Wykłady dr Odoj Temat: Antropologia kulturowa, jako nauka
Antrops – człowiek logos – nauka
Antropologia – nauka o człowieku
Antropologia kulturowa – bada człowieka w kontekście kultury.
Człowiek jest:
- twórcą
- nosicielem
- przekaźnikiem kultury.
Człowiek funkcjonuje w kulturze.
Definicja antropologii kulturowej
Antropologia kulturowa – bada ludzkość we wszystkich formach i przejawach jej istnienia, jako całokształt teoretycznej i empirycznej wiedzy o człowieku i jego kulturze.
Antropologia kulturowa to najbardziej ogólna nauka o kulturze.
Cel
Antropologia kulturowa wypracowuje uniwersalną, ogólną teorię i koncepcję, jest to jej wkład w nauki humanistyczne.
Kultura jest atrybutem człowieczeństwa.
Perspektywa historyczna
Lata 1860 – 1900 powstają zręby antropologii zwanej klasyczną - dopracowywany zostaje przedmiot jej zainteresowań.
1894 w Oxfordzie E.A Tylor – obejmuje katedrę antropologii (wtedy antropologia zaczyna istnieć, jako dyscyplina akademicka).
W tych latach antropolodzy (okres antropologii klasycznej) tworzą pojęcia, terminy.
Zasadniczym przedmiotem zainteresowań są tzw. kultury pierwotne, społeczności plemienne,
Stosuje się termin kultura dzikich.
W tym okresie antropologia dokonuje wartościowania kultury.
Przedmiotem zainteresowania jest tzw. egzotyka kulturowa.
W opinii Leszka Kołakowskiego – antropologia to najbardziej europejska dyscyplina naukowa.
Kolebką antropologii jest Anglia.
1. Sprzyja temu fakt, że była ona mocarstwem kolonialnym, stwarza to możliwość pozyskiwania danych i materiału badawczego poprzez administratorów, urzędników oraz handlowców. W ten sposób antropolodzy zdobywają dane i materiały do badań na temat społeczności zamieszkujących kolonie.
2. Europejskość antropologii bierze się z ekspansywności, chęci przekraczania granic, odkrywania nowych obszarów – to są cechy europejskiej mentalności.
3. Fascynacja odmiennością kulturową, pojawia się chęć opisu innych kultur.
Co antropologia chciała osiągnąć?
Antropologia chciała skonstruować i uzasadnić łańcuch rozwoju ludzkiej kultury.
Tamte egzotyczne kultury traktowana były, jako prapoczątki europejskiej kultury (porównywalne etapy odpowiadające zakładanym wcześniejszym etapom rozwoju kultury europejskiej).
Cywilizacja była utożsamiana z rozwojem kultury..
Antropologia kultury bada człowieka w społeczeństwie i posiadającego sobie tylko właściwy sposób życia znaczony kulturą.
Antropolog to badacz – staje przed człowiekiem takim, jaki on jest – nie wartościowuje człowieka ani kultury.
Kultury są zróżnicowane – kultur się nie wartościowuje.
Czym zajmuje się antropologia, jakie pełni zadania, cele:
1. Antropologia opisuje kulturę, stara się ją wyjaśnić i zinterpretować.
2. Antropologia tłumaczy odmienną kulturę (język symboli) w odniesieniu do swojej kultury.
3. Antropologia stara się uchwycić sens i znaczenie zachowań istniejących w innym kontekście kulturowym.
4. Poszukuje znaczeń.
Współcześnie:
Odległe kultury nadal są przedmiotem zainteresowania antropologii kulturowej.
Znacznie rozszerzył się przedmiot zainteresowania współczesnej antropologii, dlatego bada ona wszystkie możliwe formy ekspresji człowieka.
Dzięki procesom migracyjnym zwłaszcza na północnej półkuli – antropolodzy mogą badać interesujące ich procesy na miejscu.
Antropologia kulturowa jest subdyscypliną:
- antropologia etniczności – (procesy etniczne, pełni użyteczną funkcję)
- narodu (bada genezę, procesy powstawania narodów, ruchy nacjonalistyczne)
- religii
- ciała (bada sposoby posługiwania się ciałem w różnych kulturach)
- miasta
- wsi
- organizacji (bada koncerny, korporacje)
- sztuki, muzyki, literatury, teatru
- pogranicza
- stosowaną (bada, opisuje grupy zdegenerowane dla zapobiegania tym zjawiskom)
Współczesna antropologia nie ma granic tematycznych, ma ona wymiar: teoretyczny
i praktyczny
Cztery podstawowe nauki antropologiczne
1. Antropologia fizyczna ( bada człowieka, jako przedstawiciela gatunku biologicznego)
2. Archeologia – (zajmuje się kulturą materialną, tworzeniem kultury w perspektywie zjawisk naturalnych)
3. Antropologia lingwistyczna - (przedmiotem badania jest język)
4. Antropologia kulturowa ( najbardziej ogólna, synkretyczna, czerpie z dorobku: filozofii, socjologii, psychologii, lingwistyki).
Antropologia kulturowa stawia sobie pytania:
1. Czym jest kultura?
2. Kim jest człowiek?
3. Jakie są uniwersalne mechanizmy kultury?
Antropologia kulturowa dąży do ujęć uniwersalnych.
Język nami myśli.
Język umożliwia percepcję rzeczywistość.
Antropologia kulturowa jest nauką synkretyczną.
SYNKRETYZM KULTUROWY jest jednym z podstawowych następstw dyfuzji (zjawisko akulturacji). Synkretyzm polega na wiązaniu w jednorodne całości elementów pochodzących z różnych genetycznie i historycznie odrębnych kultur. Można powiedzieć, że wszystkie kultury są synkretyczne, gdyż wszystkie zdradzają obecność elementów pochodzących z odmiennych tradycji zbiorowości często odległych od siebie w przestrzeni
Trzy wyróżniki metodologiczne
1. Holizm (sposób myślenia o człowieku)
2. Metoda porównawcza
3. Metoda historyczna
Ad.1 Holizm – ogólne ujęcie, dążenie do skonstruowania ogólnych twierdzeń, szukanie, co jest kośćcem kultury.
Tendencja do ujęć ogólnych, szukanie tego, co wspólne i uniwersalne w kulturze.
Ad.2. Metoda porównawcza – polega na porównywaniu i wyciąganiu wniosków wypływających z badań odrębnych kultur, poszukiwanie cech archetypicznych (zjawiska, formy, symbole, mity posiadające niezmienne cechy np. sacrum – profanum, kobiecość – męskość)
Ad 3. Antropologia kulturowa jest nauką synchroniczną – badającą współczesność, badającego człowieka tu i teraz. W badaniach synchronicznych antropolog stawia pytanie: jak doszło do tego, że określone zjawisko ma teraz taki a nie inny kształt.
Szuka także historycznych uwarunkowań (myślenie genetyczne), – na jakim etapie jest to zjawisko.
Trzy podstawowe nauki o kulturze:
1. Etnografia (badania terenowe)
2. Etnologia
3. Antropologia kultury
Ad 1. etnos – grafom – nauka opisowa, empiryczna, w oparciu o materiał empiryczny dokonuje opisu monograficznego – nie tworzy teorii.
Ad 2. Etnologia to nauka o kulturze, istotę tej nauki stanowi tworzenie teorii – jest ona nauką teoretyczną i porównawczą. Teorie etnologiczne to teorie średniego zasięgu. Nie dąży do uniwersalnych teorii
Ad 3. Antropologia kulturowa – najbardziej ogólna, un...
staszekka