Propozycje arkuszy oceny funkcjonowania i programu edukacyjno-terapeutycznego dla uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym i znacznym
Opracowanie zespól:
Anna Kopczuk, Dorota Kosior-Maleta,
Elżbieta Oksiejczuk-Prusak, Joanna Stańko-Papiernik
Elżbieta Wolska-Białek, Joanna Żarska
pod kierunkiem doradcy metodycznego Andrzeja Wolskiego
Białystok 2006
WSTĘP
Opracowanie zawiera arkusze oceny funkcjonowania ucznia niepełnosprawnego intelektualnie w stopniu umiarkowanym i znacznym w zakresie: aktywność plastycznej, aktywności technicznej, czytania i pisania, elementarnych umiejętności matematycznych, motoryki dużej, motoryki małej, percepcji słuchowej, percepcji wzrokowej, poznawania przyrody, samoobsługi, komunikacji, uspołecznienia, aktywności muzycznej i tanecznej, przykładowy program edukacyjno terapeutyczny oraz formularz przydatny w przygotowania programu.
Mam nadzieję, że opracowanie to okaże się przydatne w pracy nauczycieli pracujących z uczniem niepełnosprawnym. Jednocześnie zwracam się z prośbą do osób korzystających z tego opracowania o uwagi i sugestie, które pomogą nam w dokonaniu jego modyfikacji.
Indywidualny program edukacjno-terapeutyczny w odniesieniu do uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub opinię o dostosowaniu wymagań edukacyjnych, wydanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne, tworzony jest wtedy, gdy dziecku nie wystarcza wsparcie ze strony rówieśników i nauczyciela, ale wówczas, gdy uczeń wymaga dodatkowej pomocy nauczyciela i specjalistów, oraz modyfikacji treści programowych.
Konstruując indywidualny program należy pamiętać o jego dostosowaniu do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz predyspozycji ucznia, a także, że powinien on mieć charakter edukacyjno-terapeutyczny, z uwagi na fakt, że w przypadku uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi obu tych funkcji nie można od siebie oddzielać.
Przy tworzeniu indywidualnych programów edukacyjnych konieczne jest udzielenie odpowiedzi na trzy podstawowe pytania:
■ Jaki jest uczeń?
■ Jakie uczeń ma potrzeby i jakie wybrać treści?
■ Jak zrealizować zaplanowane treści?
Odpowiedzi na te pytania muszą udzielić wszystkie osoby pracujące z dzieckiem. Oddziaływanie rehabilitacyjne musi też mieć charakter globalny, stąd też program muszą układać wspólnie wszystkie osoby pracujące z dzieckiem nauczyciele, wychowawcy w internacie, nauczyciel religii, logopeda, pedagog, psycholog, rehabilitant i inni). Konieczna jest również współpraca rodziców.
Indywidualny program edukacji należy budować w oparciu o:
1. Informacje o dziecku i jego specjalnych potrzebach, które pochodzą:
1 ) z wywiadów i rozmów z rodzicami,
2) z orzeczeń wydawanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne zawierających diagnozę pedagogiczną i psychologiczną, od lekarzy i specjalistów i dotyczą niepełnosprawności dziecka,
3) z obserwacji nauczyciela dot. funkcjonowania ucznia w klasie, np.
a) jak się porusza - czy samodzielnie przejdzie do tablicy, czy wymaga pomocy w czasie szkolnych wycieczek, na lekcjach wychowania fizycznego
b) jak się komunikuje - słownie, wypowiedzi rozbudowane, czy wymaga alternatywnych metod (piktogramy, symbole Blissa), bądź specjalistycznych metod komunikacji (alfabet Braille'a, język migowy),
c) jak pisze - czy mieści się w liniaturze, czy przepisuje, czy pisze z pamięci itp.,
jak czyta - czy głoskuje, czyta globalnie, czyta ze zrozumieniem, jakie ma tempo czytania, czy uczy się Braille'a),
d) jak wyraża swoje emocje i funkcjonuje w relacjach z innymi.
Można również skorzystać z gotowych narzędzi diagnostycznych (szczególnie w odniesieniu do dzieci z upośledzeniem umysłowym i autystycznych), np.:
- Inwentarz H. C. Gunzburga do Oceny Postępu Rozwoju Społecznego,
Ponadto, w programie powinny znaleźć się następujące informacje.:
1) dane personalne ucznia,
2) krótka charakterystyka ucznia (mocne strony dziecka, dominujące nastroje,
ulubione formy aktywności, zachowania nietypowe oraz specyficzne zalecenia),
3) opis grupy szkolnej, do której uczeń należy,
4) tygodniowy rozkład zajęć ucznia, a także:
5) zgoda rodziców na realizację programu,
6) podpis osoby odpowiedzialnej za przygotowanie programu,
7) informacja o zatwierdzeniu programu przez radę pedagogiczną oraz numer w szkolnym zestawie programów.
Niezmiernie też ważna jest rola rodziców przy konstruowaniu i realizacji indywidualnego programu edukacji, jako:
• współtwórcy indywidualnych programów (udział w posiedzeniu zespołu ustalającego program),
• realizatorze elementów programu edukacji w warunkach domowych,
• pełnoprawnym uczestniku procesu kształcenia i rewalidacji.
Wydaje się nam, że niezbędny jest również udział ucznia (podmiotu naszych oddziaływań) w tworzeniu programu.
Doradca metodyczny Andrzej Wolski
AKTYWNOŚĆ PLASTYCZNA
Skala oceny:
0 - nie podejmuje działania
1 - podejmuje próbę, ale nie potrafi
2 - wykonuje z dużą pomocą (podpowiedzią) nie zawsze poprawnie
3 - wykonuje z pomocą (podpowiedzią) poprawnie
4 - wykonuje samodzielnie nie zawsze poprawnie
5 - wykonuje całkowicie samodzielnie zawsze poprawnie
- - nie dotyczy danego dziecka
Zakres umiejętności
Rok szkolny
Prawidłowo trzyma:
kredę
kredki
ołówek
pędzel
Zamalowuje duże powierzchnie:
Kredką
Pędzlem
Zamalowuje szablony
Zamalowuje kontury
Obrysowuje szablony
Rysuje z natury proste :
Owoce
Warzywa
Zabawki
Rysuje i maluje na określony temat
Rysuje patykiem
Rozróżnia barwy podstawowe:
Zielony
...
alisja