jak zrobić dobry zielnik.pdf

Jak zrobić dobry zielnik/Wersja do druku - Wikibooks, biblioteka wolnych podręczni...

Strona 1 z 18

Wersja do druku

[rozwiń]

Z Wikibooks, biblioteki wolnych podr ę czników.

> Jak zrobić dobry zielnik > Wersja do druku »

Spis tre ś ci : Dyskusja podr ę cznika

Szymon Kierat

http://pl.wikibooks.org/w/index.php?title=Jak_zrobi%C4%87_dobry_zielnik/Wersja_...

2008-02-09

Jak zrobić dobry zielnik/Wersja do druku - Wikibooks, biblioteka wolnych podręczni...

Strona 2 z 18

Aktualna, edytowalna wersja tego podręcznika jest dostępna w Wikibooks,

bibliotece wolnych podręczników pod adresem

http://pl.wikibooks.org/wiki/Jak_zrobi%C4%87_dobry_zielnik

Całość tekstu jest objęta licencją GNU Free Documentation License.

Spis tre ś ci

1. Po co robi się zielniki i na jaki temat?

2. Jakie rośliny i jak je rozpoznać?

3. Jak przygotowuje się kartę zielnikową i suszy rośliny?

4. Jakie są najczęstsze błędy?

5. Licencja

Po co robi si ę zielniki i na jaki temat?

Zielnik, w ścisłym znaczeniu, jest form ą gromadzenia dokumentacji

naukowej . Tworzenie zielników jest więc domeną naukowców -

botaników.

Wykonywanie zielników przez licealistów, czy ich młodszych kolegów ma

zupełnie inny cel, a sama forma to tylko dopełnienie, dodatek. Zasadniczo

najwaŜniejsze pozostaje nauczenie si ę rozpoznawania ro ś lin i trafno ść

wyboru tematu . Zwykle taki uczniowski zielnik ma charakter

uproszczony, a sam pozostaje jedynie formalnością - dokumentem, Ŝe taki,

a taki gatunek udało się rozpoznać.

Skoro przygotowywanie zielnika ma nauczyć podstaw botaniki

systematycznej naleŜy dobrać nieprzypadkowy (uczniowie mówią,

ambitny) temat . Dobrze oceniane (bo o to chodzi - nie czarujmy siebie

nawzajem) są zielniki w logiczny sposób powiązane z innymi dziedzinami

wiedzy biologicznej, czy nawet medycznej. Powiedzmy z ekologią -

" Ro ś liny azotolubne " (czyli nitrofilne), systematyką - " Ro ś liny z rodziny... ",

genetyką i anatomią porównawczą roślin - " Porównanie wybranych

organów drzew iglastych wyst ę puj ą cych w lasach i ich ogrodowych

odmian ", medycyną - " Ro ś liny lecznicze ", czy skrajnie - " Ro ś liny

http://pl.wikibooks.org/w/index.php?title=Jak_zrobi%C4%87_dobry_zielnik/Wersja_...

2008-02-09

Jak zrobić dobry zielnik/Wersja do druku - Wikibooks, biblioteka wolnych podręczni...

Strona 3 z 18

truj ą ce " (ten drugi mniej popularny, a chyba ciekawszy). NaleŜy mieć teŜ

w tym umiar: z ochroną przyrody związany temat " Ro ś liny chronione

rezerwatu... " nie zostanie zaakceptowany... Nie wiadomo czemu, prawda?

Notorycznie pojawiające się propozycje " Ro ś liny wokół mojego domu " są

juŜ tak nudne i zawierają te same pospolite okazy, Ŝe tak na prawdę nie

spełniają naszego celu, a sens pracy nad takim zielnikiem jest znikomy.

Lepszym od tego będzie choćby temat " Wybrane ro ś liny ogrodowe " (choć

teŜ Ŝadna rewelacja!). Mówią jak ci ę widz ą tak ci ę pisz ą, więc takŜe swoim

zielnikiem naleŜy okaza ć wło Ŝ on ą prac ę . Zielnik " Ro ś liny doniczkowe "

zostanie potraktowany za pewne, jako przykład lenistwa, nawet jeśli ta

"grupa funkcjonalna" jest przedmiotem zainteresowania autora...

Z własnego doświadczenia wiem, Ŝe sama praca - gotowa, oceniona,

poprawiona - pozostaje ciekawą pamiątką, do której moŜna wrócić by

przypomnieć sobie wiosnę i wakacje. Oczywiście trudno wymagać takich

górnolotnych uniesień nad zielnikiem zrobionym pod przymusem...

Jakie ro ś liny i jak je rozpozna ć ?

Powinniśmy zbierać okazy roślin nam potrzebnych, tj. takich które są

zwi ą zane z tematem . Nie mog ą to by ć gatunki chronione , chyba Ŝe są to

hodowle, dajmy na to konwalii majowej ( Convallaria majalis ), z naszego

ogrodu. Obecność przedstawicieli flory objętych ochroną gatunkową (juŜ

nie daj BoŜe poprawnie oznaczonych!) w zielniku zwykle dyskwalifikuje tę

kartę (zielnik podczas oceny jest uboŜszy o jedną pozycję) lub w ogóle

całość pracy (finiszując z oceną niedostateczną, mimo ogromu pracy).

Dlatego niezmiernie waŜne jest poprawne rozpoznanie i sprawdzenie w

rozporządzeniu, czy ten gatunek nie jest chroniony (najlepiej na stronie

http://www.mos.gov.pl/).

Rozpoznanie właściwie ma dwa etapy. Pierwszy to wst ę pne okre ś lenie

gatunku w terenie na podstawie ilustrowanego przewodnika . Pozwala

to uniknąć zbierania gatunków rzadkich, czy chronionych. Czasem bywa

tak, Ŝe nie uda nam się poprawnie rozpoznać rośliny objętej ochroną i

http://pl.wikibooks.org/w/index.php?title=Jak_zrobi%C4%87_dobry_zielnik/Wersja_...

2008-02-09

Jak zrobić dobry zielnik/Wersja do druku - Wikibooks, biblioteka wolnych podręczni...

Strona 4 z 18

nieświadomi zbierzemy taki okaz. W takim wypadku nie da się jej posadzić

na nowo - stało się... (rośliny tej nie zamieszczamy w zielniku).

Zrozumiałym jest, Ŝe zdarzyć się mogą "błędy w sztuce" - nikt nie

rozpoznaje kaŜdej rośliny bezbłędnie, niemniej autor powinien dołoŜyć

wszelkich starań, aby chronić rodzimą florę. Pragnę podkreślić: autor

zielnika nie moŜe najpierw zbierać, potem myśleć. Takie działanie jest

nieodwracalne i szkodliwe dla przyrody.

Zebra ć powinni ś my po przykładzie ka Ŝ dego z widocznych organów

danej rośliny (kwiat, korzeń - ale nie rozległe kłącza, liście, etc.) oraz, jeśli

to moŜliwe, siewkę. Zwykle do zasuszenia wystarczy jeden, góra dwa

okazy.

Kolejnym krokiem jest potwierdzenie rozpoznania przy u Ŝ yciu klucza . Z

klucza korzystamy podąŜając za odnośnikami:

1a Rośliny bezkwiatowe rozmnaŜające się przez zarodniki

b Rośliny rozmnaŜające się z nasion

jeŜeli mamy do czynienia ze skrzypem lub paprocią przechodzimy do

punktu 2, zaś jeŜeli z rośliną nasienną "przeskakujemy" do punktu 3, który

za pewne pozwoli nam określić, czy roślina jest nagonasienna, czy

kwiatowa (czyli określić podgromadę). Za wskazówkami podąŜa się do

określenia nazwy gatunkowej, a czasem dokładniej do odmiany (choć dla

uczniów "zabawa" z taksonami niŜszymi od gatunku zwykle nie daje

wymiernych rezultatów). Konieczne jest podanie nazwy gatunkowej , a

nie tylko rodzajowej. Samo stwierdzenie Pinus sp. (gatunek sosny) jest

małowartościowe, tym bardziej Ŝe rośliny zamieszczane w zielnikach przez

licealistów nie są bardzo trudne do rozpoznania. Zupełnie inaczej wygląda

np. Pinus sylvestris (sosna pospolita). Przypominam, Ŝe pierwsze słowo to

nazwa rodzajowa ( Pinus , sosna), zaś drugie gatunkowa ( silvestris , leśna).

Podsumowując moŜna powiedzieć, Ŝe oznaczamy okazy do

dwuczłonowej nazwy łaci ń skiej (zwykle polska takŜe jest binonominalna,

choć nie jest to regułą).

http://pl.wikibooks.org/w/index.php?title=Jak_zrobi%C4%87_dobry_zielnik/Wersja_...

2008-02-09

Jak zrobić dobry zielnik/Wersja do druku - Wikibooks, biblioteka wolnych podręczni...

Strona 5 z 18

Większość uczniów korzysta z kluczy, jakie są dostępne w bibliotece, czyli

zwykle pozycji starszych - np. kluczy Władysława Szafera. Nie jest to

błędem, lecz naleŜy mieć na uwadze, Ŝe nazewnictwo uległo częściowej

zmianie. Doszukanie się aktualnej nazwy nie jest bardzo kłopotliwe i robi

się to właściwie pro forma (dla formalności). Moim skromnym zdaniem

pozostawienie starej nazwy nie jest powodem do obniŜenia oceny.

Zwykle "klucze uproszczone" (jak na przykład Poznaj sto ro ś lin

Szaferowej) nie pozwalają określić wszystkich napotkanych gatunków.

Wtedy naleŜy sięgnąć do pozycji bardziej fachowych. Nie moŜna jednak

uznać, Ŝe takie klucze uniemoŜliwiają poprawne rozpoznanie.

[opis łącza (http://www.example.com/)[opis łącza

(http://www.example.com/)]]

Jak przygotowuje si ę kart ę zielnikow ą i suszy

ro ś liny?

Rośliny po rozpoznaniu zasusza się wkładając je między 3-4 kartki gazety

codziennej (a nie papieru kredowego) - tzw. papieru gazetowego. Ustawia

się zwykle wtedy kilka takich "roślin w gazetach" i przyciska kilkoma

ksiąŜkami formatu A4. Niektórzy na kartkach gazet kładą deskę, a nań

kamienie - patentów jest wiele...

Następnego dnia nale Ŝ y ponownie wymieni ć

papier gazetowy na suchy i znów przykryć

ksiąŜkami. Czynno ść t ę powtarza ć nale Ŝ y

dopóki ro ś liny całkowicie si ę nie ususz ą.

Zwykle częstotliwość zmiany papieru zmniejsza

się z biegiem czasu. Trudno jednoznacznie

określić czas takiego suszenia. ZaleŜnie od

gatunku ("mięsistości", a właściwie ilości wody w

roślinie), warunków w jakich został okaz zebrany

(jeśli było mokro to dłuŜej...) i tym podobnych

Echinocactus

cinnabarinus

http://pl.wikibooks.org/w/index.php?title=Jak_zrobi%C4%87_dobry_zielnik/Wersja_...

2008-02-09

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: