Dailey Janet ALASKA Prze�o�y�a Zuzanna Maj Wydawnictwo Da Capo Warszawa 1994 Tytu� orygina�u THE GREAT ALONE Copyright � 1986 by Janbill, Ltd. Redaktor Danuta Mieszkowska-Mirska Ilustracja na ok�adce Agencja EAST NEWS Projekt ok�adki, sk�ad i �amanie ?????] Grafik: Mariusz G�adysz For the Polish translation Copyright � 1994 by Wydawnictwo Da Capo For the Polish edition Copyright � 1994 by Wydawnictwo Da Capo Wydanie I ISBN 83-86133-44-9 Czy by�e� kiedy� w Wielkiej Samotni O�wietlonej bia�ym blaskiem ksi�yca, Gdzie oblodzone chmwy otacza�y ci� Krzycz�ca^ cisz�... I tylko wycie p�nocnych wilk�w Towarzyszy�o biwakowi na mrozie... P�ywy kszta�t w umar�ym �wiecie Gor�czki z�ota The Shooting ofDan McGrex Robert Service ?? Wst�p ? odczas gdy Ameryka zasiedla�a nowe tereny kieruj�c sw� ekspansj� na zach�d, Rosja rozszerza�a terytorium posuwaj�c si� na wsch�d. Od najdawniejszych czas�w jedynym towarem, kt�rego Rosja mia�a nadmiar i mog�a nim handlowa�, zar�wno z Europ�, jak i Chinami, by�y futra - sobole, gronostaje, lisy, sk�ry nied�wiedzie, z wilk�w i rosomak�w. Wszystko przeliczano w�wczas na futra: podatki, pensje, grzywny i nagrody w ten spos�b w�a�nie wyp�acano. To promyszlennik lub raczej promysz�ennicy - plemi� coureurs des bois - kt�rych por�wna� mo�na do ameryka�skich traper�w, zajmowali si� eksploatacj� tych naturalnych bogactw. Mimo �e w kraju panowa�o w�wczas podda�stwo, a ch�opi zmuszeni byli do pa�szczy�nianej uprawy ziemi dla swoich pan�w, owi wybra�cy mogli swobodnie porusza� si� podr�uj�c w grupach, wybieraj�c w�asnych przyw�dc�w, dziel�c pomi�dzy siebie zyski z polowa�, a ich wyprawy finansowane by�y przez kupc�w. Opanowywali kolejno nowe tereny �owieckie, a� dotarli do najbogatszej w futra, niezmierzonej, prawie bezludnej Syberii. Promysz�ennicy, jak zwiadowcy, przeprowadzali rekonesans; za nimi szli Kozacy. Ci wojownicy ze step�w nad Morzem Czarnym najwy�ej cenili sobie wolno��, rabowali r�wnie cz�sto, jak handlowali, stanowi�c raczej klas� spo�eczn� ni� grup� etniczn�. Dotarli do Pacyfiku w XVII wieku i us�yszeli pog�oski o wielkiej ziemi za wod�, na wschodzie. W tym samym czasie naukowcy w Europie g�osili pogl�d, �e Azja i Ameryka stykaj� si� w jakim� punkcie na p�nocy. Piotr Wielki wys�a� na nie znane w�wczas wody p�nocnego Pacyfiku 8 Janet Dailey i Oceanu (Morza) Arktycznego pierwsz� ekspedycj�, kt�ra mia�a zbada�, czy kontynenty te s� po��czone. W lipcu 1728 roku Du�czyk Vitus Bering - s�u��cy w rosyjskiej flocie - wyruszy� statkiem o nazwie �wiaty Gabriel na morze, kt�re w przysz�o�ci nosi� mia�o jego imi�. Podr� rozpocz�� ze zbudowanej przez siebie stoczni u uj�cia rzeki Kamczatki. Powr�ci� ju� po dw�ch miesi�cach przekonany, �e �aden l�d nie ��czy obu kontynent�w. Nie mia� jednak na to dowod�w. Znacznie wi�ksz�, bardziej wszechstronn� wypraw� zarz�dzi�a caryca El�bieta. Przetransportowanie wszystkich ludzi, wyposa�enia i zapas�w �ywno�ci przez Syberi� zaj�o osiem lat. Trzeba te� by�o wybudowa� dwa rejowce �wi�ty Piotr, p�niej pod komend� Vitusa Beringa, i �wi�ty Pawe�, kt�rym dowodzi� Rosjanin, Aleksiej Czirikow. W czerwcu 1741 roku oba statki wyp�yn�y z Zatoki Awaczy�skiej na p�wyspie Kamczatka. Po dw�ch tygodniach �eglugi �wi�ty Piotr i �wi�ty Pawe� zosta�y rozdzielone przez deszcze i mg�y. Przypuszcza si�, �e za�oga �wi�tego Paw�a pierwsza dostrzeg�a na dalekim po�udniu Alaski wysp�, zwan� dzisiaj Wysp� Ksi�cia Walii. Zawr�ciwszy na p�noc, p�yn�li wzd�u� poszarpanej linii brzegowej, w labiryncie kana��w, zatok, przesmyk�w, okr��aj�c wi�ksze i mniejsze wyspy Archipelagu Aleksandra. Dwa dni po tym, kiedy po raz pierwszy dostrzegli sta�y l�d, rzucili kotwic� przy wej�ciu do wielkiej zatoki, prawdopodobnie w miejscu obecnego portu Sitka. Czirikow kaza� spu�ci� jedn� z dw�ch du�ych szalup - barkas�w i wys�a� ni� oficera pok�adowego oraz dziesi�ciu ludzi, by dok�adniej zbada� wody zatoki. Nigdy ju� tej �odzi nie zobaczono. Up�yn�o kilka dni, zanim Czirikow wys�a� bosmana i sze�ciu ludzi w drogiej �odzi na poszukiwania zaginionych. Ta ��d� tak�e znikn�a. �wi�ty Pawe� pozosta� w tym rejonie jeszcze kilka dni, ale wobec braku szalup i ko�cz�cego si� zapasu wody pitnej, Czirikow, po konsultacji ze swoimi oficerami, zdecydowa� si� na jak najszybszy powr�t na Kamczatk�. �wi�ty Pawe� dop�yn�� do macierzystego Pietropaw�owska w pa�dzierniku 1741 roku. Powracaj�cy �eglarze opowiadali o bogactwie zwierzyny, kt�r� ogl�dali podczas wyprawy - o wydrach morskich, fokach i morsach, widocznych na skalistych brzegach. Bli�niaczy statek �wi�ty Piotr, gdy stracono z oczu �wi�tego Paw�a, przyj�� kurs p�nocno-wschodni. Jego za�oga r�wnie� dostrzeg�a l�d - wysokie szczyty G�r �wi�tego Eliasza na Alasce. Alaska 9 Podczas drogi powrotnej na Kamczatk� cierpi�ca na szkorbut za�oga musia�a walczy� z mg�� i deszczem, huraganowymi wiatrami i gwa�townym sztormem, kt�ry zni�s� statek setki mil na Pacyfik. Dopiero pierwszego listopada dotarli wreszcie do l�du, jak si� okaza�o do jednej z Wysp Komandorskich przy syberyjskim brzegu Kamczatki. Kapitan Bering umar� i zosta� pochowany na wyspie, kt�rej nadano jego imi�. Reszta za�ogi ocala�a i odzyskawszy si�y zbudowa�a ��d� ze szcz�tk�w statku strzaskanego podczas przybijania do brzegu. W sierpniu 1742 roku czterdziestu sze�ciu cz�onk�w siedemdziesi�ciosiedmioosobowej za�ogi po�eglowa�o do Pietropaw�owska z cennym �adunkiem futer z wyspy. By�o to oczywistym dowodem dla promyszlennik�w i Kozak�w, �e l�d na wschodzie obfitowa� w zwierz�ta. Wydra morska, tak rzadko widywana na brzegu syberyjskim, wyst�powa�a tam w ogromnych ilo�ciach. Nie zra�eni odleg�o�ci� - w ko�cu przebyli ju� dotychczas oko�o pi�ciu tysi�cy mil - odczuwali magnetyczn� si�� przyci�gania tego dalekiego l�du. Przemo�na by�a ciekawo�� poznania, co rzeczywi�cie znajduje si� za nieznanymi wodami, ciekawo�� tak silna jak pragnienie podbicia nowego l�du i zaanektowania go dla Imperium. Rosja obejmowa�a ju� swym obszarem Europ� i Azj�. Dlaczeg� by nie pomy�le� o Ameryce? Do 1742 roku Anglia mia�a blisko tuzin kolonii wzd�u� atlantyckiego wybrze�a Ameryki P�nocnej. Francja uzurpowa�a sobie prawa do terytorium nad rzek� Missisipi, od jej �r�de� do uj�cia. Hiszpania podbi�a Meksyk i wybrze�e Kalifornii. Rosja szykowa�a si� do si�gni�cia po sw�j udzia� w terytorialnych zyskach na bogatym kontynencie p�nocnoameryka�skim. GENEALOGIA ? �uka Karakow (1717-1746) Zimowy �ab�d� (1726-1768) Tasza Tarakanowa (1746-1818) _____________________ I_____________________ ------------------- zp ------------------- ? Andriej To�stych (1722-1769) I Zachar Tarakanow (1762-1808) 1 bezimienny Rosjanin I Micha� Tarakanow (1776-1843) zm------------------ Katia (1767-1792) I Larissa (1790-1821) zm CalebStone (1775-1836?) I Matthew Stone (1811-1885) zp bezimienna Eskimoska c�rka Matty (1874-1945) zm Billy Townsend (1868-1945) ? zp C�rka Kruka (1786-1836) I Wilk Tarakanow (1802-1877) zm Maria (1805-1867) Anastazja (1834-1890) zm Niko�aj Politowski (1827-1886) Lew (1827-1870) zm Aila (1830-1869) I Nadia (1851-1889) zm Gabe Blackwood (1842-1900) Marisza/Glory St. Clair (1878-1974) zm Deacon Cole (1870-1915) I ??? Cole (1901- zm Trudy Hannighan (1906- I Wylie Cole (1921- zm Anita Lockwood (1924- c�rka Dana (1945- Ewa (1860-1915) Stanis�aw (1829-1875) zm Dominika (1832-1873) I Dymitr (1849-1907) zp - zwi�zek pozama��e�ski zm - zwi�zek ma��e�ski Prolog Pietropaw�owsk na Kamczatce, Syberia Sierpie� 1742 roku Przyt�umione krzyki z zewn�trz wyrwa�y ze snu �uk� Iwanowicza Karakowa. Wygrzeba� si� z pryczy i si�gn�� po strzelb�, kt�r� poprzedniego dnia po�o�y� obok. Twarz przeci�ta postrz�pion� ran�, kt�ra nik�a dopiero w g�stej brodzie i powodowa�a, �e lewe oko by�o zawsze p�przymkni�te, drga�a nerwowo. W pe�ni ju� rozbudzony i czujny znieruchomia� na moment, by ustali� kierunek nadchodz�cego ataku, lecz w dobiegaj�cych z zewn�trz odg�osach nie by�o nic alarmuj�cego. Jednocze�nie u�wiadomi� sobie, �e znajduje si� za bezpieczn� palisad� ostrogu w Pietropaw�owsku, a nie w zimnej, odludnej chacie na dzikiej Syberii. Kiedy twarz przesta�a drga�, �uka poczu� silne �omotanie w g�owie, niew�tpliwy skutek nocy sp�dzonej na piciu raki z innymi promydziennikami. Podniecone okrzyki i szczekanie ps�w nadal dochodzi�y z zewn�trz. Wci�gn�� przez g�ow� opo�cz� obramowan� sk�r�, nie �ci�gaj�c jej nawet pasem. Na rozczochrane w�osy nasun�� zgrzebny kaptur i wyszed� zobaczy�, co si� dzieje. Dokuczliwy, przenikaj�cy mgliste powietrze deszcz pada� z o�owianych chmur, zawieszonych nad zielonymi w sierpniu pag�rkami otaczaj�cymi Pietropaw�owsk. Nie bacz�c na okropn� pogod�, mieszka�cy pospieszyli w stron� portu po�o�onego u wlotu Zatoki Awaczy�skiej. �uka pod��y� za nimi. Statki wyj�tkowo rzadko przybija�y do tego najbardziej na wsch�d wysuni�tego po�udniowego kra�ca rosyjskiego imperium Romanow�w. Ukazanie si� statku by�o prawdziwym wydarzeniem. Dopiero kilka tygodni temu �uka dowiedzia� si� o wyprawie Czirikowa z tego w�a�nie portu w kierunku Ochocka. Stacjonuj�cy w ostrogu Kozacy zrelacjonowali mu zas�yszane od za�ogi �wi�tego Paw�a opowie�ci o podr�y 12 Janet Dailey na p�nocne wybrze�e kontynentu ameryka�skiego. Potwierdzili lokalne pog�oski o bolszoj ziemli - wielkim l�dzie za ciemnymi wodami, a tak�e o podr�y, z kt�rej ich bli�niaczy statek �wi�ty Piotr nigdy nie powr�ci�. Mo�e silny sztorm zmusi� za�og� �wi�tego Paw�a do zawr�cenia z rejsu? �uka bardzo chcia� si� dowiedzie� czego� wi�cej o tych niezliczonych wyspach, gdzie -jak mu m�wiono - wydra morska, tak rzadka na Kamczatce, oraz inne zwierz�ta futerkowe wyst�puj� w wielkiej obfito�ci. Promyszlennik -�owca futer...
gosiadabrowska