Holenderska prostytucja.pdf

„Holenderska prostytucja” Bo ena Witowicz

Geneza

Prostytucja w Holandii, podobnie jak w innych krajach europejskich, nie jest zakazana. Jest natomiast

karalne stwarzanie okoliczno ci

ś i czerpanie zysków z prostytuowania si innych osób. Implikuje to

jednocze nie,

ś e ż jakiekolwiek prawne usankcjonowanie dzia alno ci osób na tym procederze zarabiaj cych

ł ś ą

ą ź

wejdzie tam w ycie ustawa legalizuj ca zorganizowane formy prostytucji (domy publiczne, seks-kluby, firmy

ż ą

„eskortuj ce”, itp.). Holandia stanie si wówczas pierwszym krajem na wiecie, który oficjalnie traktuje

ą ę ś

- ubezpieczeniami zdrowotnymi, zabezpieczeniem emerytalnym, ale te ż i p aceniem podatków. Czym jest to

ę ę a ca bran jako sektor gospodarki wraz

łą żę ze wszelkimi konsekwencjami tego posuni cia

motywowane? Chyba nie po to wprowadzano w 1911 roku ca kowity zakaz funkcjonowania domów

ąć ś ł

uregulowania prawne mia y za zadanie ochrania prostytutki przed wyzyskiem

ł ć ze strony ró nego rodzaju

„opiekunów”. Jak na ironi , dok adnie tych samych argumentów u ywaj obecnie zwolennicy zniesienia

ę ł ż ą

zakazu. Co sta o si

ł ę w mi dzyczasie,

ę e ż tak diametralnie zmieni si pogl d na t kwesti ? Czy by prostytutki

łę ą ą ę ż

ł ę ż ł ę e ż zakaz pozosta jedynie na papierze. Nigdy nie sta o

ł ł

ę ż w celu efektywnego cigania handlarzy

ś i innych osób czerpi cych

zyski z nierz du.

ą W latach 20. i 30. surowo przestrzegano zakazu, mimo to, prostytucja nadal funkcjonowa a ł

pod pozorami innych, bardziej przyzwoitych przedsi wzi .

ę ęć W ci gu ostatnich 50 lat w adze stopniowo, coraz

ą ł

bardziej otwarcie, tolerowa y istnienie ró nych form prostytucji. Przejawia o si to m.in. tym,

ł ż ł ę e ż nie

ingerowano w funkcjonowanie domów publicznych tak d ugo, jak d ugo nie mia a

ł ł ł w nich miejsca inna

kryminalna dzia alno

ł ść i nie stwarza y one przy tym zagro enia dla porz dku publicznego. Prostytucja zosta a

ł ż ą ł

uznana za „z o konieczne”,

ł a w pó niejszym okresie za „zjawisko spo eczne”.

ź ł W wi kszych o rodkach

ę ś

miejskich z biegiem czasu powsta nieformalny system regulacji, którego g ównym celem by o zachowanie

ł ł ł

porz dku publicznego oraz zapobieganie ekscesom. Tak, wi c w adze postanowi y pozostawi

ę ł ł ć w spokoju

ż ł ę ę

pocz wszy od lat 70. stwarza o coraz wi ksz potrzeb istnienia dobrych instrumentów prawnych reguluj cych

ą ł ę ą ę ą

ę żę ę ł ę ł ę

ę ł ą a wraz z nimi pojawi y si grupy handlarzy. Akcje

ł ę

policyjne, zamiast likwidowa problem, sprawia y jedynie,

ć ł e ż przenosi si on

łę w inne rejony. Ta „polityka

przeganiania” powodowa a wzrost niebezpiecze stwa pracy uzale nionych prostytutek, które nie mia y czasu

ł ń ż ł

na sprawdzenie klienta zanim wsiad y do jego samochodu. Ch zdobycia pieni dzy na narkotyki za wszelk

ł ęć ę ą

ę ł e ż nie nalega y na u ywanie przez klientów prezerwatyw, co

ł ż doprowadzi o do wzrostu

zachorowa na choroby przenoszone drog p ciow (weneryczne,

ń ęł ą a pó niej AIDS). Równocze nie nasila o si

ź ś ł ę

zjawisko przemocy wobec nich.

(„chroniarzy” sutenerów, itp.) jest moralnie w tpliwe. Tymczasem - paradoksalnie - 1 pa dziernika 2000 roku

prostytucj jako prac ,

publicznych, by go teraz z lekkim sercem cofn ? Ówczesnym legislatorom przy wieca wszak szczytny cel -

sta y si niegodne ochrony (prawnej)? Otó okaza o si ,

si mo liwe wykorzystanie go

wszelkie przejawy prostytucji, je eli tylko nikomu nie dzia a si krzywda. Jednak nasilanie si zjawiska

t bran . Mi dzy innymi przyczyni o si do tego upowszechnienie narkotyków, pojawia o si , bowiem coraz

wi cej kobiet, które zarabia y na narkotyki prostytucj ,

cen powodowa a,

Zmiana prawa

1 lipca 1997 roku Ministerstwo Sprawiedliwo ci z o y o projekt ustawy dotycz cy zniesienia ca kowitego

ś łżł ą ł

zakazu dzia alno ci domów publicznych. Nowelizacja przepisów mia a na uwadze 6 zasadniczych celów:

ł ś ł

1. Panowanie i kontrola nad czerpaniem zysków z prostytucji

2. Lepsze zwalczanie czerpania zysków z niedobrowolnej prostytucji

3. Ochrona nieletnich przed wykorzystywaniem seksualnym

4. Poprawa sytuacji osób prostytuuj cych si

ą ę

5. Zwalczanie zjawisk kryminalnych cz cych si

łąą ę z prostytucj

6. Przeciwdzia anie nielegalno ci

ł ś w prostytucji

Dotychczas obowi zuj cy

ąą w sprawach zwi zanych

ą z prostytucj zorganizowan paragraf 250bis Prawa

ą ą

Karnego brzmia : ł

Kto poprzez celowe dzia ania doprowadza inn osob do uprawiania nierz du

ł ą ę ą z osobami trzecimi lub czerpie

ś ą z uprawiania nierz du przez inn osob

ą ą ę z osobami trzecimi czyni c ą z nich sta e ród o

łź ł

dochodów podlega karze pozbawienia wolno ci do jednego roku lub grzywnie do 2,000 guldenów.

Tekst nowego artyku u 250a Prawa Karnego brzmi nast puj co:

ł ę ą

1°. Kto podst pem, si lub inn czynno ci lub gro b u ycia si y lub innej czynno ci (przemoc , gro b

ę łą ą śą źąż ł ś ą źą

ą wykorzystuj c stosunek zale no ci doprowadza inn osob do wykonywania czynno ci

ą żś ą ę ś

seksualnych z osob trzeci za zap at , lub kto

ą ą łą w wy ej wymienionych okoliczno ciach podejmuje jakiekolwiek

ż ś

ś o których (co do których?) wie lub uzasadnienie (rozs dnie, usprawiedliwienie?) musi podejrzewa

ą ć

(przypuszcza ?),

ć e ż inna osoba wykonuje w ich wyniku czynno ci seksualne

ś z osob trzeci za zap at ;

ą ą łą

2°. Kto inn osob werbuje (rekrutuje?), zabiera

ą ę ze sob (przewozi?) lub uprowadza do innego kraju (za

ę ą ę w zamiarze, na oku?) wykonywanie tam przez ni czynno ci

ą ś

seksualnych z osob trzeci za zap at ;

ą ą łą

3°. Kto doprowadza inn osob do wykonywania czynno ci seksualnych

ą ę ś z osob trzeci za zap at , lub

ą ą łą

podejmuje jakiekolwiek czynno ci,

ś o których (co do których?) wie (jest wiadom?) lub uzasadnienie (rozs dnie,

ś ą

usprawiedliwienie?) musi podejrzewa (przypuszcza ?),

ć ć e ż inna osoba wykonuje w ich wyniku czynno ci

seksualne z osob trzeci za zap at podczas, gdy inna osoba jest nieletnia;

ą ą łą

4°. Kto celowo (umy lnie?) czerpie korzy ci maj tkowe

ś ś ą z czynno ci seksualnych wykonywanych przez inn

ś ą

osob ę z osob trzeci za zap at , podczas gdy wie (jest wiadom?) lub uzasadnienie (rozs dnie,

ą ą łą ś ą

usprawiedliwienie?) musi podejrzewa (przypuszcza , istnieje uzasadnione podejrzenie?),

ć ć e ż inna osoba odaje

ę ś ł ś w pkt. 1° ;

ś ą

osob ę z osob trzeci za zap at , podczas, gdy inna osoba jest nieletnia;

ś ś ą z czynno ci seksualnych wykonywanych przez inn

ą ą łą

6°. Kto podst pem, si lub inn czynno ci lub gro b u ycia si y lub innej czynno ci (przemoc , gro b

ę łą ą śą źąż ł ś ą źą

ą wykorzystuj c stosunek zale no ci pozbawia inn osob jej/jego dochodów

ą żś ą ę z jej/jego

ś z osob trzeci .

ą ą

2. Kara pozbawienia wolno ci do lat 8 lub grzywna 5 kategorii ma zastosowanie, gdy:

ą ę

2°. Osoba nieletnia nie przekroczy a 16 lat;

korzy ci maj tkowe

1. Karze pozbawienia wolno ci do lat 6 lub grzywnie 5 kategorii podlega:

bezprawn ?) lub

czynno ci,

granic ?) maj c na wzgl dzie (uwadze,

si wykonywaniu tych czynno ci pod wp ywem okoliczno ci wymienionych

5°. Kto celowo (umy lnie?) czerpie korzy ci maj tkowe

bezprawn ?) lub

czynno ci seksualnych

1°. Fakty, opisane w pkt 1 s dokonane przez dwie lub wi cej osób;

3°. Przemoc lub inna dzia alno

ł ść w rozumieniu pkt 1 powoduje ci kie obra enia cielesne.

ęż ż

3. Kara pozbawienia wolno ci do lat 10 lub grzywna 5 kategorii ma zastosowanie wówczas, gdy fakty,

opisane w pkt 1 dokonane s przez dwie lub wi cej wspó pracuj ce osoby

ą ę ł ą w okoliczno ciach

wymienionych w cz ci 2, pkt 2°

ęś i 3° .

Tak, wi c nowe brzmienie paragrafu 250a czy

ę łą w sobie zawarto ró nych artyku ów dotycz cych czerpania

śćż ł ą

zysków z prostytucji, sutenerstwa i handlu kobietami.

Maj cy najszerszy zakres pkt 1 dotyczy:

1. Osoby (np. w a ciciela domu publicznego), która zmusza inn osob do prostytuowania si .

łś ą ę ę

2. Osoby (np. handlarza), która przewozi przez granic inn osob

ę ą ę z zamiarem jej/jego

pracy w prostytucji. z powodu umów mi dzynarodowych przepis ten dotyczy te dobrowolnej

ę ż

prostytucji.

3. Osoby (np. w a ciciela domu publicznego), która stwarza okazj do prostytuowania si osobie nieletniej.

łś ę ę

ą ę

5. Osoby (np. sutenera), która przyjmuje pieni dze od pracuj cej

ą ą w prostytucji osoby nieletniej.

6. Osoby (np. sutenera), która si lub pod gro b u ycia si y zmusza osob prostytuuj c si do

łą źąż ł ę ąąę

odst powania mu/jej swoich dochodów.

Legalizacja ma, wi c doprowadzi nie tylko do regulacji zjawiska prostytucji

ę ć i dekryminalizacji bran y, ale te

ż ż

spowodowa , ć e ż wszelkie pogwa cenia prawa

ł w prostytucji b d lepiej zwalczane. Jednocze nie stawia si

ęą ś ę

wyra ne rozgraniczenie mi dzy dobrowoln

ź ę ą i niedobrowoln prostytucj . Prowadzenie domów publicznych

ą ą

staje si legalne, za

ę ś wyzysk podlega surowszej karze. Zostaje te zniesiony wymóg z o enia

ż łż

doniesienia o pope nieniu przest pstwa za czynno ci seksualne

ł ę ś z osob prostytuuj c si

ą ąąę w wieku pomi dzy

12 a 16 rokiem ycia, dzi ki temu organy cigania b d mog y

ż ę ś ęą ł o wiele szybciej interweniowa ć w przypadku

podejrze ń o prostytucj dzieci c .

ę ęą

Legislacja

2 lutego 1999 roku parlament przyj pod obrady projekt artyku u 250a. Ju podczas debaty parlamentarnej

ął ł ż

ł ę e ż projekt ustawy mo e liczy na wi kszo . Ostatecznie CDA g osowa o przeciw,

ż ć ę ść ł ł

ale nie z powodu zasadniczego protestu przeciw prostytucji jako takiej (jak niektóre mniejsze partie

prawicowe), a bardziej z powodu niemo no ci przyj cia tzw. opcji zerowej przez w adze lokalne, które nie

żś ę ł

chcia y ł w swoich granicach „przedsi biorstw” zajmuj cych si prostytucj .

ę ą ę ą W trakcie procesu legislacyjnego

zosta y wprowadzone dwie poprawki do pierwotnej propozycji nowego brzmienia artyku u. Pierwsza,

wniesiona przez PvdA spowodowa a,

ł e ż w momencie, gdy osoba prostytuuj ca si jest niepe noletnia, oprócz

ą ę ł

„pracodawcy” karany jest te klient. Druga poprawka, wniesiona przez VVD, dotyczy a wniesienia do

ustawy o gminach artyku u 151a,

ł w którym rada gminna dostaje uprawnienia by dzia alno „przedsi biorstw

ł ść ę

prostytucyjnych” powi za

ąć z procesem koncesyjnym. Dotychczas w adze lokalne mog y

ł ł w zasadzie wydawa ć

jedynie zarz dzenia odno nie bezpiecze stwa, ochrony porz dku publicznego

ą ś ń ą i zdrowia ludno ci.

ł ę ż

zagadnienia w nim zawarte podpadaj pod szeroko rozumiane zarz dzanie lokalne. Ostatecznie jednak popar

ś ł e ż rozszerzenie prawa lokalnego o artyku 151a jest zb dne, poniewa

ą ą ł

poprawk , poniewa istnia y w tpliwo ci

ę ż ł ą ś w przypadku tzw. firm eskortuj cych,

ą a przede wszystkim niejasne

ł ę ł w geograficznych granicach gminy. Gdyby podczas procesu

4. Osoby (np. sutenera), która przyjmuje pieni dze od osoby zmuszonej do prostytuowania si .

sta o si oczywiste,

Minister Sprawiedliwo ci by zdania,

by o czy takie przedsi biorstwo dzia a

ewaluacyjnego okaza o si ,

ł ę e ż poprawka jest rzeczywi cie zb dna, zawsze mo e zosta usuni ta.

ś ę ż ć ę W przypadku

zaistnienia potrzeby uregulowa na szczeblu krajowym, artyku ten mo e zosta w czony do

ń ł ż ć łą

Prawa o Prostytucji.

Zarz dzanie lokalne

Tak wi c 1 pa dziernika 2000 roku

ę ź w ca ej Holandii zostaje cofni ty zakaz funkcjonowania domów publicznych,

ł ę

ale nie ulega zmianie krajowe Prawo o Prostytucji. Ci ar okre lenia lokalnej polityki

ęż ś w tym zakresie spada na

miejscowe w adze. Prawodawca wychodzi

ł z za o enia,

łż e ż lokalne w adze b d skupia si na

ł ęą ć ę

ą i sanacji bran y ż i polepszeniu panuj cych

ą w nich warunków pracy. Odpowiedzialne one b d za

ęą

ustalanie, w których miejscach mog funkcjonowa domy publiczne (ich ilo , rodzaj

ą ć ść i wielko ), warunków

ść

pracy w domach publicznych (wyposa enie, higiena, zasady przeciwpo arowe, ochrona zdrowia). B d mog y

ż ż ęą ł

ż ł ć ę ć i psychiczne zdrowie osób

pracuj cych

ą w prostytucji, obecno nieletnich lub nielegalnych prostytutek).

ść

Proces koncesyjny

Jak ju zosta o wspomniane, warunkiem prowadzenia domu publicznego ma by uzyskanie koncesji. VNG

ż ł

stworzy o ł w tym celu tzw. model zarz dzania

ą i korzystaj c ą z istniej cych przepisów wypracowa o jego

ą ł

szczegó ow struktur . Za najbardziej szeroki znaczeniowo termin uzna o „instytucja zajmuj ca si seksem”.

ł ą ę ł ą ę

ą ą ś ą ę

prostytucyjnymi” i „klubami dla par”), ale te gdzie odbywaj si porno-erotyczne pokazy. Szczególn form

ż ąę ą ą

prostytucji jest prostytucja uliczna. VNG proponuje, by miejscowe w adze okre la y

ł śł

ż ć ą ę

sprawdzenia osoby maj cej prowadzi dan „firm ”. Przy sk adaniu wniosku musi by wiadome, kto b dzie jej

ą ć ą ę ł ć ę

łś ę ą ł i jaki rodzaj dzia alno ci b dzie mia

ł ś ę ł w niej miejsce. Wymagane jest te ż

łż ś w koncesji zaznacza si , ę e ż w a ciciel lub prowadz cy „firm ” musi by

łś ą ę ć w niej

obecny w godzinach dzia alno ci. Ma to na celu zapewnienie,

ł ś e ż w danym „przedsi biorstwie” nie dziej si

ę ąę

rzeczy karalne i e ż prostytucji nie uprawiaj osoby nielegalne. Czas podejmowania

decyzji o przyznaniu/nieprzyznaniu koncesji nie mo e przekroczy 12 tygodni. Pozwolenia nie wydaje

ż ć

si ę w przypadku, gdy: nie z o ono za wiadczenia VOG, istniej zastrze enia, co do zagospodarowania

łż ś ą ż

przestrzennego, podejrzenia, e ż idzie o niedobrowoln lub nielegaln prostytucj . Koncesji mo na nie wyda :

ą ą ę ż ć

dla dobra porz dku publicznego,

ą w celu zapobie enia lub ograniczenia uci liwo ci dla otoczenia,

ż ąż ś w celu

zapobie enia lub ograniczenia szkodliwego wp ywu na atmosfer mieszkania

ż ł ę i ycia okolicy,

ż w interesie

bezpiecze stwa osób

ń i dóbr, w interesie bezpiecze stwa

ń i swobody ruchu drogowego, w interesie

zdrowia i obyczajno ci,

ś w interesie warunków pracy prostytutek. VNG daje te gminom miejsce na okre lanie

ż ś

ł ł w tym zakresie.

Stosunki pracy i warunki pracy

Jednym z najwa niejszych celów zmiany obowi zuj cego prawa jest polepszenie sytuacji osób

ż ąą

ń ć W ramach systemu koncesji

jest wiele mo liwo ci, poprzez które w adze mog wywiera wp yw na warunki pracy. Dotyczy to zw aszcza

ą w prostytucji, ale nie jest jeszcze do ko ca wiadome, jak to zrealizowa .

ż ś ł ą ć ł ł

zarz dzaniu

te wp ywa na sposób prowadzenia „przedsi biorstwa” (kontrolowa fizyczne

Jest ni nie tylko miejsce, gdzie maj miejsce czynno ci seksualne (te nazywane s „firmami/przedsi biorstwami

miejsca i godziny, w których mo e ona mie miejsce. Proces koncesyjny (wg modelu zarz dzania) zaczyna si od

w a cicielem, kto b dzie j prowadzi

z o enie za wiadczenia VOG.

w asnej szczegó owej polityki

pracuj cych

higieny, rozmiarów pokoi i ilo ci urz dze sanitarnych. Równie

ś ą ń ż w pozwoleniu na prowadzenie domu

publicznego mo e zosta zaznaczone,

ż ć e ż prostytutki nie mog by zmuszane do przyjmowania ka dego klienta,

ą ć ż

picia z nim alkoholu lub wykonywania jaki konkretnych us ug. Prawda jest jednak taka,

ś ł e ż de facto w adze

ą ł ł ł ę ą a jej szefem. Zamierzane polepszenie

sytuacji osób prostytuuj cych si musi by , wi c wynikiem ich wzmocnionej pozycji prawnej, przez co ich

ą ę ć ę

pozycja wzgl dem szefa

ę i klienta równie zostaje wzmocniona. Je li miejsce pracy prostytutki jest legalne, mo e

ż ś ż

ona legalnie zarabia . Niektóre prostytutki nawet obecnie p ac podatki, ale otrzymuj niewiele

ć łą ą w zamian

(np. nie uznawane s im odliczenia). Zmiana prawa ma spowodowa ,

ą ć e ż b dzie im atwiej zawiera umowy

ę ł ć

ubezpieczeniowe, hipoteczne lub emerytalne. z umów pomi dzy prostytutkami

ę i osobami zaspokajaj cymi

interesy w a cicieli domów publicznych wynika o,

łś ł e ż obie strony broni takiego kszta tu relacji pracodawca -

ą ł

pracownik, w których nie ma mowy o stosunkach zale no ci

żś w ramach zarobków. Unika si ę w ten sposób

ryzyka, e ż szef b dzie wywiera na prostytutk presj , by

ę ł ę ę wykonywa a czynno ci, na które ona si nie godzi lub

ł ś ę

łż ż ś ą

wi c np. jako samodzielne (jednoosobowe) „przedsi biorstwa” wynajmowa od szefa przestrze (w której

ę ę ć ń

przyjmuj lub spotykaj si

ą ąę z klientami), za któr p ac mu okre lonej wysoko ci czynsz, poza tym szef nie

ąłą ś ś

miesza si ę w ich sposób pracy.

Sytuacja osób prostytuuj cych si pochodz cych zza granicy

ą ę ą

Jednym z najwi kszych trudno ci stosowania nowego prawa jest pozycja zagranicznych prostytutek.

ę ś

W chwili

obecnej istnieje jeszcze wiele niejasno ci, co do mo liwo ci pracy

ś ż ś w prostytucji cudzoziemców. Prowadzona

uprzednio polityka tolerowania prostytucji spowodowa a ogromny nap yw prostytutek

ł ł z zagranicy. Szacuje

ą w Holandii prostytutek pochodzi z poza terenu kraju.

Osoby z innych krajów Unii Europejskiej maj te same prawa, je li chodzi

ą ś o zatrudnienie, jak obywatele

holenderscy; osoby pochodz ce spoza UE nie maj prawa do pracy nawet, je eli s

ą ą ż ą w posiadaniu pozwolenia na

pobyt (np. wizy turystycznej). Ocenia si , ę e ż w tej bran y jest popyt na us ugi prostytutek. Przez wielu

ż ł

postrzegana jest jako stosunkowo lukratywna praca, do wykonywania, której nie potrzeba specjalistycznego

wykszta cenia.

ł Z powodu niemo no ci podj cia legalnej pracy - zarabiaj na czarno. Przez status nielegalno ci

żś ę ą ś

znajduj si

ąę w o wiele s abszej pozycji ni ich holenderskie kole anki/koledzy. Nie znaj prawa, nie znaj

ł ż ż ą ą

ę e ż osoby prostytuuj ce si staj si podatne na szanta lub wymuszanie przez tzw.

ą ę ąę ż

opiekunów wysokich op at

ł w zamian za ochron . ę W ostatnich latach coraz wi kszym problemem staje si

ę ę

handel kobietami. Ze strony organizacji kobiecych wychodzi wiele apeli o zwrócenie uwagi na handel

kobietami i na jego ofiary. W Holandii obowi zuje przepis (B

ą 17) mówi cy,

ą e ż ofiary handlu mog pozosta na

ą ć

terenie Holandii do czasu rozpatrzenia ich sprawy. Zostaje im przy tym zaoferowana pomoc prawna,

finansowa i psychologiczna. Po rozpatrzeniu sprawy ofiara musi opu ci kraj. Fakt,

ść e ż holenderski rynek

prostytucji tworzy tak wiele osób zza granicy, powoduje, e ż zarówno policja, jak i politycy aktywnie zajmuj si

ąę

ą ą W wielu rejonach kraju policja aktywnie zajmuje si poszukiwaniami nielegalnie pracuj cych

ę ą

prostytutek poprzez cz ste kontrole

ę w „klubach”. W Amsterdamie, pomimo polityki tolerowania prostytucji,

przyj to wymóg,

ę e ż w a ciciel seksklubu nie mo e zatrudnia prostytutek bez odpowiednich papierów.

łś ż ć

ś zostanie na tym przy apany zostaje mu cofni te pozwolenie,

ł ę a klub zamkni ty. Przepisy te,

które w zamiarze maj zarówno zwalczanie handlu kobietami, jak

ą i nielegalno ci

ś w prostytucji, nios te

ąż ze sob ą

maj ma y wp yw na kszta t stosunków (pracy) mi dzy prostytutk ,

pozostawa a ł z klientem d u ej, poniewa otrzymuje on od niej jaki procent jej zarobków. Prostytutki mog ,

si , ę e ż obecnie ok. 50%-60% wszystkich pracuj cych

j zyka. To powoduje,

t kwesti .

Je li

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: