Ajschylos („Oresteja”: „Agamemnon”, „Ofiarnice”, „Eumenidy”)
„Agamemnon”
- prolog: pałac Atrydów, strażnik oczekuje znaku z Troi, wkrótce dostrzega pożar oznaczający jej zdobycie
- parodos: chór śpiewa o tym, że już dziesięć lat mija od kiedy Agamemnon wyruszył z Menelaosem na wojnę. Wchodzi Klitaimestra składająca dary dziękczynne. Chór – gdy rycerze wyruszali, pojawiły się znaki – dwa ptaki zjadły brzemienną zajęczycę. Statek dryfował i Agamemnon musiał złożyć w ofierze swoją córkę.
- epeisodion I: Klitaimestra i Przodownik Chóru – Troja została zdobyta, a wiadomość przekazana za pomocą ognia. O ile rycerze nie znieważą bogów, wrócą bezpiecznie
- stasimon I: do Zeusa, zbytek rodzi niedolę, należy szanować własność bogów. Parys został ukarany za uprowadzenie Heleny. Klitamestra zbyt łatwo wierzy w zwycięstwo.
- epeisodion II: herold ogłasza zdobycie Troi. Klitaimestra chce przygotować królowi przyjęcie. Herold mówi Przodownikowi Chóru, że królewskiego brata, Menelaosa, porwała burza.
- stasimon II: w Troi ślub zmienił się w żałobę. Przybywa Agamemnon z Kasandrą.
- epeisodion III: Agamemnon opowiada o zwycięstwie. Klitaimestra mówi o tęsknocie za mężem, Orestes przebywa u Strofiosa. Klitaimestra skłania Agamemnona do przejścia po purpurze. Klitaimestra po wejściu króla prosi Zeusa o spełnienie jej prośby.
- stasimon III: choć wojna skończona, czuje lęk i niepokój
- exodos: Klitaimestra usiłuje nakłonić milczącą Kasandrę do wejścia do pałacu
a) kommos I: Kasandra rozpacza wobec trafienia do domu Atrydów, splamionego bratnią krwią (zbrodnie rodu Tantalidów), wieszczy nową zbrodnię – morderstwo Agamemnona, przewiduje swoją śmierć. Dialog z Przodownikiem Chóru. Widzi swoją śmierć, łamie laskę wieszczbiarską. Udaje się do pałacu na śmierć. Słychać krzyki mordowanego, chór udaje się na pomoc. Odsłania się wnętrze – trupy Agamemnona i Kasandry. Klitaimestra dumna z mordu za śmierć córki.
b) kommos II: Chór-Przodownik Chóru-Klitaimestra. Klitaimestra twierdzi, że pomściła córkę, to ona pochowa męża. Wchodzi Aigistos z orszakiem zbrojnych – chełpi się, że to on uknuł plan zabicia Agamemnona. Przodownik Chóru wyrzuca Aigistosowi, że jest tchórzem, bo nie był na wojnie i dał kobiecie zamordować króla. Walce zapobiega Klitaimestra.
„Ofiarnice”
- prolog: przed pałacem, grób Agamemnona; Orestes i Pilades. Orestes przybył na grób ojca, opłakuje go, nadchodzi chór z Elektrą
- parodos: Chór śpiewa pieśń żałobną; zbrodni nie da się odwrócić ani ukryć.
- epeisodion I: Elektra radzi się Przodownicy Chóru jak ma się modlić na grobie ojca; Przodownica radzi modlić się za siebie, za Przodownicę, za Orestesa, za zabójcę mordercy. Obrzęd ofiarny, Elektra znajduje kosmyk włosów ofiarowany przez Orestesa. Orestes wychodzi z ukrycia, Elektra poznaje go po czasie. Orestesa przywiódł tu Apollo, który zapowiedział liczne cierpienia w razie nie pomszczenia ojca. Orestes zapowiada zabicie matki. Przodownica opowiada o śnie Klitaimestry: urodziła węża, karmiła go własną piersią – mlekiem i krwią. Ustalają milczenie i omawiają plan.
- stasimon I: chór przypomina zbrodnie w rodzinie: Aleteja-Meleager, Skilla-Nisos, kobiety z Lemmos – mężczyźni
- epeisodion II: Orestes dobija się do pałacu, Klitaimestra wychodzi. Orestes ogłasza, że Orestes umarł; zrozpaczona Klitaimestra zaprasza podróżnych do pałacu. Wychodzi Piastunka, która ma zawiadomić Aigista. Przodownica poleca, by Kilissa nie nakazywała Aigistowi zabrać orszak.
- stasimon II: wsparcie Orestesa
- epeisodion III: przybywa Aigistos, którego za sceną zabija Orestes. Chce także zabić Klitaimestrę, która odkrywa pierś. Idą do pałacu
- stasimon III: „runął haniebny rząd zbrodniczej pary”. Odsłania się wnętrze pałacu, zwłoki Klitaimestry i Aigistosa. Orestes, Pilades, Elektra, służba
- exodus: Orestes nad trupami, każe obnieść ciała na płaszczu i pokazać ludziom. Uda się do Delf po przebłaganie winy, aby pozbyć się szaleństwa.
„Eumenidy”
- prolog: świątynia Apollona w Delfach, przerażona widokiem zakrwawionego, otoczonego przez Erynie OrestesaPytia. Apollo poleca Orestesowi udanie się do Pallady, aby pozbyć się Erynii, Hermes ma go strzec. Odchodzą. Wchodzi cień Klitaimestry i budzi Erynie, by ścigały Orestesa.
- parodos: Erynie budzą się i klną na Apolla. Ten się zjawia.
- epeisodion I: Apollo wyrzuca Erynie, dyskusja: Orestes pomścił ojca, ale zabił „własne ciało”; Erynie idą ścigać Orestesa.
- prolog II: akcja przenosi się do Aten, Orestes przybywa do świątyni Ateny oczekując na sąd. Wbiega chór Erynii.
- epiparodos (parodos II): Przodwnica, chór, później 2 półchóry. Dopadły Orestesa, chcą go zabić
- epeisodion II: Orestes wzywa Atenę, twierdzi, że jest czysty
- stasimon II: chór tańczy wokół Orestesa; Erynie ścigają zbrodnie, czują się pokrzywdzone przez Apollona
- epeisodion III: Aten wchodzi, Erynie zgadzają się na jej sąd. Orestes opowiada swą historię. Aten postanawia sprowadzić mędrców.
- stasimon III: Erynie przwidują upadek sprawiedliwości i ładu. Wchodzi Atena, herold, trębacz, sędziowie, służba, lud.
- epeisodion IV: zjawia się Apollo by bronić Orestesa, przesłuchanie – Erynie. Odbywa się głosowanie – tyle samo, ale głos Ateny uwalnia Orestesa.
- kommos: Erynie – zdeptano prawa, Aten obiecuje nowe mieszkanie i ofiary. Erynie chcą zniszczyć krainę Ateny, ale ta przekonuje je do zamieszkania tu. Gromadzi się procesja
- exodos: Erynie będą zwane odtąd Eumenidami, Ateńczycy będą je czcili; zawarto przymierze.
iza02042000