rozliczenia_miedzynarodowe.doc

Rozliczenia międzynarodowe

1. Definicja
Ruch strumienia pieniądza związany z likwidacją obliga finansowego powstałego w wyniku działalności gospodarczej z tytułu wymiany towarów i usług oraz innych świadczeń realizowanych poprzez uprawnione do tego instytucje (głównie bankowe) przy użyciu odpowiednich narzędzi oraz infrastruktury technicznej. W grę wchodzą rozliczenia conajmniej dwóch państw.

2. Rozliczenia (podział):
a) makro - państwa, rządy, międzynarodowe instytucje, międzyrządowe (nie chodzi o korporacje), wiąże się z eksportem i importem
b) mikro - przedsiębiorstwa, osoby fizyczne, związki, stowarzyszenia (korporacje, bo są podmiotami gospodarczymi)

3. Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF - International Monetary Fund)
Obejmuje zjawiska monetarne (też walutowe), rozliczenia są pokazane w bilansie płatniczym. Bretton Woods (1944) - cel: koordynowanie działalności w finansach światowych; Keynes - bancor (waluta nigdy nie wprowadzona); White - dollar-gold standard (dolar wymianialny na złoto)

4. BFP (Bilans FInansowy Państwa) = Budżet Państwa + Bilans Płatniczy
Bilans Płatniczy - zestawienie ruchu strumienia pieniądza, najczęściej obliczny na koniec roku wg określonych zasad i reguł szczebla makrorozliczeń międzynarodowych (zawarte w Balance of Payments Manual)

5. 1957/8 - ograniczona wymienialność 6ciu walut europejskich
EWG - w Europie chciano się pozbyć dolara jako środka rozliczeniowego; Usa miało dochód z emisji pieniądza; za mało dolarów w obiegu; wypychanie dolara z obiegu; 1971 - kryzys naftowy (cena baryłki: 1,69$ na 14$), zawieszona wymiana dolara na złoto, przestał istnieć dollar-gold standard, ale nie było innej waluty, która by go zastąpiła; gospodarka amerykańska - 33% produkcji przemysłowej świata wytwarzanej przez 20% ludności zawodowo czynnej na świecie; pojawił się Plan Barre'a-Wernera (integracja finansowa i walutowa) - floating exchange rate (wąż walutowy)

6. Funcje waluty światowej:
a) miernik wartości - pieniężne odzwierciedlenie społecznie niezbędnych nakładów na wytworzenie określonej jednostki towaru lub usługi
b) środek płatniczy - przy pomocy pieniądza można dokonać likwidacji obliga finansowego wynikającego z zakupu określonej ilości towaru lub usługi
c) środek cyrkulacji - pobudza cyrkulację dóbr i usług, przyspiesza, ułatwia i umożliwia ją
d) środek tezauryzacji - umożliwia gromadzenie środków, kapitału, bogactwa, rezerw, oszczędności
e) funkcja pięniądza światowego - kiedy powyższe funkcje realizuje w obrocie międzynarodowym

7. Cechy pieniądza:
a) dostępny
b) wymienialny
c) transferowalny
d) ma odpowiedni potencjał (wolumen dostępny na rynku)
e) stabilny kurs wymiany
f) istnieje infrastruktura techniczna i instytucjonalno-narzędziowa (sieć banków na świecie)

8. Zdolność nabywacza pieniądza to zdolność nabywcza do likwidacji obliga finansowego zw. z zakupem dobra lub usługi
Siła nabywcza pieniądza - zdolność danej jednostki pieniężnej do likwidacji określonych wartości obliga finansowego wynikającego z zakupu określonej ilości towarów/usług

9. Special Drawing Righ - Specjalne Prawa Ciągnienia to międzynarodowa jednostka rozrachunkowa, umowna jednostka monetarna, mająca charakter pieniądza bezgotówkowego, czyli istniejącego wyłącznie w postaci zapisów księgowych na bankowych rachunkach depozytowych, została utworzona w celu stabilizacji międzynarodowego systemu walutowego, mogą się posługiwać wyłącznie banki centralne państw oraz niektóre instytucje finansowe w rozrachunkach między nimi, służą głównie do regulowania zobowiązań poszczególnych krajów z tytułu bieżących obrotów bilansu płatniczego (m.in. kraje z deficytem bilansu płatniczego dokonują płatności w tej walucie lub przeprowadzają interwencje na rynku walutowym poprzez wymianę SDR-ów na walutę innych krajów, kraje z nadwyżką bilansu płatniczego). Są też wykorzystywane przy porównywaniu kursów walut w rozliczeniach międzynarodowych.

10. Waluta Euro - wspólny pieniądz UE w celu ułatwienia integracji gospodarczej. Etapy integracji europejskiej:
1957 - Traktat Rzymski tworzący EWG, pierwsze idee
1969 - Szczyt w Hadze, raport Pierre'a Werner o utworzeniu unii gospodarczej i walutowej opartej na wspólnej politycje monetarnej i fiskalnej
1977 - Szczyt EWG, który przyjął Europejski System Walutowy; cel: stabilizacja kursów
1976 - złoto, Jamaica, akceptacja, że każdy kraj decyduje o światowej polityce walutowej; broń rozliczeniowa - embargo jako środek nacisku; wąż w tunelu; spotkanie w Bremie i uzgodnienie wspólnej waluty
1998 - Traktat z Maastricht; decyzja o kryteriach wymaganych przy przystąpieniu do EUR
1999 - 12 państwa akceptowało zasadę ewidencji i transakcji
2001 - w EUR obok ewidencji w walutach narodowych powołano EBC, któremu przyznano monopol na emisję EUR
od 2002 - zastąpienie walut narodowych przez EUR, od 1.07.2002 wyłączenie EUR

ECU - European Currency Unit; Wspólna Waluta; nigdy nie weszło do obrotu prywatnego
EFM - Europejski Fundusz Monetarny: 20% złota, wzajemna interwencja; Credit Facilities - pomoc finansowa krajom

11. Kryteria wstąpienia do Strefy Euro:
    a) stabilizacja cen - inflacja nie może być większa niż 1,5% od przeciętnego jej poziomu w trzech krajach o najniższej inflacji
    b) dyscyplina budżetowa - deficyt budżetowy nie powinien przekraczać 3% PKB, a dług publiczny nie powinien być większy niż 60% PKB
    c) stopy procentowe - odsetki od długoterminowych pożyczek nie powinny być wyższe o więcej niż 2% w stosunku do takiej stopy w trzech krajach o najniższej inflacji
    d) stabilizacja kursu walutowego - w okresie 2ch lat poprzedających przystąpienie do euro wahania kursu tej waluty nie powinny przekraczać +- 15%

Silna gospodarka -> waluta nie powinna być zbyt silna (Wielka Brytania[duże dochody], Dania, Norwegia[petrowaluta], Szwecja)

1986 - wejście do EFM (12.06); wejście do BŚ (29.06)

12. Kurs walutowy - cena określonej waluty wyrażona w innej walucie
silver standard
dollar-gold standard
na początku istniały kursy parytetowe - porównywane do wartości złota

13. Mechanizm kursu
    a) stałego (fixed exchange rate)
    - sztywnego
    - stable (stabilny, ale nie sztywny)
    - pełzający (crawling peg - powiązany z jakąś inną walutą)
 
płynnego (1971 floating exchange rate, w 1973 - legalizacja)
    Wprowadzenie kursów stable w 1971,
    b) zmiennego (floating exchange rate)
    - w pełni płynny
    - kierowany (managed float)
    - możliwość interwencji banku centralnego



Kurs sztywny - ustalony przez organ państwa, nie podlega wahaniom
Kurs stały - ulega wahaniom wywołanym grą popytu i podaży, zakres wahań jest ściśle określony
Kurs płynny - kształtowany jedynie poprzez popyt i podaż

14. Ryzyko kursowe
    a) transakcje kasowe, spot
    b) transakcje terminowe

Wpływ mechanizmu kursowego na eksport i import (różnice w kursach)

Ażio oznacza wyższy kurs posiadanych dewiz lub papierów wartościowych niż ich wartość nominalna. W znaczeniu pierwotnym (używana była także nazwa "mienne" albo "przydawanie") różnica wartości towarów jednego ponad drugi, potem różnica wartości monety bankowej ponad obiegową (lub na odwrót), nadpłata, przewyżka ceny targowej, pieniędzy lub papierów publicznych ponad ich nominalną wartość.

Kurs stały:
- kurs sztywny (stable peg)
- pełzający (crawling peg)

Kurs płynny
- w pełni płynny
- kierowany

15. Zmiany kursów
    a) dewaluacja - zmiana kursu w dół przez BC (nominalne)
    b) aprecjacja - pod wpływem podaży i popytu kurs rośnie (realne)
    c) rewaluacja - zmiana kursu w górę przez bank centralny (nominalne)
    d) deprecjacja - wolne siły rynkowe obniżają kurs, brak popytu na rynku dewizowym (realne)

Duże przychody z eksportu - dużo waluty obcej, import nie rośnie - > deprecjacja - > kurs waluty spada, bo nie ma popytu na rynku dewizowym

16. Deformacja kursu złotego
    a) BIZ - bezpośrednie inwestycje kapitałowe zagranicznych partnerów; deprecjacja waluty, bo nadmierny popyt, ale jest to niwelowane przez popyt zagranicznych inwestorów, deprecjacja jest zahamowana
    b) dopływ/odpływ kapitału spekulacyjnego - inwestycje pośrednie portfelowe kupowane na naszej giełdzie pap. wartościowych za obcą walutę, ale najpierw trzeba kupić złotówki, popyt na złotówki rośnie - APRECJACJA; kapitał spekulacyjny (hot money) - szybko wchodzi i odchodzi
    c) zaciąganie za granicą pożyczek i kredytów przez polskie firmy i banki; dodatnie różnice kursowe trzeba opodatkowywać
    d) zaciąganie za granicą pożyczek przez skarb państwa i samorządy; zagraniczne przedsiębiorstwo - nie ma ryzyka kursowego (ryzyko kursu, ryzyko stopy procentowej)
    e) dopływ środków z UE

17. Operacje o charakterze arbitrażowym:
    a) pierwszego rodzaju - wyjście  z jednej waluty, kupujemy drugą, a potem wracam do swojej z zyskiem; zarabiamy tylko na kursie
    bilon - pieniądz zdawkowy
    b) drugiego rodzaju - zarabiam na odsetkach i na kursie (ryzyko stopy procentowej)

quality instruments

18. Formy rozliczeń pieniężnych:
    a) bezpośrednie:
    - gotówkowe (kasowe)
    - bezgotówkowe (kredyt w rachunku otwartym; zapłata wekslem; kompensata)
    b) za pośr. banków:
    - gotówkowe (wpłata gotówki na rachunek bankowy; czek gotówkowy zwykły lub potwierdzony)
    - bezgotówkowe (przelew bankowy, czek rozrachunkowy[np. karta kretydowa], akredytywa i in. formy)

Konta majątkowe - można przyjmować przelewy w walutach obcych.
Correspondent banks - banki mają kody i bardzo szybko się rozliczają
Gotówkowe transakcje kasowe (spot) - transakcje danego momentu i miejsca

19. Rodzaje czeków:
    a) zwykły (kasowy) - upoważnia do podjęcia gotówki po sprawdzeniu pokrycia na koncie wystawcy, może być przekształcony na rozrachunkowy (zielony); nie jest gwarancją zapłaty
    b) rozrachunkowy - nie można zainkasowac gotówki (róż-żółty); należność jest zapisywana na dobro konta posiadacza czeku
    c) potwierdzony - zawiera potwierdzenie trasata o pokryciu na koncie wystawcy, można zainkasować w innym banku bez sprawdzenia konta wystawcy lub przekształcić w rozrachunkowy
    d) bankierski - wystawcą jest bank, który poleca innemu bankowi wypłatę posiadaczowi czeku, trasat dokonuje wypłaty w ciężar konta wystawcy po sprawdzeniu podpisów (jest wygodny, pewny, nie ma ryzyka wypłacalności konsumenta; niesie ryzyko tylko dla banku)
    e) zakreślony - wypłata następuje tylko na rzecz innego banku lub osoby wskazanej przez klienta w umowie z bankiem, zapewnia wysokie bezpieczeństwo obrotu
    f) turystyczny - surogat gotówki, zabezpiecza posiadacza w razie utraty czeku przed stratami, skup prowadzony przez liczne placówki w różnych krajach

Najpopularniejszy jest czek bankierski.

20. Ważność czeku:
    a) w ramach kraju: 10 dni
    b) między krajami: do 30 dni
    c) między kontynentami: do 60 dni

W banku każdy składa wzór podpisu. Kredyt w rachunku otwartym = linia kredytowa
W czekach bankierskich trzeba sprawdzić regulamin, wzory podpisów

21. Pozycja walutowa (zestawienie należności i zobowiązań w obcych walutach):
    a) domknięta - aktywa = zobowiązania w danej walucie
    b) otwarta - należności <> zobowiązania w danej walucie
        - długa: wartość aktywów jest większa niż zobowiązań w danej walucie
        - krótka: wartość aktywów mniejsza niż zobowiązań w danej walucie

22. Zabezpieczenie przed ryzykiem kursowym:
    a) utrzymywanie struktury importu i eksportu w podobnej walucie
    b) klauzule waloryzacyjne: stop loss, zabezpieczamy się przed zmianą wartości kursu, a przez to też wartości danej usługi lub towaru w czasie; rodzaje:
- upper
- down (bottom)
    c) klauzule uprawniające do zmiany waluty np. przy leasingu
    d) netting: kurs waluty powiązany z innymi walutami np. sieć jen-dolar-euro-funt
    currency swap - swap walutowy:  umowa, w której dwie strony postanawiają wymienić między sobą określoną kwotę waluty na równowartość w innej walucie, na określony czas. W trakcie trwania transakcji nie ma płatności odsetek. Kurs wymiany na datę zapadalności (maturity date) jest ustalany przy zawieraniu transakcji, w oparciu o różnicę oprocentowania tych walut.
    e) walutowe kontrakty: terminowe vs indywidualne
Międzynarodowy Fundusz Monetarny wydał publikację, w której każdy kraj ma Country Page z dokładnymi ograniczeniami dot. wymienialności i transferowalności waluty.

23. Formy rozliczeń pieniężnych:
    a) bezpośrednie:
    - gotówkowe (kasowe)
    - bezgotówkowe

24. Dwa aspekty transakcji:
    a) układ krajowy: weksel w obiegu krajowym między dostawcami i odbiorcami krajowymi)
    b) obrót międzynarodowy: weksel między importerem a eksporterem

WEKSEL - papier wartościowy (dokument) wystawiony w formie ściśle przewidzianej przez prawo, w którym wystawca zobowiązuje się bezwarunkowo do zapłacenia (lub poleca innej osobie zapłacenie) określonej kwoty w wyznaczonym terminie i ustalonym miejscu

Weksle:
- finansowe (gdy udziela się pożyczki)
- handlowe (przy zakupie, gdy brak środków na zapłatę)
Schemat obiegu weksli:
    a) własnego (sola weksel, suchy weksel, promissory note):
wystawca weksla (główny dłużnik) ->[przekazanie wierzycielowi] -> remitent i wierzyciel wekslowy/indosant -> [odstąpienie weksla]-> indosatariusz/indosant -> ostatni indosatariusz -> przedłożenie weksla -> ewentualny domicyliat -> ewentualny poręczyciel/awalista ->

Wystawca weksla (główny dłużnik) dokonuje zapłaty ostatniemu indosatariuszowi.

    b) ciągnionego (trata, weksel ciągniony na ..., trasowany, bill of exchange): wystawiany przez eksportera na importera;

-> wystawca weksla (trasant) ->[przekazanie wierzycielowi]-> remitent i wierzyciel wekslowy/indosant ->[odstąpienie weksla]-> indosatariusz/indosant ->[odstąpienie weksla]-> ostatni indosatariusz ->[przedłożenie do zapłaty][ewentualny domicyliat]-> trasat/akceptant(główny dłużnik) -> ewentualny poręczyciel

Kredyt kupiecki = Merchant credit
Nie ma opłaty wekslowej, liczy się kwota wekslowa wyrażona słownie

Indos lub żyro – oświadczenie woli zbywcy weksla, czeku lub innego papieru wartościowego zbywalnego przez indos, o przeniesieniu jego własności (ze specyficznymi konsekwencjami).
Rodzaje:
a) indos pełny: następuje przekazanie wierzytelności weklowej za zgodą osoby, która na siebie przyjmuje
b) indos in blanco: na posiadacza weksla, ale nie jest napisane na kogo (nie jest nazwany następny wierzyciel wekslowy
c) indos pełny dyskontowy: można przejąć pieniądze w międzyczasie nie czekając aż główny wierzyciel zapłaci
d) indos pełny dotyczący redyskonta: przenosimy zlecenie banku A ... bank B
e) indos pomocniczy: zlecenie inkasa weksla, skasowanie płatności

25. Szczególne cechy zobowiązania wekslowego
    a) bezwarunkowość
    b) solidarna odpowiedzialność za zapłatę
    c) przenośność weksla na inne osoby
    d) zaostrzony tryb dochodzenia zapłaty
 
26. Funkcje weksla:
    a) kredytowa
    b) płatnicza
    c) obiegowa
    d) gwarancyjna


Weksel ma postać materialną. Zniszczony jest nieważny.

Weksel własny:
- miejsce i data wystawienia weksla
- data płatności
- nazwa remitenta (pierszego wierzyciela)
- suma wekslowa
- klauzula informacyjna
- miejsce płatności u domicyliata (adres, oddział banku itp.)
- wystawca weksla (główny dłużnik)
- podpis pod pieczęcią firmy

Nie ma konieczności urzędowej formy weksla. W jakim języku jest słowo "weksel" w takim musi być cały zapis weksla.

Polecenie przelewu:
Trzeba sprawdzić, czy przelew jest wykonany, czy złożony do wykonania

Etapy przelewu
a) Polecenie przekazania gotówki (dłużnik - bank dłużnika)
b) Wykonanie polecenia (bank dłużnika)
c) Zawiadomienie dłużnika (bank dłużnika)
d) Zawiadomienie wierzyciela (bank wierzyciela)

27. Inkaso dokumentowe:
    a) zawarcie kontraktu i wysyłka towaru
    b) eksporter składa dokumenty wysyłkowe wraz z wekslem trasowanym i upoważnieniem do odbioru wysyłki
    c) BE przekazuje te dokumenty do BI z żądaniem wykupu weksla lub jego akceptacją
    d) BI okazuje mu dokumenty z wekslem do zapłaty lub do akceptacji, jeśli sprzedaż następuje z odroczonym terminem płatności
    e) zapłata za weksel trasowany lub jego akceptacja (w razie kredytu handlowego
    f) wydanie importerowi przez bank dokumentów upoważniających do odbioru towarów
    g) przekazanie gotówki lub akceptowanego weksla do BE
    h) zawiadomienie eksportera o wpływie gotówki lub przekazanie weksla trasowanego