Horney_osobowosc.pdf

Karen Horney:

Rozdz. 1 – Dotkliwość konfliktów neurotycznych

I Konflikty wewnętrzne:

1. nie są oznaką nerwicy;

2. normalny, niezbywalny element życia wewnętrznego;

3. zachodzą w efekcie:

a) odejścia od instynktów;

b) konieczności podejmowania, często trudnych, decyzji;

c) wyborów między pragnieniami ciągnącymi nas w różnych kierunkach;

4. rodzaj, zasięg i natężenie zdeterminowane przez kulturę – ale zawsze zachodzą;

II Większość ludzi nie jest świadoma istnienia konfliktów, w związku z czym nie podejmują oni

konkretnych decyzji. Warunki wstępne umożliwiające podjęcie decyzji to:

1. świadomość własnych pragnień i uczuć;

2. rozwinięta hierarchia wartości;

3. możność i zdolność do rezygnacji z pewnych rozwiązań;

4. chęć i zdolność wzięcia odpowiedzialności;

III Świadome doświadczanie konfliktów jest cenne, pozwala:

1. zdobyć wewnętrzną wolność i siłę;

2. zbliżyć się do ideału;

IV Nerwica jest kwestią stopnia świadomości. W rezultacie neurotyk:

1. szczątkowo zdaje sobie sprawę z własnych uczuć i pragnień;

2. doświadcza wyraźnie tylko lęku i złości – w reakcji na odbierane ciosy;

3. posiada ideały przesiąknięte kompulsywnymi wzorcami, co niszczy ich zdolność do służenia za

drogowskazy;

V Cechy konfliktów neurotycznych:

1. mogą dotyczyć tych samych problemów, co problemy ludzi zdrowych, ale mają inny charakter:

a) u neurotyka różnica między sprzecznymi pragnieniami jest zazwyczaj większa;

b) u osoby zdrowej oba sposoby postępowania mieszczą się w ramach poprawnie zintegrowanej

osobowości;

2. nieprzystawalność elementów konfliktu (potrzeba dominacji i uległości);

3. brak świadomościkonfliktu – wypieranie sprzecznych pragnień:

a) możność dotarcia do nich jedynie w wyniku pokonania oporu pacjenta;

4. racjonalizacjaczynników emocjonalnych; („to niesprawiedliwość”);

5. sprzeczne dążenia mają charakter przymusowy, a pragnienie realizacji żadnego z dążeń nie jest

prawdziwe – stąd niemożność dokonania wyboru;

VI W efekcie neurotyk podejmuje rozpaczliwe próby rozwiązania (pozbycia się) konfliktu, które są

zasadniczą częścią nerwicy;

Rodz. 2 – Konflikt podstawowy

I Symptomy konfliktu:

1. bezpośredni rezultat konfliktu – symptom neurotyczny:

a) niepokój, depresja, niezdecydowanie, wyizolowanie, inercja itp.

b) ujawnia fakt zaistnienia dylematu;

2. niekonsekwencja osób uwikłanych w konflikt:

a) nieświadoma;

b) umożliwia terapeucie sformułowanie próbnych założeń;

3. świadomość konfliktu – który w wersji świadomej jest modyfikacją, lub wypaczeniem prawdziwego

konfliktu;

4. poczucie niedopasowania do środowiska – w rezultacie eksternalizacji;

II Zasadniczy konflikt w osobowości wg Freuda i Horney

Konflikt podstawowy

Wg Freuda

Wg Horney

konflikt między instynktownymi pragnieniami,

a zinternalizowanymi zakazami płynącymi ze

środowiska (superego);

konflikt między pragnieniami i lękami nie może

być odpowiedzialny za głębokie podziały

osobowości i ich dotkliwe skutki;

2 stanowi to znacząca rolę w nerwicy;

drugorzędny w nerwicy i pojawia się z

konieczności w trakcie jej rozwoju;

3 jest uniwersalny;

może w ogóle nie powstać;

nierozwiązywalny – ewentualnie

kontrolowalny;

przy znacznym wysiłku może zostać

rozwiązany;

5 ma niszczycielski charakter

później: konflikt między twórczymi i

niszczycielskimi siłami;

odrzuca kwestie moralne – tworzy naukę

przyrodniczą;

dopuszcza kwestie moralne;

III Konflikt podstawowy wg Junga

1. postulował istnienie prawa na mocy, którego każdy element posiada swoje przeciwieństwo;

2. konflikty istotnym elementem nerwicy;

3. przeciwieństwa nie pozostają w konflikcie, ale uzupełniają się – człowiek powinien je przyjąć razem;

4. neurotyk = osoba, która utknęła w jednostronnym rozwoju;

Wg Horney: tendencje przeciwstawne zawierają elementy komplementarne i żadnego nie może

zabraknąć w zintegrowanej osobowości;

IV Źródło konfliktu – lęk podstawowy:

1. poczucie izolacji i bezradnościw potencjalnie nieprzyjaznym świecie;

2. na skutek działania wpływów środowiskowych w dzieciństwie (sprzeczności w zachowaniu rodziców)–

w efekcie przeświadczenie dziecka o wszechobecności hipokryzji;

3. dziecko szuka sposobów radzenia sobie w groźnym świecie – tworzy własną strategięprzeciwko siłom

środowiska;

4. strategie przekształcają się w trwałe tendencje charakteru = dążenia neurotyczne:

a) skierowane ku ludziom:

bezradność, lęk i potrzeba oparcia w innych;

b) skierowane przeciwko ludziom:

wrogość i świadomie przyjęta postawa walki;

c) skierowane od ludzi:

wyizolowanie;

pomimo przyjęcia jednej z postaw jednostka wykazuje pozostałe tendencje;

zachowanie jednostki jest zdeterminowane przez dominujące nastawienie;

jednostka wybiera te środki radzenia sobie w relacjach z innymi, z którymi czuje się najlepiej;

5. z perspektywy osoby zdrowej przedstawione nastawienia są do pogodzenia, ale neurotyk:

a) nie jest osobą elastyczną;

b) zachowania te nie ograniczają się do sfery relacji międzyludzkich, ale przenikają całą osobowość;

6. wpływ późniejszych doświadczeń:

a) jeżeli doświadczenia z dzieciństwa nie są zbytnio ograniczające, późniejsze doświadczenia mogą

mieć istotny wpływ;

b) silnie ograniczająca sytuacja w dzieciństwie wykształca niemodyfikowalne sztywne wzory

zachowań;

PODSUMOWUJĄC: konflikt podstawowy, zrodzony z niemożności pogodzenia sprzecznych dążeń, jest

jądrem (dynamicznym centrum) z którego wydobywa się nerwica J ;

Wyidealizowany obraz samego siebie

I Sposoby rozwiązywania (pozbywania się) konfliktów:

1. wypieranieniektórych aspektów osobowości i wydobywanie im przeciwnych;

2. stworzenie dystansumiędzy sobą, a światem;

3. tworzenie idealnegolub powinnościowego obrazu samego siebie;

II Cechy obrazu idealnego (ego idealne) lub powinnościowego:

1. oderwany od rzeczywistości twór wyobraźni;

2. schlebiajednostce;

3. konkretne cechywyidealizowanego „ja” różnią się, zależneod struktury osobowości i tego co leży w

centrum zainteresowania jednostki;

4. w najbardziej wyrazistej formie u psychotyków;

5. zjawisko nieświadome;

6. charakter statyczny– nie cel, a utrwalona idea;

7. przeszkodana drodze do rozwoju – rodzi arogancję;

III Obraz idealny we wcześniejszych koncepcjach m.in.:

1. Freud – ideał ego, super ego, narcyzm;

2. Adler – dążenie do mocy;

minus wspomnianych koncepcji – zajmują się pojedynczym aspektem obrazu idealnego nie dostrzegając

całości;

IV Funkcje obrazu idealnego:

1. zaspokajaistotne potrzebyżyciowe;

2. substytutrzeczywistej wiary w siebie i dumyżyciowej;

a) w efekcie wpływają negatywnie na życie – uniemożliwiając decydowanie o własnym losie;

b) blokuje zasoby energii intelektualnej i uniemożliwia działanie;

3. podnosina duchu:

a) neurotyk w świecie pełnym wrogów porównuje się z innymi;

b) czując się słaby potrzebuje czegoś co podniesie go na duchu;

c) umożliwia poczucie się lepszym od innych:

element pragnienia innych – jako antidotum na odczuwane upokorzenia;

• pragnienie niekoniecznie świadome;

• jedna z sił napędowych nerwicowej potrzeby wyższości;

4. nadaje życiu sens – w sytuacji posiadania sprzecznych ideałów;

5. pozwala na zatuszowanie wad i ułomności (stąd sztywność obrazu???);

6. ma charakter obronny:

a) w obrazie indywidualnym jednostka odrzuca to co uznaje za część samego siebie, a czego nie

pochwala – to co odbiega od spójnego obrazu samego siebie;

b) sprowadza się do negowania istnienia konfliktów (stąd konieczność trwałości obrazu – istnieje

wprost proporcjonalna zależność);

7. rodzaj artystycznej kreacji(w związku z konfliktem podstawowym) – składniki konfliktu

podstawowego zostają ze sobą wymieszane – stanowi spoiwo utrzymujące podzieloną jednostkę;

V Cechy obrazu idealnego:

1. fikcyjne, iluzoryczne „ja”+ ślady rzeczywistych ideałów;

2. ma subiektywną, rzeczywistą wartość – im mocniej osadzona idealizacja tym większa wiara w

prawdziwość obrazu, pozwala jednostce:

a) poczuć się kimś ważnym,

b) zmierzyć się z własnym konfliktami;

3. konstrukcja z elementów fikcyjnych – niestabilna;

VI Negatywne skutki wyidealizowanego obrazu siebie:

1. alienowanie jednostki wobec własnego „ja”;

a) niewrażliwość na to co się lubi, czuje;

b) = wyobcowanie wobec siebie;

2. rodzi nowe pęknięcie osobowości:

a) jednostka tworzy nowy obraz, ponieważ nie toleruje rzeczywistego;

b) rodzi się konflikt między kompulsywnymi i sprzecznymi dążeniami, a wewnętrznym przymusem

nakładanym przez zaburzenie – możliwe reakcje:

identyfikacja;

spełnienie wymogów obrazu idealnego;

bunt;

u podłoża wszystkich reakcji leży niepokój;

żadna nie jest zadowalająca – są skazane na niepowodzeniei stanowią zaporę na drodze do rozwoju

wewnętrznego;

VII Rola terapeuty – uświadomić pacjentowi istnienie obrazu idealnego ze wszystkimi jego

konsekwencjami;

I Eksternalizacja

1. Skłonność do doświadczania wewnętrznych procesów w taki sposób, jakby odbywały się na zewnątrz

danej osoby, i do zrzucania odpowiedzialnościza trudności, jakie ona napotyka, na czynniki

zewnętrzne;

a) dostrzeganie swoich przywar i akceptowanych u siebie uczuć u innych;

2. Cel: (podobnie jak tworzenie obrazu idealnego): oderwanie od rzeczywistego „ja”;

a) ale, w przeciwieństwie od przemodelowywania, powoduje całkowite porzucenia „ja”;

b) jednostka postrzega wszystko jak spektakl dziejący się na zewnątrz;

3. np. projekcja– obiektywizacja trudności, które napotyka dana osoba:

4. Skutki procesu eksternalizacji:

a) nieświadomość własnych postaw;

b) przypisywanie czynnikom zewnętrznymkłopotów, nastrojów, osiągnięć;

c) zależnośćod innych:

u Jung’a= ekstrawersja – jednostronny rozwój istniejących w osobowości człowieka

skłonności;

u Horney– skutek wysiłków podejmowanych w celu pozbycia się nierozwiązywalnych

konfliktów;

d) uczucie pustki i jałowości w życiu – bezwolność, bezradność (skutek: zaburzenia jedzenia);

5. Metody łagodzenia konfliktu między „ja” prawdziwym i „wyidealizowanym” – im głębsze

utożsamienie, tym silniejsza reakcja:

a) eksternalizacja pogardydo samego siebie:

lekceważenie innych (postawa dominująca);

przeświadczenie, że inni traktują daną osobę „z góry” (postawa uległa);

pogarda ze strony innych ludzi nie wyklucza nadziei, że można na nich wpłynąć, bądź odpłacić

im tym samym;

b) eksternalizacja gniewuna samego siebie:

wynik rozpaczy w związku z nie dorastaniem do własnych ideałów – przy przeświadczeniu i

własnej wszechmocy;

przejawy:

• ogólne niezadowolenie

• strachprzed reakcją środowiska na wady:

świadomy lub nieświadomy;

efekt – kompulsywna uległość;

często w związku przypisywanie sobie elementów zachowania świętych;

• koncentracja na zaburzeniach somatycznych:

gniew nie doświadczany bezpośrednio;

lub fizjologiczne konsekwencje tłumionego gniewu;

skutki jak przy pogardzi do samego siebie;

6. Sposób odczuwania wewnętrznego konfliktu zależy od wpływu autorytatywnej kontroli

wyidealizowanego wizerunku siebie:

a) Jednostka nie jest świadoma przymusu, ale odczuwa ulgę w momencie jego ustąpienia;

7. Przejawy eksternalizacji:

a) eksternalizacja przez wywieranie wpływu na innych – przypomina neurotyczne dążenie do

dominacji;

b) eksternalizacja nieświadomych, stawianych sobie ograniczeń:

nadwrażliwość na obowiązek;

kompulsywne upieranie się przy niezależności;

im silniejsza potrzeba dostosowania się do własnych, surowych wymogów, tym silniejsza

eksternalizacja dążeń;

cel: przyjmując, że ograniczenia pochodzą z zewnątrz, jednostka może się przeciw nim

buntować, co daje iluzję wolności;

c) manifestowane na poziomie somatycznym – np. astma, nadciśnienie;

d) nieświadome uzyskanie podwójnej korzyści= strategia pozwalająca (np. za pomocą projekcji)

zachować spójność idealnego obrazu siebie, a równocześnie robić to na co się miało ochotę;

np. „strategia siły” – umotywowana świadomym pragnieniem osłabienia partnera i umocnienia

własnej pozycji;

Rozdz. 7 – Eksternalizacja

8. Powszechnie stosowane strategie, bazujące eksternalizacji, stosowane w celu zrzucenia

odpowiedzialności:

a) wyjaśnianie problemów przez odniesienie do wydarzeń z dzieciństwa;

odrzucanie aktualnych przyczyn stanu rzeczy;

branie odpowiedzialności za rzeczy, na które nie ma się wpływu;

przy jednoczesnym wypieraniu się odpowiedzialności za sprawy, które można zmienić;

b) eksternalizacja w snach– analityk jako klawisz itp.

PODSUMOWUJĄC:

eksternalizacja = aktywna samoeliminacja, przez wyobcowanie się z własnego „ja” będące składnikiem

nerwicy

w efekcie wewnętrzne konflikty giną ze świadomości,

na ich msc pojawiają się konflikty zewnętrzne, co nasila konflikt między jednostką, a światem

zewnętrznym;

Rozdz. 8 – Inne próby osiągnięcia sztucznej harmonii

I Neurotyczne pseudorozwiązania:

1. skupianie się na jednym ze składnikówkonfliktu;

2. odizolowanie się od ludzi;

3. usunięcie własnego „ja”;

4. niedostrzeganiewłasnych sprzeczności:

a) funkcja – blokowanie konfliktom dostępu do świadomości;

b) niechęć do zauważania uwarunkowana stopniem zaangażowania w sprawę;

c) mechanizmy służące niedostrzeganiu:

niewrażliwość na własne doświadczenia emocjonalne;

segmentalizacja osobowości (wg Strecker’a):

• istnienie odrębnych segmentów obejmujących różne sfery życia (dobry ojciec, zły SS

man)

• zjawisko pierwotne – tłumaczy końcowy charakter idealnego obrazu samego siebie;

• wpływ czynników kulturowych;

5. racjonalizacja– utwierdzanie siebie w fałszywych wnioskach, na podstawie pozornie logicznych

argumentów;

6. skłonność do nadmiernej samokontroli:

a) jedno z pierwotnych dążeń neurotycznych;

b) tama chroniąca przed sprzecznymi dążeniami;

c) charakter kompulsywny;

7. arbitralne określanie tego co dobre i złe:

a) funkcje:

uwalnia od wewnętrznych wątpliwości;

eliminuje wpływy z zewnątrz;

b) najbardziej podatne osobowości agresywne ze skłonnościami do izolacji;

8. unikanie wyraźnego określeniasię:

a) niemożność przypisania konkretnej opinii;

b) zdolność do zapominania oczywistych spraw;

c) u jednostek, którym nie udało się uruchomić typowych mechanizmów prowadzących do

wewnętrznej jedności;

9. cynizm – zaprzeczanie wszelkim wartościom moralnym i ośmieszanie ich:

a) uwalania neurotyka od konieczności stwierdzenia w co naprawdę wierzy;

b) świadomy – machiavelizm, lub nieświadomy – wnioskowany z zachowania;

PODSUMOWANIE: przedstawione mechanizmy stanowią formy obrony budowane wokół jądra konfliktu

wewnętrznego, w nerwicy łączą się ze sobą i występują w różnym stopniu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: