zmęczenia , lęku.
III.Tok zajęć :
►Odreagowanie :
-Powitanie - odśpiewanie piosenki powitalnej :
W kole wszyscy tu stoimy,
Każdy czyjąś rękę trzyma
I dzień dobry już mówimy,
Tak zabawa się zaczyna.
-W rytm muzyki disco rozruszaj swoje ciało naśladując pajacyka, poruszaj się w różnych kierunkach.
-Ćwiczenia oddechowe – „słoneczko wschodzi – wdech
słoneczko zachodzi – wydech”.
► Zrytmizowanie:
-Wspólna zabawa w rytm muzyki na 4/4 – bieg, klaskanie, tupanie.
-Ćwiczenia oddechowe : spokojne, głębokie.
-Ćwiczenia techniki tanecznej – obroty.
► Aktywizacja :
1. Łagodna:
-Wysłuchanie utworu muzycznego – Polka – Mazurka.
-Rozmowa na temat wysłuchanego utworu : jaki to taniec, skąd pochodzi, na ile się go liczy.
2. Dynamiczna:
-Demonstracja podstawowego kroku tańca, ćwiczenia w poruszaniu się krokiem tańca.
-Demonstracja podstawowego trzymania w parach – ćwiczenia w parach.
-Demonstracja figur tanecznych – ćwiczenia w parach.
-Tworzenie korowodu tancerzy – łączenie poszczególnych figur w układ.
► Relaks i odprężenie :
-Ćwiczenia rozluźniająco – rozciągające – Dzieci stają w rozkroku, tułów całym ciężarem opuszczają ku podłodze, ręce wiszą luźno, poruszają lekko tułowiem w lew i prawo wprawiają w ruch zupełnie bezwładne ręce, następnie przestają ruszać tułowiem a ręce nadal bezwładne kołyszą się do samoistnego zatrzymania. Czynność powtórzyć dwukrotnie.
-Relaks oddechowy – Dzieci kładą się na plecach, nogi uginają w kolanach, pozostawiając stopy na podłodze , dłonie układają na brzuchu. Słuchając muzyki w wolnym tempie , oddychają spokojnie , tak by przy wdechu dłonie były wypychane przez brzuch do góry, a przy wydechu opadały wraz z brzuchem w dół.
► Pożegnanie :
-Dzieci siadają, rozmawiamy o zajęciach – wrażeniach i odczuciach.
-Nauczyciel dokonuje podsumowania zajęć.
-Pożegnanie :
W kole wszyscy tu stoimy
I za ręce się trzymamy,
Do widzenia już mówimy,
Tak ze sobą się żegnamy.
Konspekt 2 ( zajęcia terapeutyczno – taneczne dla klasy I)
Temat : Piosenka chmury porozgania.
Czas trwania 45 min.
1.J. Stadnicka . Terapia dzieci muzyką ruchem, mową. WSiP, Warszawa 1998.
2.M. Janiszewski. Muzykoterapia aktywna. PWN, Warszawa – Łódź 1993.
II.Cele zajęć :
1.Uaktywnienie wszystkich uczestników zajęć.
2.Zmiana postawy dzieci z odtwórczej na twórczą.
3.Inicjowanie więzi koleżeńskich i zaufania do partnera.
4.Przezwyciężenie wstydu i nieśmiałości.
Szczegółowe :
1.Rozładowanie emocji.
2.Uwrażliwienie na rytm, tempo, dynamikę.
3.Rozwijanie spostrzegawczości słuchowej i wzrokowej.
4.Wyzwalanie radości i wypowiadania jej wedle własnych możliwości.
-Ćwiczenia rozgrzewające (marsz w różnych kierunkach sali, podskoki)
-Ćwiczenia utrzymywania jednego tempa..
-Ćwiczenia reagowania na zmianę tempa.
1.Łagodna :
-Wysłuchanie piosenki pt. ”Piosenka chmury porozgania”
-Rozmowa na temat wysłuchanego utworu; czy piosenka jest wesoła, jakie m...
jo-chom