pielęgniarstwo_¶rodowiskowe.doc

Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych

Model opieki zdrowotnej realizowany przez
pielęgniarki i położne
w podstawowej opiece zdrowotnej

Projekt

I.                   Założenia ogólne

Podstawowa opieka zdrowotna jest częścią systemu ochrony zdrowia, zapewniająca zdrowym i chorym w miejscu zamieszkania, w warunkach ambulatoryjnych bądź domowych, świadczenia zdrowotne zorientowane na promocję i profilaktykę zdrowotną, diagnostykę schorzeń, leczenie, rehabilitację oraz pielęgnację i edukację zdrowotną, a także orzekanie i opiniowanie o stanie zdrowia oraz koordynację dalszej opieki medycznej, w celu uzyskania możliwie optymalnego postępowania zdrowotnego i zapewnienia bezpieczeństwa  podopiecznym, podstawowa opieka zdrowotna stanowi fundamentalne ogniwo pierwszego kontaktu jednostki i rodziny z systemem opieki zdrowotnej.

Świadczenia zdrowotne w ramach podstawowej opieki zdrowotnej powinny zaspokoić  potrzeby zdrowotne populacji poprzez:

-          stworzenie możliwości wolnego wyboru świadczeniodawcy (lekarza, pielęgniarki, położnej...),

-          zapewnienie opieki lekarskiej poprzez koordynację procesu diagnostyki, leczenia z ułatwieniem dostępu do konsultacji, badań i zabiegów specjalistycznych, w tym opieki stacjonarnej,

-          zapewnienie opieki pielęgniarskiej i położniczej poprzez koordynację procesu pielęgnowania w formie wizyt domowych, wizyt patronażowych, domowej specjalistycznej opieki pielęgniarskiej przewlekle chorych i niepełnosprawnych oraz realizację zleceń lekarskich,

-          zapewnienie świadczeń zdrowotnych uczniom / wychowankom w środowisku  nauczania i wychowania.

Pielęgniarka i położna w podstawowej opiece zdrowotnej współpracuje z zespołem lekarzy rodzinnych, specjalistami i innymi świdczeniodawcami na rynku usług zdrowotnych.

Projektowanie modelu podstawowej opieki zdrowotnej w systemie ubezpieczeń zdrowotnych wiąże się z określeniem roli i zadań pielęgniarek i położnych w strukturach ochrony zdrowia.

Model funkcjonowania pielęgniarek środowiskowych/rodzinnych, położnych środowiskowych/rodzinnych, pielęgniarek w domowej specjalistycznej opiece pielęgniarskiej przewlekle chorych i niepełnosprawnych, pielęgniarek środowiska nauczania i wychowania wyznacza osobom (zakładom opieki zdrowotnej) wykonującym świadczenia w podstawowej opiece zdrowotnej, zadania określone zakresem kompetencji.

Wypracowana docelowa koncepcja organizacji i finansowania świadczeń pielęgniarskich
i położniczych winna uruchomić proces kontraktowania tych usług, głównie w obszarze:

-          pielęgniarstwa rodzinnego

-          opieki położniczej

-          pielęgniarstwa  w domowej specjalistycznej opiece przewlekle chorych
i niepełnosprawnych,

-          pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania.

Wdrażanie zmian jest możliwe dzięki dokonującym się prawno-legislacyjnym rozwiązaniom dotyczącym ochrony zdrowia (ustawa z dnia 05 lipca 1996r. o zawodach pielęgniarki i położnej, ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, ustawa
o zakładach opieki zdrowotnej ) oraz strategii i polityki zdrowotnej państwa.

Z uwagi na przyjęte podstawowe cele przekształceń w podstawowej opiece zdrowotnej, do których należy zapewnienie  dostępności, ciągłości i wysokiej jakości świadczeń oraz
z uwagi na potrzeby i oczekiwania odbiorców bardzo ważnym stało się określenie zadań
i zasad współpracy wszystkich członków zespołu w  medycynie rodzinnej, w tym także nowej funkcji pielęgniarek i położnych. Aktualna struktura potrzeb zdrowotnych społeczeństwa, jak również priorytety polityki zdrowotnej determinują i wyznaczają udział pielęgniarek/położnych w realizacji świadczeń zdrowotnych na każdym poziomie
i obszarze działania ochrony zdrowia.

Jednocześnie względy organizacyjne i ekonomiczne przesądzają o konieczności rozszerzenia zadań zawodowych pielęgniarek/położnych w odniesieniu do promocji, profilaktyki, opieki nad dziećmi i dorosłymi, zdrowymi i chorymi, opieki nad przewlekle chorymi i ludźmi starszymi oraz wsparcia środowisk z problemami społecznymi.

II.               Model opieki pielęgniarskiej

Świadczenia  w podstawowej opiece  zdrowotnej realizują:

-          pielęgniarki środowiskowe/rodzinne, posiadające co najmniej kurs kwalifikacyjny bądź specjalizację z pielęgniarstwa rodzinnego, realizujące zadania zgodnie z zakresem kompetencji i katalogiem świadczeń zdrowotnych,

-          położne środowiskowe-rodzinne, posiadające co najmniej kurs kwalifikacyjny, bądź specjalizację z pielęgniarstwa położniczego środowiskowego/rodzinnego, realizujące zadania zgodnie z zakresem kompetencji i katalogiem świadczeń zdrowotnych, a w szczególności obejmujące opieką kobietę, kobietę ciężarną, rodzącą, położnicę oraz noworodka,

-          pielęgniarki w domowej specjalistycznej opiece pielęgniarskiej przewlekle chorych i niepełnosprawnych, posiadające co najmniej kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego, pielęgniarstwa przewlekle chorych i niepełnosprawnych, pielęgniarstwa zachowawczego geriatrycznego - realizujące zadania adekwatne do potrzeb populacji a wynikające z deficytu samoopieki i samopielęgnacji, spowodowane chorobami przewlekłymi, niepełnosprawnością fizyczną, psychiczną, niedołężnością wieku starszego, chorobami nieuleczalnymi,  nie wymagającymi leczenia szpitalnego (stacjonarnego),

-          pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, posiadające co najmniej kurs kwalifikacyjny bądź specjalizację w dziedzinie pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania, realizujące zadania zgodnie z zakresem kompetencji i katalogiem świadczeń zdrowotnych w opiece nad uczniem / wychowankiem.

-          Pielęgniarki praktyki (położne praktyki) w zespole lekarzy rodzinnych, w zespole lekarzy specjalistów

Opieka pielęgniarska i położnicza  realizowana jest przez pielęgniarki i położne, których działalność powinna być zgodna z obowiązującymi aktami prawnymi, a w szczególności:

·         ustawą z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 z późn. zm.),

·         ustawą z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 57, poz. 602 z późn. zm.),

·         rozporządzeniem Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2 września 1997 roku w sprawie zakresu i rodzaju świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, wykonywanych przez pielęgniarkę samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego, oraz zakresu i rodzaju takich świadczeń wykonywanych przez położną samodzielnie (Dz. U. Nr 116, poz. 750)

·         ustawą z dnia 6 lutego 1997 roku o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr  28,  poz. 153 z późn. zm.)

·         Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 17 listopada 1998 roku w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu przyjmującego zamówienie na świadczenia zdrowotne za szkody wyrządzone przy udzielaniu tych świadczeń.

·         Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 10 października 2001 roku w sprawie planu zabezpieczenia opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 121, poz. 1315)

·         ustawą z dnia 19 kwietnia 1991 roku o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 41, poz.178 z późn. zm.),

·         Kodeksem Etyki Zawodowej Polskiej Pielęgniarki i Położnej, 05-06 grudzień 1995r.

oraz

·         standardami praktyki zawodowej.

Realizując świadczenia zdrowotne, pielęgniarki i położne współpracują z zespołem lekarza rodzinnego/ lekarza poz, lekarza ginekologa-położnika, z pielęgniarką praktyki, która swoje funkcje i zadania wykonuje w gabinecie zabiegowym lekarza rodzinnego, lekarza poz oraz położną praktyki wykonującą zadania w gabinecie lekarza ginekologa-położnika.

Pielęgniarki praktyki (położne praktyki)ze względu na specyfikę miejsca wykonywania usług (zespół przychodni lekarzy rodzinnych, lekarzy specjalistów, gabinet lekarski) winny legitymować się ukończeniem kursów kwalifikacyjnych i specjalistycznych w dziedzinie pielęgniarstwa niezbędnej do realizacji zadań (np. kurs szczepień, kurs Ekg, resuscytacji  krążeniowo-oddechowej).

W celu zapewnienia warunków do realizacji zadań w zakresie opieki pielęgniarsko-położniczej w podstawowej opiece zdrowotnej niezbędnym jest zabezpieczenie określonych wskaźników populacji, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 10 października 2001 roku w sprawie zasad i warunków, jakim powinien odpowiadać minimalny plan zabezpieczenia ambulatoryjnej opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 121, poz. 1315). Cytowany akt prawny określa liczbę osób objętych opieką zdrowotną przez osobę udzielającą świadczeń zdrowotnych:

-          pielęgniarka środowiskowa/rodzinna  - 2,5 tys. – 3 tys. (+ - 10%)

-          położna środowiskowa/rodzinna – 6,0 tys. kobiet i dziewcząt lub 10 tys. populacji(+ - 10%)

-          pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania: 800 – 1.000 uczniów (+ - 10%).

Na podstawie  kilkuletnich doświadczeń należy dążyć do zmniejszenia liczby osób objętych opieką według objętych kryteriów:

⇒     w środowisku wiejskim – 1 pielęgniarka rodzinna obejmuje opieką do 1.000 osób,

⇒     w środowisku miejskim – 1 pielęgniarka obejmuje opieką do 1.500 osób,

⇒     w środowisku wiejskim – 1 położna obejmuje 1.500  - 2.000 kobiet i dziewcząt,

⇒     w środowisku miejskim – 1 położna obejmuje opieką do 5.000 kobiet i dziewcząt,

⇒     w praktyce lekarza rodzinnego zatrudniona jest pielęgniarka praktyki, w celu zapewnienia dostępności do świadczeń zdrowotnych zgodnie z organizacją pracy praktyki lekarza rodzinnego / lekarza poz/.

⇒     w szkole – 1 pielęgniarka obejmuje opieką populację dzieci i młodzieży w liczbie do 800 uczniów (odrębne wskaźniki dla placówek opiekuńczo-wychowawczych, szkół sportowych oraz  zapewniających opiekę całodobową),

⇒     w szkole specjalnej – 1 pielęgniarka obejmuje nie więcej niż 200 uczniów,

⇒     w domowej specjalistycznej opiece pielęgniarskiej przewlekle chorych i niepełnosprawnych  liczba pacjentów objętych przez 1 pielęgniarkę nie powinna być większa niż 4 w ciągu jednego dnia, przy zapewnieniu codziennych wizyt pielęgniarskich nie krótszych niż 1,5 godziny.

Z uwagi na aspekt ekonomiczny istotne jest zróżnicowanie stanu pacjentów wymagających specjalistycznej domowej opieki długoterminowej z zastosowaniem międzynarodowej skali Barthel.

Ocena stanu pacjenta wg skali Barthel