Hanna Krall "Sze�� odcieni bieli" CZYTELNIK � Warszawa 1978 HANNA KRALL sze�� odcieni bieli Ok�adk� i kart� tytu�ow� projektowa� ZBIGNIEW CZARNECKI TEMATY DO REPORTA�U Copyright by Hanna Krall, Warszawa 1978. Panie in�ynierze, m�wi� (jak r�wnie� - panie dysponencie, panie mistrzu itd.), potrzebuj� czego� ciekawego do reporta�u. Zadania wykonujemy rytmicznie mimo urlop�w - odpowiada In�ynier. To wiem, ogl�dam dziennik przecie�. Macie te� napoi ch�odz�cych pod dostatkiem. Czy to jest w�a�nie to, o czym pan sam chcia�by sobie poczyta�? In�ynier: cz�owiek jako gatunek ludzki lubi poczyta� o mi�o�ci. Czy to Joyce, czy Camus, czy nasz �eromski cho�by - zawsze troch� tego seksu musi by�. Pr�bowano (ci�gnie In�ynier) zerwa� z tym i pisa� o pracy, ale to jednak takie ciekawe ju� nie by�o. Wi�c gdyby si� pani uda�o po��czy� razem i prac�, i ten seks, to wyszed�by mo�e reporta�. Temat proponowany przez In�yniera: Ostatnie slowo w dziedzinie erotyki On m�g�by by� magistrem, a ona wydawc� narz�dzi, zaszeregowan� jako pracownik fizyczny. Oboje pracowaliby na jednym wydziale, z tym �e on by mia� �on� i dziecko, a my musimy sta� na stra�y interes�w rodziny. To prawda, �e on powinien bezkonfliktowo wyprowadzi� ca�e zagadnienie, ale �ona to zaczaja�aby si� przy bramie za kioskiem, to zn�w sz�aby na skar- g� do zwi�zku i w ko�cu ca�y wydzia� dowiedzia�by si� o tej mi�o�ci. Trzeba od razu powiedzie�, �e za�oga by�aby pc stronie �ony. Jak �ona chodzi na skarg� do czynnika spo�ecznego, to jest w porz�dku; jak magister romansuje z wy dawc� narz�dzi, zas�uguje na pot�pienie. T� spo�eczn� r�nic� mi�dzy magistrem a wydawc� narz�dzi, zaszeregowan� jako pracownik fizyczny, trzeba by uwypukli�, bo nie jest wykluczone, �e gdyby oboje byli magistrami albo oboje wydawcami narz�dzi, to nie wzburzyliby opinii a� tak bardzo i opinia ta znacznie mniej gorliwie sta�aby na stra�y rodginy. Mo�e dlatego w�a�nie, gdy do kierownika przyszed� czynnik spo�eczny z ��daniem: "trzeba to w ko�cu przeci��" - to kierownik odpowiedzia�: "a czy to �le, �e klasa robotnicza nabiera u nas znaczenia tak�e i w �yciu prywatnym? Czy� nie o to w naszym spo�ecze�stwie nam chodzi?" W tej sytuacji czynnik musia�by sam poprosi� magistra do pokoju zwi�zkowego na rozmow� i ta rozmowa wygl�da�aby mniej wi�cej tak: "Czy nie robi�em w terminie wszystkich analiz?" - zapyta�by magister, a czynnik musia�by przyzna�, �e analizy by�y robione na czas, i do tego bezb��dnie. "A czy mo�e ona nie mia�a porz�dku w narz�dziach?" I czynnik zn�w musia�by si� z magistrem ca�kowicie zgodzi�. "A reszta to ju� jest moja sprawa" - zako�czy�by magister, wi�c czynnik nie m�g�by zrobi� nic wi�cej, ni� ograniczy� si� do og�lnej rady ("przemy�lcie to sobie spokojnie jeszcze raz"), rozumia� bowiem nie gorzej od kierownika, �e znale�� drugiego takiego fachowca jak magister by�oby w ich mie�cie rzeczywi�cie trudno. Od tej chwili i kierownik, i aktyw spo�eczny mo- gliby ju� innym okiem popatrze� na ca�� spraw�, a popatrzywszy - zauwa�yliby par� rzeczy, kt�rych jako� nie dostrzegali dot�d. �e na przyk�ad ona jest bardzo wci�ta w talii. �e ma �adne nogi, zw�aszcza latem, jak je opali sobie, i tak jako� pro�ciutko si� zawsze trzyma. I �e dla m�czyzny po czterdziestce taka wydawczyni narz�dzi to rzeczywi�cie mo�e by� spora pociecha. Kiedy wi�c magister przyjdzie do kierownika (a kierownik pierwszy zacz�� uprzejmie jej si� k�ania�, czy to �eby da� przyk�ad za�odze, czy mo�e sam to jako� pod�wiadomie zaaprobowa�), kiedy wi�c magister zg�osi si� w sprawie mieszkania - bo jeszcze i do tego dojdzie! - kierownik pomy�li sobie: "ho, ho, popatrzcie w jakiej jest formie teraz". I ograniczy si� ju� tylko do pytania czy mo�e rady raczej: "To ju� b�dzie pana ostatnie s�owo w dziedzinie erotyki, panie magistrze?", co nie zabrzmi wcale zgry�liwie ani zawistnie, tylko po prostu rzeczowo, bo ka�dy wie, jak wygl�da u nich sytuacja z mieszkaniami. Temat aktywisty m�odzie�owego: Wytop Reporta� zacz��by si� w momencie, gdy aktywist� wzywaj� do Zarz�du i m�wi� - s�uchaj, Pietrek, powa�na sprawa, chodzi o wytop. Nast�pnego dnia aktywista przychodzi do pracy przed sz�st�, organizuje m�odzie�ow� brygad�, a o dziesi�tej odlewaj� sze��dziesi�t pi�� ton stali, o czym zawiadamiaj� natychmiast w meldunku, dodaj�c, �e wytop trwa� trzy godziny dwadzie�cia minut (podczas gdy �redni czas wytopu w ich hucie trwa cztery godziny). To by�by zasadniczy zarys tematu, z tym �e mo�- na by wykorzysta� fragmenty artyku�u Aktywisty, zamieszczonego w zak�adowej gazecie, w kt�rym przedstawia on szczeg�owo, minuta po minucie nieomal, przebieg zdarzenia. "Godzina 6.45... Pierwszy wytapiacz za��czy� piec. Rozpoczynamy prac�. Zaplanowany gatunek stali 36HNM... W�r�d za�ogi panuje lekkie podniecenie, chcemy osi�gn�� zamierzony cel, chcemy, by wytop ten by� nie tylko udany, pragniemy osi�gn�� najkr�tszy czas. Godz. 8.13, wysy�amy pr�b� �0� do laboratorium. Nast�puj� teraz minuty oczekiwania na wynik analizy. Oby by� pozytywny. Z niecierpliwo�ci� spogl�damy na bia�� ta�m� papieru w dalekopisie. S� wyniki. Podrywamy si� do dalszej pracy. Pierwszy wytapiacz pobiera z pieca �1� pr�b�, zostaje wys�ana poczt� pneumatyczn� do laboratorium. Kolejne minuty oczekiwania. Czcionka w dalekopisie zaczyna wybija� r�wniutki szereg cyferek na bia�ej ta�mie papieru... Temperatura przy piecu wysoka, zasycha w gardle. Nie poddajemy si�, maj�c na celu tak szlachetne zobowi�zanie stajemy na wysoko�ci zadania... Do laboratorium lec� kolejne pr�by. Godz. 10.00, rynn� pieca w asy�cie tysi�cy iskier p�ynie stal. Twarze wszystkich rozpromienione. Mimo zm�czenia wszyscy u�miechni�ci..." I w tym miejscu mo�na by reporta�, proponowany przez Aktywist�, zako�czy�, uzupe�niaj�c go jedynie sylwetk� samego bohatera: nie do��, �e po pracy podnosi swoje kwalifikacje w technikum, to jeszcze pisze, maluje i dzia�a spo�ecznie. Mo�na by zako�czy�, gdyby nie to, �e Aktywista uznaje nagle za stosowne uzupe�ni� swoj� relacj� wydrukowan� w gazecie. - Praca na stalowni jest strasznie monotonna - m�wi na przyk�ad. - �adowanie-ttopienie-analizy-spust, �adowanie-topienie- analizy-spuBt.- i tak codziennie, czy to mo�e wype�ni� cz�owiekowi �ycie? Naturalnie napisa� o tym w artykule nie m�g�. "Cz�owieku - powiedzieliby mi - i to ma by� entuzjastyczny m�odzie�owy czyn?" Nast�pnie (chyba za d�ugo ju� z tym aktywist� rozmawiam) dowiaduj� si�, �e nie napisa� o paru innych sprawach. Okaza�o si� bowiem, �e planowanej w owym wytopie stali 36HNM walcownia nie mo�e przyj�� i �e nale�y zmieni� gatunek. Zmiana gatunku - to si� zdarza, trzeba doda� sk�adniki, sprawdzi� pr�by, trwa to jeszcze dziesi��, jeszcze pi�tna�cie minut, czasem, je�li si� nie utrafi od razu - godzin�. Tylko �e im chodzi�o przecie� o czas. Pos�ali analizy ("z niecierpliwo�ci� spogl�damy na bia�� ta�m� papieru" - napisa� w gazecie) - niestety, wynik by� niedobry. Dodali sk�adnik, pos�ali zn�w ("czcionka w dalekopisie zaczyna wybija� r�wniutki szereg cyfr..."), znowu sk�ad nie trafiony. "To ju� by�o denerwuj�ce" - m�wi Aktywista. Trzykrotnie podejmowali pr�b� - trzykrotnie wynik by� z�y i wtedy zrobili to, co - jak uznali - pozostaje im zrobi�. Powiedzieli mistrzowi, �e ju� w porz�dku, gatunek okej, mo�na ko�czy�. Dos�ownie w ostatniej chwili mistrz si� zorientowa�, zacz�� si� szum, ale ju� nie by�o odwrotu, walcownia musia�a przyj�� wytop (sam kierownik piec�w interweniowa�), za to punktualnie o dziesi�tej mogli wys�a� sw�j meldunek, a Aktywista wo�a� do mikrofonu przekrzykuj�c szum pieca, �e oto jest dziesi�ta zero zero, wytop uko�czyli�my, oddali�my sze��dziesi�t pi�� ton - "to by� taki spontaniczny krzyk, bo naprawd� bardzo cieszyli�my si�, �e�my si� wywi�zali i �e�my dali t� stal ponadplanow�". Stal nie zmarnowa�a si�. By�a to szlachetna stal, nie s� za�adowane, to si� wydaje dyspozycje, �eby bardzo poszukiwany gatunek, tyle �e w tym momen- za�adowa�, a jak za�adowane, to si� dzwoni i oddzia� ci� sprawi�a pewien k�opot walcowni. wsadu je odbiera. Mo�na by�o oczywi�cie nie rezygnowa� z pr�b Kursuj� dwa zestawy - ze stalowni przychodzi i da� trafiony wytop, tyle �e p�niej o godzin� - zestaw pusty, a od nich odchodzi z �adunkiem, i tak ale im tak bardzo zale�a�o na czasie i �eby w mel- na przemian, dunku... Mo�na by nast�pnie napisa�, �e jej kole�anki i ko- Mo�na by�o napisa� o tych przygodach w zak�a- ledzy, a tak�e ich m�owie i �ony, te� s� pracowni- dowej gazecie, doda�oby to nawet dramatyzmu re- karni naukowymi i wszyscy albo ju� zrobili dokto- lacji - ale przecie� nie o k�opotach mia� to by� raty, albo je w�a�nie robi�, kiedy si� wi�c spotkaj� tekst, tylko o m�odzie�owym wytopie. w towarzystwie, to o niczym innym si� nie m�wi. To mo�na by�o napisa� p�niej inny artyku� i na- A on m�g�by m�wi�, ile dzi� wywie�li dolomitu, wet Aktywista mia� zamiar tak uczyni� - ale gazeta tylko kogo zainteresuje taki temat? ukazuje si� co miesi�c, wi�c jaki to ju� w�a�ciwie �ona jest bardzo dobra dla niego, ale nie obchodzi mia�oby sens? j� �adna ze spraw, o kt�rych on potrafi rozmawia� No i mo�na jeszcze by�o nie opowiada� reporterowi godzinami: ani motoryzacja, ani sport, a �ci�lej pi�ka o tym wszystkim. Poprzestaliby�my wtedy na wersji no�na, pierwotnej: m�odzie�owego wytopu, prowadzonego Maj� dwoje dzieci. przez Aktywist�, kt�ry nie do�� �e uczy si�, to jesz- Kiedy dzieci by�y ma�e _ wspolnie niepokoili si�, cze pisze, maluje i udziela si� spo�ecznie. gdy kt�re� chorowa�o albo tylko zdawa�o im si�, �e Hest chore, m�wili sobie "i co mu mo�e by�, przecie� Temat dysponenta- nieg�odne i suche, a w ksi��ce pisz�, �e nie powinno ' l p�aka� bez powodu". �ycie rodzinne I _, j leraz dzieci ...
Zabr7