OLEJKI LOTNE - olejki eteryczne
Definicja olejków eterycznych
Etymologia
Historyczne ujęcie olejków eterycznych.
Surowce olejkowe
Ziele i liście
Kłącza i korzenie
Kwiaty
Nasiona
Owoce
Rozpowszechnienie i występowanie olejków w świecie
roślinnym
Powstawanie olejków eterycznych w roślinach.
BIOGENEZA
Składniki olejków eterycznych
- Monoterpeny
- Monoterpeny acykliczne
- Monoterpeny alicykliczne
- Monoterpeny bicykliczne
- Seskwiterpeny
POD WZGLĘDEM CHEMICZNYM SĄ TO MIESZANINY RÓŻNYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH;
AROMATYCZNYCH: FENOLOPOCHODNE
TYMOL - tymianek
.
TERPENOIDY:
WĘGLOWODORY :
WĘGLOWODORY MONOTERPENOWE C-10
WĘGLOWODORY DZIELĄ SIĘ NA ALKANY, ALKENY I CYCLOALKANY
POCHODNE TLENOWE:
ALDEHYDY, ALKOHOLE, KETONY, TLENKI, ESTRY, ETERY
MONOTERPENY
MIRCEN- CHMIEL
FELANDREN-EUKALIPTUS I MIĘTA LIMONENE – SOSNA , POMARAŃCZA
PINENE –SOSNA, EUKALIPTUS, HYZOP
SESKWITERPENY C-15
TILIA SP.
(Artemisia cina) BYLICA CYTWAROWA
JUNIPERUS VIRGINIANA
TLEN
DODANIE DO CZĄSTECZKI ALIFATYCZNEJ LUB AROMATYCZNEJ, GRUPY FUNKCYJNEJ NP.: -OH, =O TWORZY NOWĄ STRUKTURĘ O NAZWIE; ALKOHOL, ALDEHYD LUB KETON
ALKOHOLE
LINALOL,
GERANIOL
CITRONELOL, MENTHOL,
BORNEOL, NEROL, TERPINEOL,
ALCOHOL BENZYLOWY (fenolowe)
ALDEHYDY
CITRAL I CITRONELAL
OLEJEK MELISOWY, LEMONGRASOWY, POMARAŃCZOWY, EUCALIPTUSOWY . ALDEHYD CYNAMONOWY,
KETONY
KAMFORA
TUJON
FENCHON, KARWON, MENTON I JASMON,
ESTRY
OCTAN BORNYLU, OCTAN GERANYLU,
OCTAN LINALILU
OCTAN EUGENOLU, METHYL SALICYLATE (fenolowe),
TLENKI
CINEOL = EUCALIPTOL.
ROSEMARY, CINNAMON, MELISSA, BASIL
ETERY
FENCHON, METYLOCHAWIKOL
AZARONY
WYSTĘPUJĄ W: KWIATACH, LIŚCIACH, ŁODYGACH, KORZENIACH, KŁĄCZACH, OWOCACH I NASIONACH ROŚLIN DZIKICH I HODOWLANYCH.
Metody otrzymywania olejków naturalnych i ich przechowywanie
METODA DESTYLACJI Z PARĄ WODNĄ
1.CASTOREUM –STRÓJ BOBROWY; GRUCZOŁY PRZYPŁCIOWE SAMCA I SAMICY BOBRA EUROPEJSKIEGO
1. MUSK TONG – WYDZIELINA GRUCZOŁU SAMCA PIŻMOWCA,ZNAJDUJĄCEGO SIĘ KOŁO GR. PŁ. – MUSKON –UTRWALACZ ZAPACHÓW
2. CIVET (CYBET) – AFRYKAŃSKI, AZJATYCKI; PRODUKT GRUCZOŁÓW PRZYPŁCIOWYCH – KETON-CYBETON; DAWNIEJ POBUDZAJĄCY, OBECNIE DO WYROBU PERFUM
3. AMBERGRIS – AMBRA; PRODUKT POWST. W TRZEWIACH KASZALOTA – UTRWALACZ ZAPACHÓW
OLEJKI ETERYCZNE I PREPARATY OLEJKOWE W LECZENIU CHORÓB WEWNĘTRZNYCH
PREPARATY OLEJKOWE
W terapii chorób wewnętrznych często stosowane są preparaty zawierające mieszaniny olejków eterycznych, ich składników, a także mieszaniny olejków eterycznych i składników olejkowych. Z takich preparatów wytwarzanych w kraju można wymienić TERPICHOL I ARGOL ESSENZA BALSAMICA, A Z PREPARATÓW ZAGRANICZNYCH NEO-ANGIN, SEPTOLETE, OLBAS PASTILLES, GELOMYRTOL FORTE, AMOL I KLOSTERFRAU MELISSENGEIST. W piśmiennictwie wzmiankowany jest także preparat o ukierunkowanym działaniu klinicznym, otrzymany z połączenia olejku mięty pieprzowej i olejku kminkowego. Oto krótka charakterystyka wymienionych preparatów.
TERPICHOL - KAPSUŁKI, PŁYN
Preparat jest mieszaniną składników olejkowych: mentolu (3,2 g), mentonu (0,6), alfa- i beta-pinenu (1,7 g), borneolu (0,5 g), 1,8-cyneolu (0,2 g) i kamfenu (0,5 g) w oleju z oliwek (3,3 g). Natomiast preparat XUND-KNOBLAUCH, zawierający olejek czosnkowy, zapobiega zmianom miażdżycowym i wzmaga odporność organizmu na zakażenia. W 1 drażetce tego leku znajduje się 5 mg olejku, a zatem dziennie (2 drażetki) wprowadza się do organizmu 10 mg (0,5 kropli) olejku. Preparat stosuje się w kamicy żółciowej, stanach zapalnych pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, zaburzeniach wydzielania żółci, kolce żółciowej oraz zakażeniu dróg żółciowych wielkouśćcem jelitowym Lamblia intestinalis. Preparat podaje się doustnie w ilości 2~1 kapsułek dziennie lub w ilości 3-8 kropli 3-5 razy dziennie. Maksymalnie przyjmuje się 760 mg składników olejkowych dziennie.
ARGOL ESSENZA BALSAMICA - PŁYN
W 1000 g preparatu znajduje się 25 g olejków eterycznych i 15 g mentolu. Substancje te rozpuszczone są w 60% alkoholu etylowym. Wśród olejków eterycznych wyróżnia się: olejek melisowy (3,4 g) oraz olejki: cynamonowy goździkowy, tymiankowy, cytrynowy, muszkatołowy, kolendrowy i mięty pieprzowej (łącznie 21,6 g). Preparat stosowany jest w ostrych i przewlekłych schorzeniach górnych dróg oddechowych (zapaleniu gardła, krtani i migdałków podniebiennych, kaszlu, chrypce, podrażnieniu strun głosowych), stanach przeziębieniowych, grypie, zaburzeniach trawiennych, bólach głowy, migrenach, złym samopoczuciu, napięciach nerwowych i chorobie lokomocyjnej. Preparat podaje się doustnie w ilości 10-15 kropli w miodzie, na cukrze lub w pól szklanki wody 2-3 razy dziennie. Maksymalna dzienna dawka składników olejkowych preparatu wynosi ok. 40 mg.
NEO-ANGIN - TABLETKI DO SSANIA
W skład jednej tabletki wchodzi: olejek anyżowy 2,5 mg, olejek mięty pieprzowej 0,6 mg, mentol 5,9 mg. Preparat stosowany jest w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, m.in. w zapaleniu błon śluzowych jamy ustnej, dziąseł, migdałków podniebiennych, nieżycie gardła i krtani oraz chorobach przeziębieniowych. Stosuje się po jednej tabletce do ssania co 2-3 godziny. Maksymalna dzienna dawka składników preparatu wynosi ok. 100 mg.
SEPTOLETE - PASTYLKI DO SSANIA
Jedna pastylka preparatu zawiera: olejek mięty pieprzowej 1 mg, olejek eukaliptusowy 0,6 mg, mentol 1,2 mg, tymol 0,6 mg. Preparat polecany jest w stanach zapalnych błon śluzowych jamy ustnej i gardła oraz chorobach przeziębieniowych, chrypce i kaszlu. Jedną pastylkę do ssania stosuje się co 2-3 godziny. W ciągu dnia podaje się maksymalnie 30 mg składników preparatu.
OLBAS PASTILLES - PASTYLKI DO SSANIA
W 100 g pastylek znajduje się: 1,16 g olejku eukaliptusowego, 1,12 g olejku mięty pieprzowej, 0,067 g olejku jałowcowego, 0,047 olejku brzozowego, 0,0025 g olejku goździkowego i 0,10 g mentolu. Preparat stosowany jest w bólach gardła, chrypce i kaszlu. Zmniejsza ból głowy towarzyszący chorobom przeziębieniowym. Zaleca się stosowanie maksymalnie 8 pastylek do ssania w ciągu dnia, co daje ok. 300 mg składników preparatu.
GELOMYRTOL FORTE - KAPSULKI
Skład preparatu w odniesieniu do jednej kapsułki: limonen 75 mg, 1,8-cyneol 75 mg, alfa-pinen 20 mg. Preparat stosuje się w ostrym i przewlekłym nieżycie oskrzeli i zapaleniu błony śluzowej jamy nosowej. W ostrych stanach chorobowych zaleca się przyjmowanie doustnie 3-4 kapsułek dziennie, w przewlekłym przebiegu choroby można stosować 2 kapsułki dziennie.
AMOL - PŁYN
W 1000 g preparatu znajduje się 1 g olejku lemongrasowego z Cymbopogon citratum i 17,23 g mentolu. Preparat stosowany jest w wielu dolegliwościach, m.in. w zaburzeniach żołądkowych i jelitowych, chorobach przeziębieniowych, schorzeniach nerwowych (zaburzenia krążenia, trudności w zasypianiu, wyczerpanie), migrenie, bólach reumatycznych i bólach innego pochodzenia. Preparat przyjmuje się doustnie w ilości 10-15 kropli 3 razy dziennie.
KLOSTERFRAU MELISSENGEIST - płyn
W 100 ml preparatu znajdują się olejki eteryczne w alkoholowym destylacie z: 0,536 g Folium Melissae, 0,714 g Rhizoma Helenii, 0,714 g Radix Angelicae, 0,714 g Rhizoma Zingiberis, 0,285 g Flores Caryophylli, 0,285 g Rhizoma Galangae, 0,071 g Fructus Piperis nigri, 0,714 g Radix Gentianae, 0,071 g Semen Myristicae, 0,714 g Pericarpium Aurantii, 0,321 g Cortex Cinnamomi, 0,036 Flores Cassiae i 0,001 g Fructus Cardamomi. Preparat stosuje się w zaburzeniach psychowegetatywnych (dolegliwości nerwicowe, stany napięcia nerwowego, stany podniecenia, wewnętrznego niepokoju, trudności w zasypianiu, trema, bóle głowy na tle nerwowym, nadwrażliwości na zmiany pogody),zaburzeniach pracy serca bez przyczyny organicznej, bolesnym miesiączkowaniu i okresie menopauzy, dolegliwościach żołądkowe-jelitowych, a także chorobach przeziębieniowych i grypie. Preparat przyjmuje się doustnie w ilości 1-3 łyżeczek dziennie. Na uwagę zasługują także wyniki badań klinicznych z podwójnie ślepą próbą, które wykazały, że preparat charakteryzuje się działaniem przeciwbólowym. Ponadto stwierdzono, że ten sam preparat w kapsułkach pobudzał krążenie krwi w naczyniach włosowatych.
PREPARAT OLEUM MENTHAE PIPERITAE/OLEUM CARVI
Preparat otrzymano przez połączenie olejku mięty pieprzowej i olejku kminkowego. Jedna kapsułka preparatu zawiera 90 mg Oleum Menthae piperitae i 50 mg Oleum Carvi. Preparat podawano doustnie 3 razy dziennie po 1 kapsułce przez 4 tygodnie. Badania kliniczne z podwójnie ślepą próbą wykazały, że preparat jest bardzo pomocny w leczeniu niestrawności czynnościowej objawiającej się wzdęciami i odbijaniem. Na 39 pacjentów aż w 35 przypadkach uzyskano znaczną poprawę stanu zdrowia, co może być alternatywnym sposobem leczenia w porównaniu z terapią lekami syntetycznymi.
PODSUMOWANIE
Przegląd zastosowania olejków eterycznych i preparatów olejkowych w leczeniu chorób wewnętrznych wskazuje, że najczęściej są one wykorzystywane w terapii dróg oddechowych, stosunkowo często w schorzeniach przewodu pokarmowego, a także wątroby, dróg żółciowych i moczowych, w mniejszym stopniu mają zastosowanie w schorzeniach układu nerwowego, miażdżycy i w walce z bólem.
Ilości olejków eterycznych i preparatów olejkowych podawanych doustnie nie są duże. Maksymalne dawki dzienne nie przekraczają w większości przypadków 15 kropli, co odpowiada 300 mg tych substancji, nie stanowią więc zagrożenia dla zdrowia człowieka.
Na podstawie niniejszego opracowania można przyjąć, że olejki eteryczne i preparaty olejkowe są grupą leków naturalnych, która zasługuje na większe zainteresowanie lekarzy i szersze niż dotąd wykorzystanie w leczeniu chorób wewnętrznych.
Istnieje wiele sposobów stosowania olejków eterycznych. Każdy z nich w różnym stopniu pozwala na wykorzystanie właściwości esencji zapachowych.
MASAŻ. Stymuluje on i rozluźnia mięśnie, pobudza krążenie krwi i limfy, a także poprawia trawienie. Jego wynikiem jest także fizyczna i umysłowa równowaga, świetne samopoczucie i wzmocnienie układu odpornościowego. Do tego celu rozpuszcza się olejki w oleju roślinnym z orzechów lub nasion, tłoczonym na zimno.
BEZ ROZCIEŃCZANIA MOŻNA STOSOWAĆ TYLKO OLEJEK LAWENDOWY I Z LIŚCI DRZEWA HERBACIANEGO.
Żeby dobrać odpowiednie proporcje, dzielimy ilość mililitrów oleju nośnikowego przez 2 i w ten sposób otrzymujemy ilość kropel olejku, na przykład na 4 ml oleju potrzeba 2 kropli olejku eterycznego.
KĄPIEL jest również fantastycznym pomysłem na spożytkowanie dobroczynnej mocy olejków zapachowych. 10-12 kropli olejku wystarczy na całą wannę wody. Skóra bardziej skorzysta na tym zabiegu, jeśli dodamy również odrobinę oleju roślinnego. Powinniśmy wysuszyć skórę tak, aby nie zetrzeć całego olejku. Po wszystkim odpoczywamy z nogami uniesionymi w górę.
INHALACJE są szczególnie przydatne w przypadku chorób układu oddechowego i płuc. Inhalację parową przygotowujemy w następujący sposób: do 1 litra gorącej wody dodajemy 2-3 olejku, pochylamy się nad naczyniem z zamkniętymi oczami i nakrywamy głowę ręcznikiem. Należy głęboko oddychać. Inhalacja bezpośrednia polega na tym, że jedną lub dwiema kroplami olejku skrapiamy chusteczkę do nosa i wąchamy zawsze, kiedy czujemy taką potrzebę.
PŁUKANIE GARDŁA (2-3 krople olejku na pół szklanki wody).
KOMPRES: przygotowujemy kawałek czystej, dobrze wchłaniającej tkaniny. Do 1 litra wody albo naparu z mięty lub rumianku dodajemy około 10 ...
dabrowski82