Biblioteka Fundacji �w. W�odzimierza tom 6 Chrze�cija�skie �wi�ta i �wi�ci w �yciu duchowym Ukrai�c�w na prze�omie tysi�cleci Pod redakcj� W�odzimierza Mokrego Wydawnictwo "Szwajpolt Fiol" Krak�w 2001 Publikacja zosta�a wydana przy pomocy finansowej Wydzia�u Filologicznego Uniwersytetu Jagiello�skiego oraz Self Reliance (N.Y.) Federal Credit Union Na pierwszej stronie ok�adki: Matka Bo�a Mi�osierdzia, O�eksa Nowakiw�kyj, 1934 r. O tym obrazie czytaj na s. 76-78 Wydawca: Fundacja �w. W�odzimierza ul. Kanonicza 15, 31-002 Krak�w tel./fax(48-12)421 99'96 tel. (48-12)421 9294 e-mail: fondsw@poczta.onet.pl Redaktor techniczny i sk�ad komputerowy: Oleg Aleksejczuk Korekta ukrai�ska: �anna Ostrzy�ska Korekta polska: IKTUS Druk: Wydawnictwo PLATAN, Kryspin�w 189 ISBN 83-915759-0-X ???????, ?? ?? ????????? ???, ? ????? ???????. ??????? ?? ????????? ??????????, ???? 10 Witaj, bo Ty� odrodzi�a nas, pocz�tych w grzechu. Akatyst do Przenaj�wi�tszej Bogarodzicy, Ikos 10 S�owo wst�pne Zawarte w niniejszej ksi��ce artyku�y stanowi� w zasadniczej cz�ci pok�osie mi�dzynarodowej konferencji pt. Ukraina w roku 2000. Chrze-�cija�skie �wi�ta i �wi�ci w �yciu duchowym Ukrai�c�w, zorganizo-wanej 16-17 pa�dziernika 2000 roku, w 22. rocznic� pontyfikatu Jana Paw�a II, jako "dar wdzi�czno�ci za wszystkie Papieskie dokonania oraz �wiadectwo [...] nieugi�tej wiary oraz nadziei, i�ju� wkr�tce "na wielkiej tarczy historii" {My�l�c ojczyzna) wybije dla Ukrainy ta, na miar� ty-si�cleci, godzina, kiedy pierwszy w dziejach chrze�cijan papie� S�owianin w �lad za Jaros�awem M�drym osobi�cie zawierzy nar�d ukrai�ski Mat-ce Naj�wi�tszej" -jak pisali organizatorzy konferencji w li�cie do Ojca �wi�tego 15 pa�dziernika 2000 roku. Konferencja ta poprzedzona zosta�a Modlitw� do Przenaj�wi�tszej Bogarodzicy odprawion� 16 pa�dziernika przez ks. mitrata Micha�a Fe-ciucha z udzia�em Jego Eminencji ks. kard. Franciszka Macharskiego i Jego Ekscelencji ks. bpa Ukrai�skiej Autokefalicznej Cerkwi Prawo-s�awnej na Ukrainie Ihora Isiczenki w kaplicy B�ogos�awionej Salomei w ko�ciele Ojc�w Franciszkan�w. Natomiast w kaplicy �wi�tych Bory-sa i Gleba odprawiony zosta� od 1000 lat wys�awiaj�cy Maryj� na Ukra-inie s�ynny Akatyst do Bogarodzicy, kt�rej -jak pisali we wspomnianym li�cie organizatorzy- chrze�cijanie zawdzi�czaj � "narodziny Zbawiciela, i jaka by�a obecna przy narodzinach Cerkwi Rusi Kijowskiej oraz w ty-si�cletnich dziejach narodu ukrai�skiego, kt�rego problemy, pragnienia i nadzieje powierzy�e� Ojcze �wi�ty Matce Boskiej W�odzimierskiej, uda-j�c si� do Katedry �w. Sofii - M�dro�ci Bo�ej, do st�p Matki modl�cej si� - �Muru niezwyci�onego))" (Magnum Baptismi Donum). Podczas powitania uczestnik�w konferencji przypomniane zosta�o wypowiedziane przed 22 laty przez Jana Paw�a II - jak�e wa�ne dla wszystkich ludzi, a zw�aszcza dla pozbawionych w�wczas wolno�ci na-rod�w i pa�stw - wezwanie "Nie l�kajcie si�", kt�re powinni�my -jak pragnie tego Papie� - "odczytywa� w bardzo szerokim wymiarze. W pewnym sensie by�o to wezwanie pod adresem wszystkich ludzi, wezwanie do przezwyci�enia l�ku w globalnej sytuacji wsp�czesnego �wiata, zar�wno na Wschodzie, jak i na Zachodzie, na P�nocy i na Po�u-dniu. Nie l�kajcie si� tego, co�cie sami stworzyli, nie l�kajcie si� �wiata, tych wszystkich ludzkich wytwor�w, kt�re coraz bardziej staj� si� dla cz�owieka zagro�eniem! Nie l�kajcie si� wreszcie siebie samych [...] cz�o-wiek zosta� odkupiony przez Boga [...] W tej prawdzie jest najg��bsza afirmacja owego: �Nie l�kajcie si�!�: �B�g umi�owa� �wiat - tak umi�o-wa�, �e Syna swego Jednorodzonego da�� (por. J 3, 16). Ten Syn trwa w dziejach ludzko�ci jako Odkupiciel [...] Jasna G�ra zosta�a wpisana w dzieje mojej Ojczyzny w XVI wieku jako swoiste: �Nie l�kajcie si�!� wypowiedziane przez Chrystusa ustami Jego Matki [...] Wchodz�c w sprawy Ko�cio�a powszechnego, wraz z wyborem na Papie�a, przy-nios�em z sob� to prze�wiadczenie, �e r�wnie� w tym uniwersalnym wy-miarze zwyci�stwo, je�li przyjdzie, b�dzie odniesione przez Maryj�. Chry-stus przez Ni� zwyci�y, bo chce, aby zwyci�stwa Ko�cio�a w �wiecie wsp�czesnym i przysz�ym ��czy�y si� z Ni� [...] S�owa Chrystusa zmar-twychwsta�ego: �Nie l�kajcie si�!� s� nam potrzebne pod koniec dru-giego milenium, mo�e bardziej ni� kiedykolwiek. S� potrzebne cz�o-wiekowi, kt�ry r�wnie� i po upadku komunizmu nie przesta� si� l�ka� i ma do tego liczne powody: S�owa te s� potrzebne narodom, tym narodom, kt�re odrodzi�y si� po upadku komunistycznego imperium, ale i tym naro-dom, kt�re w tym do�wiadczeniu bior� udzia� raczej od zewn�trz. S�owa te s� potrzebne wszystkim ludom i narodom ca�ego �wiata. Trzeba, a�e-by wraca�a do ich �wiadomo�ci ta pewno��, �e istnieje Kto�, kto dzier�y losy tego przemijaj�cego �wiata, Kto�, kto ma klucze �mierci i otch�ani (por. Ap l, 18), Kto�, kto jest Alf� i Omeg� dziej�w cz�owieka (por. Ap 22,13), zar�wno indywidualnych, jak i kolektywnych. Aten Kto� jest Mi�o�ci� (por. U 4,8.16), Mi�o�ci� ucz�owieczon�, Mi�o�ci�ukrzy�o-wan� i zmartwychwsta��. Mi�o�ci� bez przerwy obecn� w�r�d ludzi. Jest Mi�o�ci� eucharystyczn�. Jest nieustaj�cym �r�d�em komunii. On jeden ma pe�ne pokrycie dla tych s��w: �Nie l�kajcie si�!� [...] Po tym wszystkim, co powiedzia�em, m�g�bym zamkn�� sw� odpo-wied� w takim paradoksie: a�eby wyzwoli� cz�owieka wsp�czesne-go od l�ku przed sob� samym, przed �wiatem, przed innymi lud�mi, przed pot�gami tego �wiata, przed systemami, przed tym wszystkim, co jest symptomem niewolniczego l�ku tak zwanej si�y wy�szej, kt�r� cz�owiek wierz�cy nazywa Bogiem, trzeba temu cz�owiekowi z ca�ego serca �yczy�, a�eby nosi� i piel�gnowa� w swym sercu t� boja�� Bo��, kt�ra jest pocz�tkiem m�dro�ci. Taka boja�� Bo�a jest zbawcz� si�� Ewangelii. Ona jest tw�rcza, nigdy za� destruktywna. Ona rodzi ludzi, kt�rzy kieruj� si� odpowiedzial-no�ci�, odpowiedzialn� mi�o�ci�. Ona rodzi ludzi �wi�tych, czyli prawdzi-wych chrze�cijan, a przysz�o�� �wiata ostatecznie do nich nale�y. Mia� z pewno�ci� wiele s�uszno�ci Andree Malraux, kiedy powiedzia�, �e wiek XXI albo b�dzie wiekiem religii, albo go w og�le nie b�dzie. Papie�, kt�ry rozpocz�� sw�j pontyfikat od s��w: �Nie l�kajcie si�!�, stara si� by� wier-ny pe�nej prawdzie tych w�a�nie s��w i jest te� zawsze got�w s�u�y� cz�o-wiekowi, narodom i ludzko�ci w duchu tej ewangelicznej prawdy"1. Ukrai�cy mog� mie� szczeg�lny pow�d, by t� zbawienn� pos�ug� pa-piesk� pierwszego Papie�a-S�owianina z otwartym sercem, wdzi�czno-�ci� i pok�adan� w Przenaj�wi�tszej Bogarodzicy nadziej� na duchow� odnow� swego narodu, je�eli zwa�y�, �e szcz�liwym zbiegiem wyda-rze� przywo�ane w �ywotnym do dzi� w�r�d Ukrai�c�w S�owie o Pra-wie i �asce z XI wieku s�owa Chrystusa Zmartwychwsta�ego: "Nie l�kaj si� trz�dko ma�a, albowiem Ojciec Niebieski zechcia� w �askawo�ci swo-jej da� ci Kr�lestwo" (�k 12, 32), sta�y si� my�l� przewodni� kazania wyg�oszonego w 1972 roku do ukrai�skich grekokatolik�w w Krakowie przez �wczesnego Metropolit� ks. Kardyna�a Karola Wojty��. T� zorganizowan� przez Fundacj� �w. W�odzimierza i Uniwersytet Jagiello�ski konferencj� w sali reprezentacyjnej Wydzia�u Prawa UJ -Pa�ac Laricha, otworzy� Jego Magnificencja Rektor Uniwersytetu Jagiel-lo�skiego prof. dr hab. Franciszek Ziejka w obecno�ci prorektor UJ ds. bada� i wsp�pracy z zagranic� prof. dr hab. Marii Nowakowskiej, dzie-kan�w Wydzia�u Filologicznego UJ - profesor�w dr hab. Haliny Kurek i Ryszarda Nycza, przedstawicieli opozycyjnych pisarzy ukrai�skich lat sze��dziesi�tych - przewodnicz�cego Ukrai�skiego PEN-Klubu z Kijo-wa Jewhena Swerstiuka i znanego poety kijowskiego rodem z �emkow-szczyzny Myko�y Horbala oraz uczonych z Krakowa, Polski i Ukrainy. W ramach konferencji w Galerii Sztuki Ukrai�skiej Fundacji �w. W�o-dzimierza odby� si� "Spektakl jednego aktora" Matka Boska w poezji ukrai�skiej w wykonaniu Inny Ochrime� z Ukrainy. Odprawion� w te dni Modlitw� do Przenaj�wi�tszej Bogurodzicy oraz inspiruj�cy tw�r-c�w ikonograficznych i poetyckich wizerunk�w Bogarodzicy Akatyst, kt�ry Ukrai�cy �piew�j� od ponad 1000 lat, drukujemy zgodnie z progra-mem przed materia�ami konferencji. Zamieszczone w niniejszej ksi��ce artyku�y, materia�y i dokumenty z jednej strony przyczyni� si� do g��bszego u�wiadomienia jak wa�nymi i bezcennymi warto�ciami dla �ycia duchowego ochrzczonych przed po-nad 1000 lat Ukrai�c�w zaowocowa�o zrodzone przez Bogarodzic� w Betlejem S�owo prawdy, mi�o�ci i nadziei na powr�t do Domu Ojca. Z drugiej za� strony zamieszczone w tym tomie teksty sk�oni�-jak mo�-na ufa� - czytelnik�w do zastanowienia si�, jak mog�oby wygl�da� �ycie na Ukrainie, gdyby walcz�cym z chrze�cija�stwem przedstawicielom mi-jaj�cego systemu uda�o si� w jeszcze wi�kszym stopniu wyeliminowa� ze �wiadomo�ci i �ycia duchowego Ukrai�c�w chrze�cija�skie �wi�ta i �wi�-tych, a przez to podci�� �yciodajne korzenie wyrastaj�cej z warto�ci chrze-�cija�skich tysi�cletniej kultury narodu ukrai�skiego, s�awi�cego od po-nad 1000 lat Boga - Stw�rc�, Zbawiciela, Przenaj�wi�tsz� Bogarodzic� i wszystkich �wi�tych czconych od pokole� na Ukrainie. W�odzimierz Mokry W�odzimierz Mokry U �r�de� chrze�cija�skich �wi�t i �wi�tych na Ukrainie Wzi�li ze sob� Matk� Bosk� A wi�cej ju� nie wzi�li nic [...]* Bez Matki, i my nie znaliby�my Dot�d prawdy na ziemi! �wi�tej wolno�ci**. Dla ochrzczonych w 988 roku Rusin�w-Ukrai�c�w, s�awi�cych wszyst-kich obecnych w kalendarzu liturgicznym �wi�tych, Bogarodzica sta�a si� najwierniejsz� i spo�r�d wszystkich �wi�tych t� Przenaj�wi�tsz�, pe�n� mi-�o�ci mi�osiernej Matk� Chrystusa, kt�r�ju� w 1038 roku ksi��� Jaros�aw M�dry og�osi� duchow� Opiekunk� i W�adczyni� Rusi Kijowskiej. Natomiast najistotniejszym dla chrze�cijan wschodnich, w tym tak�e dla Ukrai�c�w, "�wi�tem �wi�t" jest Wielki Dzie� (ukr. We�ykde�) Zmar-twychwstania zrodzonego i op�akiwanego przez Bogarodzic� pod Krzy-�em Jej Syna - Jezusa, kt�ry -jak g�osi troparion paschalny - "�mierci� �mier� zwyci�y� i wszystkim pozostaj�cym w ...
michaal