Nazwa ośrodka:               Centrum Informacji Gospodarczej w Gliwicach, Centrum Informacji Gospodarczej przy RAR "INWESTOR" sp. z o. o. w Rudzie Śląskiej, PARP

Tytuł pakietu:               Biznes plan dla MSP  -  Analiza finansowa przedsięwzięcia inwestycyjnego

Grupa:                             Inwestowanie

Autor:                                           Jacek Słowik, Aleksandra Kieras, Ewa Matzanke

Data aktualizacji:               29.08.02r.

1.              Analiza finansowa podstawowych sprawozdań finansowych

Jest regułą na całym świecie, iż przystąpienie do inwestycji poprzedzone jest opracowywaniem biznesplanu  celem przedstawienia go kierownictwu lub poddania go ocenie innych instytucji, np. instytucji kredytujących.

Jedną z najistotniejszych etapów oceny biznesplanu jest analiza podstawowych sprawozdań finansowych, będąca częścią analizy finansowo-majątkowej, której celem jest ustalenie:

·      efektywności finansowej (zdolności do generowania zysków),

·      płynności finansowej (zdolności do niezakłóconego regulowania bieżących zobowiązań),

·      wypłacalności i wiarygodności kredytowej określonej przez strukturę finansowania  majątku wnioskodawcy i poziom zadłużenia,

·      prawidłowości źródeł finansowania majątku przedsiębiorstwa,

·      ekonomicznej efektywności wykorzystania majątku,

·      możliwości obsługi wszystkich długów w oparciu o prawidłowe źródła tej spłaty.

Analiza finansowo - majątkowa obejmuje:

·      analizę bilansu,

·      analizę przychodów, kosztów i wyniku finansowego,

·      analizę obsługi długu i kalkulację wskaźnika DSCR.

1.1.              Analiza bilansu.

W ramach oceny bilansu dokonuje się analizy pionowej i poziomej oraz analizy dynamiki i kierunku zmian wielkości, struktury i źródeł finansowania majątku, kapitału obrotowego, wskaźników bieżącej i wysokiej płynności.

1.1.1.              Analiza pionowa

Analiza pionowa polega na ocenie wielkości i struktury aktywów i pasywów. Struktura ustalana jest poprzez odniesienie poszczególnych grup aktywów i pasywów do ogólnej sumy bilansowej.

Analiza aktywów wskazuje na rodzaj, skalę prowadzonej działalności oraz możliwość dostosowania się do warunków rynkowych w zależności od tego czy w aktywach dominuje majątek trwały, czy obrotowy.

Analiza pasywów pozwala ocenić relację kapitałów własnych i obcych.

1.1.2.              Analiza pozioma

Analiza pozioma polega na ustaleniu struktury finansowania aktywów i stopnia zaangażowania kapitału własnego w finansowanie aktywów.

W ramach analizy dokonuje się również ustalenia:

·      wielkości kapitału obrotowego netto,

·      wskaźnika bieżącej płynności,

·      wskaźnika wysokiej płynności,

·      wskaźnika „dług/aktywa”.

1.1.2.1.              Kapitał obrotowy netto

Kapitał obrotowy netto jest częścią kapitału ogólnego firmy, zaangażowanego w finansowanie środków obrotowych potrzebnych do prowadzenia działalności i stanowi różnicę między wartością bieżących aktywów oraz krótkoterminowych zobowiązań.

Do jego wyliczenia stosuje się następującą formułę:

KAPITAŁ OBROTOWY NETTO = (gotówka w kasie i na rachunkach bankowych + należności + zapasy) - (zobowiązania bieżące z tytułu dostaw, wynagrodzeń, wobec budżetu + kredyty krótkoterminowe + bieżąca część kredytów długoterminowych).

Bieżąca część kredytów długoterminowych oznacza sumę rat kapitałowych przypadającą do spłaty w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

Kapitał obrotowy netto powinien mieć wartość dodatnią. Wartość ujemna kapitału wskazuje na niską zdolność do regulowania bieżących zobowiązań i nieprawidłowe zarządzanie finansowe w firmie (np. zakup środków trwałych ze środków obrotowych).

1.1.2.2.              Wskaźnik bieżącej płynności

Wskaźnik bieżącej płynności informuje o zdolności firmy do wywiązywania się z bieżących zobowiązań. Wskazuje on, ile razy bieżące aktywa pokrywają bieżące zobowiązania i obliczany jest według następującej formuły:

WSKAŹNIK BIEŻĄCEJ PŁYNNOŚCI = (gotówka w kasie i na rachunkach bankowych + należności + zapasy) : (zobowiązania bieżące z tytułu dostaw, wynagrodzeń, wobec budżetu + kredyty krótkoterminowe + bieżąca część kredytów długoterminowych).

Wartość wskaźnika powinna być nie mniejsza od 1,0. Używając wskaźnika do analizy porównawczej należy dobierać firmy o podobnej wielkości i działalności.

1.1.2.3.              Wskaźnik wysokiej płynności

Wskaźnik wysokiej płynności informuje, ile razy najbardziej płynne aktywa firmy pokrywają bieżące zobowiązania. Do jego obliczenia stosowana jest poniższa formuła:

WSKAŹNIK WYSOKIEJ PŁYNNOŚCI = (gotówka w kasie i na rachunkach bankowych + należności) : ( zobowiązania bieżące z tytułu dostaw, wynagrodzeń, wobec budżetu + kredyty krótkoterminowe + bieżąca część kredytów długoterminowych).

Istotny wpływ na kształtowanie wskaźnika mają: rodzaj prowadzonej działalności i warunki rozliczeń z dostawcami i odbiorcami; wpływa to na jego silne zróżnicowanie w zależności od branży. Wskaźnik ten nie powinien być niższy od 0,5.

1.1.2.4.              Wskaźnik „dług/aktywa”

Wskaźnik „dług/aktywa” informuje o stopniu zadłużenia firmy. Obliczany jest według formuły:

DŁUG/AKTYWA = (zobowiązania + kredyty) : aktywa ogółem 

Im wskaźnik długu jest wyższy, tym większe ryzyko działalności firmy ponoszą kredytodawcy. Należy mieć jednak na uwadze, że (w warunkach działania dźwigni finansowej) wykorzystanie obcych kapitałów może wpływać korzystnie na zyskowność kapitałów własnych.

1.2.              Analiza przychodów, kosztów i wyniku finansowego.

W ramach analizy przychodów, kosztów i wyniku finansowego dokonuje się oceny ich poziomu, dynamiki i struktury.

1.2.1.              Analiza dynamiki przychodów

Analiza dynamiki przychodów dokonywana jest na podstawie relacji średniomiesięcznych przychodów w bieżącym i poprzednim roku. Porównanie wskaźnika dynamiki przychodów m. in. ze wskaźnikiem inflacji w kraju pozwala na ocenę rzeczywistego wzrostu (spadku) wolumenu przychodów.

1.2.2.              Analiza struktury kosztów

W ramach analizy struktury kosztów należy zbadać przyczyny istotnych zmian udziału poszczególnych rodzajów kosztów w obrotach oraz wzrostu lub udziału ogólnej kwoty kosztów w obrotach w stosunku do okresu poprzedniego.

1.2.2.1.              Poziom strat nadzwyczajnych

W przypadku wysokiego poziomu strat nadzwyczajnych (odsetki karne od kredytów i pożyczek, odsetki za zwłokę, itp.) oraz kosztów, nie stanowiących w świetle przepisów podatkowych kosztów uzyskania przychodów, należy ocenić ich źródło, charakter i trwałość.

1.2.2.2.              Koszty operacyjne

Dokładnej analizie powinny być poddane koszty operacyjne, które miały charakter wydatków jednorazowych (np. zakup wyposażenia, narzędzi, naprawy, remonty) lub też nie będą występować w dalszych okresach ze względu na wprowadzone przez firmę zmiany lub zakończenie pewnych zdarzeń gospodarczych (np. wykup dzierżawionych nieruchomości, zmiana technologii produkcji, zakończenie leasingu).

1.2.2.3.              Ustalenie zysku

Dla właściwego ustalenia zysku zatrzymanego w trakcie roku w odniesieniu do podmiotów prowadzących księgowość w formie księgi przychodów i rozchodów, podatek dochodowy powinien być przyjmowany nie w wielkości należnej zaliczki wynikającej z różnicy przychodów i rozchodów, lecz w wysokości uwzględniającej różnicę remanentu zapasów na początek i koniec prezentowanego okresu. Podatek ten należy oszacować na podstawie danych wnioskodawcy o wielkości zapasów.

Przy ocenie należnego podatku nie należy również uwzględniać ulg, które zostały wykorzystane lub nie będą występować w dalszych okresach.

1.2.3.              Źródła nadwyżki finansowej

Wydatki jednorazowe i oszczędności w kosztach operacyjnych, zapłacone odsetki od kredytów i pożyczek, amortyzacja i  zysk stanowią podstawowe źródła nadwyżki finansowej (gotówki) przeznaczonej na obsługę finansowania, dlatego też ich weryfikacja przez inspektora kredytowego powinna być przeprowadzona w sposób szczególnie dokładny i oparta na właściwie udokumentowanych danych.

1.2.4.              Obliczanie i ocena wskaźników.

Na podstawie danych bilansu oraz zestawienia przychodów, kosztów i wyniku finansowego obliczane są wskaźniki:

rotacji należności,

rotacji zobowiązań,

rotacji zapasów,

zwrotu z aktywów,

dług/wartość netto

dynamiki przychodów.

Wskaźniki podlegają ocenie przez ich porównanie z:

typowymi lub średnimi wartościami dla danej branży,

wartościami tych wskaźników charakteryzującymi działalność firmy w poprzednim okresie.

1.2.4.1.              Wskaźnik rotacji należności

Wskaźnik rotacji należności informuje, jaki jest średni cykl spływu należności (okres kredytowania odbiorców i zamrożenia środków pieniężnych). Obliczany jest według następującej formuły:

WSKAŹNIK ROTACJI NALEŻNOŚCI = (należności od odbiorców : przychód ze sprzedaży) x ilość dni w okresie badanym

Jeśli wskaźnik obliczany jest dla okresu krótszego niż rok, w formule uwzględnia się przychody dotyczące tego okresu i ilość dni wynikającą z przemnożenia ilości miesięcy razy 30 dni.

Przy ocenie wskaźnika należy uwzględniać  rodzaj działalności i warunki przyjęte przez firmę w rozliczeniach z odbiorcami. Za prawidłowy w warunkach krajowych można uznać cykl do 60 dni.

Rotacja przekraczająca 60 dni, jeśli nie wynika z uzgodnionych z odbiorcami terminów płatności, wskazywać może na trudności płatnicze odbiorców, niską atrakcyjność rynkową wyrobów (towarów, usług) klienta lub wykorzystywanie monopolistycznej pozycji odbiorców związanej z wysoką koncentracją sprzedaży na rzecz ograniczonej ilości kontrahentów. Wymaga pogłębienia analizy.

1.2.4.2.              Wskaźnik rotacji zobowiązań

Wskaźnik rotacji zobowiązań informuje, jaki jest średni cykl regulowania zobowiązań wobec dostawców (kredyt dostawców). Obliczany jest według następującej formuły:

WSKAŹNIK ROTACJI ZOBOWIĄZAŃ = (zobowiązania wobec dostawców : wydatki na zakup surowców/towarów) x ilość dni w okresie badanym

Rotacja przekraczająca 60 dni, jeśli nie wynika z terminów płatności uzgodnionych z dostawcami, może wskazywać na problemy z płynnością finansową firmy i powinna być poddana pogłębionej analizie.

Wskaźniki rotacji należności i zobowiązań powinny być zbliżone do cykli uzgodnionych z dostawcami i odbiorcami w umowach. Dla oceny prawidłowości tych wskaźników należy je porównać ze wskaźnikami osiąganymi  przez firmy o podobnej działalności i wielkości.

1.2.4.3.              Wskaźnik rotacji zapasów

Wskaźnik rotacji zapasów informuje, w jakim czasie firma zużywa posiadane zapasy przy określonym poziomie produkcji lub sprzedaży. Obliczany jest według następującej formuły:

WSKAŹNIK ROTACJI ZAPASÓW = (zapasy: koszty surowców /koszty zakupu towarów) x ilość dni w okresie badanym

Wysoki poziom tego wskaźnika może wynikać z sezonowości produkcji/sprzedaży lub wskazywać na problemy ze sprzedażą wyrobów lub towarów i wymaga pogłębienia analizy.

1.2.4.4.              Wskaźnik zwrotu z aktywów

Wskaźnik zwrotu z aktywów pozwala ocenić efektywność działania kierownictwa firmy. Obliczany jest według formuły:

WSKAŹNIK ZWROTU Z AKTYWÓW = zysk zatrzymany: aktywa ogółem

Poziom tego wskaźnika jest wrażliwy na zmiany struktury źródeł finansowania oraz na metody naliczania podatku dochodowego.

1.2.4.5.              Wskaźnik „dług/wartość netto”

Wskaźnik „dług/wartość netto” pokazuje strukturę finansowania oraz informuje, w jakim stopniu kapitał firmy zabezpiecza udzielone kredyty i w jakim stopniu chroni kredytodawcę przed poniesieniem strat. Obliczany jest według formuły:

DŁUG/WARTOŚĆ NETTO = (zobowiązania wobec wszystkich wierzycieli + kredyty): (wartość netto + zysk zatrzymany)

Za korzystny uważa się poziom niższy od 1,0.

Wskaźnik wyższy od 1,0 świadczy o istotnym uzależnieniu od obcych źródeł finansowania oraz może wskazywać na powstanie zagrożenia dla wypłacalności firmy.

1.2.4.6.              Wskaźnik dynamiki przychodów

Wskaźnik dynamiki przychodów informuje o stopniu rozwoju działalności podmiotu gospodarczego. Obliczany jest według następującej formuły:

WSKAŹNIK DYNAMIKI PRZYCHODÓW = (średniomiesięczne przychody w bieżącym roku: średniomiesięczne przychody w ubiegłym roku) x 100 %.

Wskaźnik ten należy porównywać z oficjalnymi szacunkami poziomu inflacji. Wskaźnik wyższy od inflacji oznacza, wzrost wolumenu sprzedaży, niższy od inflacji - spadek wolumenu, równy inflacji - stagnację sprzedaży. W dwóch ostatnich przypadkach należy pogłębić analizę przyczyn.

1.3.              Analiza obsługi długu i  kalkulacja wskaźnika pokrycia obsługi długu DSCR.

1.3.1.              Zakres analizy

Analiza obsługi długu i kalkulacja wskaźnika DSCR obejmuje:

zestawienie źródeł i rodzajów finansowania, z których wnioskodawca aktualnie korzysta i planowanych do uzyskania oraz kalkulację średniego miesięcznego obciążenia zależnie od rodzaju finansowania: sumą spłat rat kapitałowych i odsetek, rat leasingowych lub odsetek,

kalkulację wskaźnika pokrycia obsługi długu (DSCR).

1.3.2.              Źródła finansowania

W zestawieniu źródeł finansowania należy ująć wszystkie rodzaje finansowania zewnętrznego, z których korzysta lub zamierza korzystać dana firma: kredyt, pożyczka, leasing, faktoring, dyskonto weksli, dyskonto czeków, kredyt kupiecki, itp. oraz gwarancje i poręczenia. Odrębnie dla każdego rodzaju finansowania należy podać: źródło, kwotę, walutę, poziom kursu dla przeliczenia walut obcych na złote, oprocentowanie w skali rocznej, okres finansowania i karencji.

1.3.3.              Ujęcie finansowania bieżącego

Dla finansowania, z którego firma już korzysta, kwoty należy ujmować w wysokości zadłużenia pozostającego do spłaty a okres finansowania jako ilość pozostających do spłaty rat miesięcznych. Jeśli dla danego finansowania umowa ustala raty płatne np. kwartalnie, półrocznie, itp. należy dokonać ich przeliczenia na ilość rat miesięcznych. W przypadku gdy dla danego rodzaju finansowania umowa ustala zróżnicowaną wysokość rat (najczęściej występuje to przy umowach leasingowych), zasady kalkulacji określone w tym i następnych ustępach powodują ich uśrednienie.

1.3.4.              Oprocentowanie

W zestawieniu źródeł oprocentowanie należy przyjmować następująco:

·      dla kredytów: w rachunku bieżącym, nieodnawialnego i odnawialnego - w wysokości ustalonej w umowach lub w propozycji decyzji kredytowej,

·      dla faktoringu, dyskonta weksli, dyskonta czeków stopa dyskonta zamieniana jest na oprocentowanie na podstawie formuły:

{zdyskontowane odsetki : (kwota limitu kredytu - zdyskontowane odsetki)} x 100 %

gdzie: limit kredytu oznacza wartość skupionych faktur, weksli, czeków; zdyskontowane odsetki stanowią iloczyn limitu kredytu i stopy dyskonta. 

W zestawieniu źródeł finansowania w pozycji „kwota” należy przyjmować kwotę limitu kredytowego pomniejszoną o zdyskontowane odsetki.

·      dla gwarancji w złotych - oprocentowania kredytu lombardowego,

·      dla gwarancji w walucie obcej - stopy minimalnej dla kredytów w danej walucie.

1.3.5.              Kalkulacja średniej miesięcznej płatności

Kalkulacja średniej miesięcznej płatności obejmuje obliczenie w przeliczeniu po aktualnym kursie na złote:

średniego obciążenia spłatą rat kapitałowych według formuły:

              kwota finansowania : ilość rat

średniego obciążenia spłatą odsetek:

...