Lovecraft H.P. - Duch ciemności.pdf - Lovecraft - lena9911

Duch ciemności

Dedykowane Robertowi Blochowi

Widziałem ziejącą pustkę mrocznego świata,

Gdzie czarne planety krążą bez celu,

Gdzie krążą w przerażeniu niezauważalne,

Bez wiedzy, pożądania, imienia.

Nemezis

Ostrożni badacze zawahają się przed podważeniem powszechnego przekonania, że Robert

Blake zginął od pioruna albo z powodu silnego nerwowego szoku, spowodowanego

elektrycznym wyładowaniem. To fakt, że okno, do którego był zwrócony twarzą, nie zostało

stłuczone, ale natura nie raz już dowiodła, że stać ją na najdziwniejsze czyny. Wyraz jego

twarzy mógł po prostu wynikać z dość specyficznego układu mięśni, nie mającego żadnego

związku z tym, co zobaczył, natomiast notatki w jego pamiętniku mają niewątpliwy związek z

bujną wyobraźnią rozbudzoną przez powszechnie panujące przesądy i jakieś dawne sprawy

przez niego odkryte. Jeżeli zaś chodzi o niezwykłe wydarzenia, jakie miały miejsce w

opustoszałym kościele na Federalnym Wzgórzu - wnikliwy analityk ochoczo skojarzy je z

szarlatanerią, świadomą czy też nieświadomą, z jaką w pewnym stopniu Blake był potajemnie

związany.

Bo przecież ofiara była pisarzem i malarzem całkowicie oddanym dziedzinie mitów, snu,

terroru i zabobonów, skwapliwie poszukującym scen i efektów niezwykłych w Milwaukee.

Znał zdaje się różne stare opowieści, choć w pamiętniku temu zaprzecza, a jego śmierć

stłumiła zapewne w zarodku jakiś potworny żart, który miał potem znaleźć odzew w

literaturze.

Wśród tych jednakże, którzy badali i korelowali cały ten przypadek, kilku obstaje przy

mniej racjonalnych i powszechnych teoriach. Skłonni są traktować Blake'a dosłownie i w

szczególny sposób uwypuklają pewne fakty, takie jak niewątpliwy autentyzm starego

kościelnego zapisu, potwierdzone istnienie jeszcze przed 1877 rokiem znienawidzonej i

nieortodoksyjnej sekty "Gwiezdna Mądrość", odnotowane zniknięcie w 1893 wścibskiego

reportera Edwina M. Lillibridge'a, a ponad wszystko - wyraz niesamowitego lęku na

wykrzywionej twarzy zmarłego młodego pisarza. Jeden spośród owych badaczy w stanie

krańcowego fanatyzmu wrzucił do zatoki przedziwnych kształtów kamień i równie

zadziwiająco ozdobioną metalową skrzynię, znalezioną w starej kościelnej iglicy - ciemnej,

bez okien, nie zaś w tej wieży, w której wymienione przedmioty znajdowały się pierwotnie,

jak wspomniane jest w pamiętniku Blake'a. Choć tak szeroko zostało to potępione zarówno

przez czynniki oficjalne, jak i nieoficjalne, człowiek ów - powszechnie szanowany lekarz,

przejawiający zamiłowanie do dziwacznego folkloru - oświadczył, że uwolnił ziemię od

czegoś, co groziło zbyt wielkim niebezpieczeństwem, aby można było żyć spokojnie.

Czytelnik sam musiał dokonać wyboru między tymi dwoma szkołami opinii. Dokumenty

podają istotne szczegóły z pewnym sceptycyzmem, pozostawiając innym naszkicowanie

obrazu, jaki widział Blake - albo udawał, że widzi. Teraz, po dokładniejszym zapoznaniu się z

pamiętnikiem, w spokoju i bez pośpiechu postarajmy się podsumować ten tajemniczy łańcuch

wydarzeń z punktu widzenia ich głównego aktora.

Młody Blake powrócił do Providence zimą z 1934 na 1935 rok i zajął piętro sędziwego

domu przy porosłym trawą dziedzińcu opodal College Street - na szczycie ogromnego

wzgórza od strony wschodniej, w pobliżu kampusu Brown University i tuż za zbudowaną z

marmuru biblioteką Johna Haya. Było to przytulne i fascynujące miejsce, pośród niewielkiej

ogrodowej oazy przypominającej wieś, gdzie ogromne, przyjacielskie koty wygrzewały się w

słońcu na dachu pobliskiej szopy. Kwadratowy dom w stylu georgiańskim kryty niskim

dachem ze świetlikami, klasyczne drzwi wejściowe z amatorską rzeźbą, okna z małymi

szybkami i różne ozdoby wczesnodziewiętnastowiecznego rzemiosła. Wewnątrz były

sześciodziałowe drzwi, podłoga z szerokich desek, kręte schody w stylu kolonialnym, białe

kominki z okresu Arama, a w tylnej części domu kilka pokoi położonych trzy stopnie poniżej

normalnego poziomu.

Z gabinetu Blake'a, dużego pokoju od południowego zachodu, z jednej strony widać było

frontową część ogrodu, podczas gdy z okien od zachodu - przed jednym z nich stało biurko -

rozciągał się widok na wzgórze i wspaniałą panoramę rozpościerających się poniżej dachów

w mieście, spoza których jarzyły się tajemnicze zachody słońca. Na dalekim horyzoncie

rysowały się rozległe purpurowe zbocza, a na ich tle, w odległości około dwóch mili,

wznosiło się widmowe Federalne Wzgórze, najeżone dachami, niezbyt strome, którego

odległe zarysy falowały tajemniczo, przybierając fantastyczne kształty, kiedy dym z kominów

w mieście kłębił się ponad nimi i spowijał je swymi oparami. Blake doznawał dziwnego

uczucia, że patrzy na jakiś nie znany mu wieczysty świat, który mógłby zniknąć we śnie, choć

może by nie zniknął, gdyby kiedykolwiek spróbował go odnaleźć i wkroczyć doń osobiście.

Kazał sobie przysłać z domu większość potrzebnych mu książek i kupił parę antycznych

mebli pasujących do tego mieszkania, po czym zabrał się do pióra i pędzla, żyjąc samotnie i

wykonując samodzielnie wszystkie najprostsze prace domowe. Pracownię miał od północnej

strony na poddaszu, wypełnioną wspaniałym światłem wpadającym przez świetliki. Tej zimy

napisał pięć najlepszych opowiadań - "Zwierzę ryjące pod ziemią", "Schody w krypcie",

"Shaggai", "W dolinie Prath" oraz "Biesiadnik z gwiazd". Namalował też sześć obrazów,

będących studium niesamowitych krajobrazów.

O zachodzie słońca często siadywał przy biurku i rozmarzony wpatrywał się sennie w

rozległy teren - w ciemne wieże Memorial Hall widoczne poniżej, dzwonnicę sądu w stylu

georgiańskim, wyniosłe wieżyczki w dolnej części miasta i rozmigotany, spiczasto

zakończony kopiec w oddali, którego nieznane uliczki i szczyty dachów, rozstawione jak w

labiryncie, żywo pobudzały jego wyobraźnie. Od kilku okolicznych znajomych dowiedział

się, że to rozległe zbocze jest zamieszkiwane przez Włochów, choć większość ze

znajdujących się tam domów pochodzi z czasów jankeskich, a także irlandzkich. Często

wpatrywał się przez lornetkę w ten nieosiągalny świat, widoczny tylko spoza kłębiącego się

dymu, i wybierał sobie poszczególne dachy, kominy oraz wieżyczki rozmyślając nad

kryjącymi się w nich dziwami pełnymi przeróżnych tajemnic. Nawet oglądane przez lornetkę

Federalne Wzgórze wydawało się obce, prawie baśniowe i jakby związane z nierealnymi, a

tak niepojętymi cudami znajdującymi wyraz w opowiadaniach i obrazach Blake'a. Wrażenie

trwało jeszcze długo potem, jak wzgórze spowił fioletowy mrok usiany błyskiem latarń niby

gwiazdy, a zalew światła z gmachu sądowego i czerwony napis na budynku Industrial Trust

rozsnuwały łunę tak jaskrawej poświaty, że noc zdawała się być groteską.

Spośród wszystkich budowli na Federalnym Wzgórzu najbardziej fascynował Blake'a

ogromny, ciemny kościół. Podczas dnia stał pełen niezwykłej godności, natomiast o

zachodzie słońca ogromna wieża i spiczasta iglica majaczyły czernią na tle rozpłomienionego

nieba. Wydawało się, że wznosi się na jakimś specjalnie podwyższonym terenie, albowiem

ponura fasada i zaokrąglona część od północy, z opadającym dachem i ostro zakończonymi

oknami od góry wznosiła się wyniośle nad skupiskiem kalenic i kominów otaczających

kościół. Zbudowany z kamienia, wyglądał niezwykle ponuro i surowo, znać na nim było

ślady dymu i sztormów, szalejących przez całe stulecia a może i dłużej. Styl, jak zdołał to

stwierdzić patrząc przez lornetkę, należał do wczesnego neogotyku poprzedzającego

majestatyczny okres Upjohna, zawierał też linie i proporcje z okresu georgiańskiego.

Zbudowany był zapewne w 1810 albo 1815 roku.

W miarę jak mijały miesiące, Blake obserwował tę odległą, zdumiewającą budowlę z coraz

większym zainteresowaniem. Ponieważ w olbrzymich oknach nigdy nie pojawiało się światło,

przekonany był, że kościół jest opustoszały. Im dłużej się przyglądał, tym usilniej pracowała

jego wyobraźnia, aż w końcu obudziło to w nim najdziwniejsze myśli. Był przekonany, że

owa szczególna aura opustoszenia włada nad całym otoczeniem, nawet gołębie i jaskółki

stroniły od zadymionych okapów kościoła. Wokół innych wież i dzwonnic dostrzegał liczne

stada ptaków, tutaj jednak nigdy się nie zatrzymywały. Blake pokazywał ten kościół różnym

znajomym, ale nikt nie był na Federalnym Wzgórzu i nie miał pojęcia, co się teraz dzieje w

tym kościele, nikt też nie znał jego przeszłości.

Wiosną Blake'a ogarnął niepokój. Zaczął pisać z dawna zaplanowaną powieść - głównie o

przetrwaniu kultu czarownic w Maine - ale zupełnie mu nie szło. Coraz więcej przesiadywał

przy oknie wychodzącym na zachód i wpatrywał się w dalekie wzgórze i czarną, krzywą

wieżę, od której stroniły ptaki. Kiedy na drzewach w ogrodzie pojawiły się delikatne listki,

świat okryło nowe piękno, a mimo to Blake był coraz bardziej niespokojny. Wtedy to właśnie

po raz pierwszy przyszło mu na myśl, żeby się wybrać do miasta, potem wejść śmiało na

tajemnicze zbocze i znaleźć się w tym spowitym dymem świecie urojeń.

Pod koniec kwietnia, tuż przed okrytą tajemnicą wieków nocą Walpurgii, Blake wybrał się

w nieznane. Brnąc przez niezliczoną ilość uliczek na krańcu miasta i odrażające zapuszczone

podwórka, natknął się w końcu na aleję prowadzącą w górę do zniszczonych wiekami

schodów, pochylonych doryckich portyków i do kopuł z zamglonymi szybkami. Czuł, że

droga ta prowadzi do znanego od dawna, a nieosiągalnego świata za mgłą. Znajdowały się

tam obdrapane biało-niebieskie tabliczki z nazwami ulic, które nic dla niego nie znaczyły, a

po chwili zauważył dziwne, ciemne twarze przechodzących ludzi i napisy w obcym języku

nad jakimiś dziwnymi sklepami, w budynkach koloru wyblakłego brązu. Nigdzie nie

dostrzegał tych przedmiotów, które widział z oddali; tak więc raz jeszcze pojął, że Federalne

Wzgórze widziane z daleka było światem urojonym, którego nigdy nie dosięgnie stopa

ludzka.

Co pewien czas zniszczona fasada kościoła albo rozpadająca się iglica wieży wyłaniały się

przed jego oczami, ani razu jednak nie dojrzał poczerniałej, masywnej budowli, której

poszukiwał. Kiedy zapytał sprzedawcę w sklepie o wielki kamienny kościół, ten tylko

uśmiechnął się i potrząsnął głową, choć mówił swobodnie po angielsku. Blake wspiął się

wyżej, ale tutaj cały teren wydał mu się jeszcze bardziej obcy, oszałamiający labirynt cichych

uliczek bezkreśnie wiodących gdzieś na południe. Przeszedł przez dwie albo trzy szerokie

aleje i wtedy wydało mu się, że mignęła mu znajoma wieża. Znowu spytał jakiegoś kupca o

masywny kościół zbudowany z kamienia i tym razem mógłby przysiąc, że zdziwienie, jakie

ów okazał, było sztuczne. Na jego ciemnej twarzy pojawił się lęk, który chciał ukryć, ale

prawą ręką zrobił jakiś dziwny znak.

Nagle po lewej stronie wyłoniła się czarna wieża na tle przesłoniętego chmurami nieba,

ponad rzędami brązowych dachów osłaniających pokrętne uliczki prowadzące na południe.

Blake z miejsca ją rozpoznał i ruszył w tym kierunki, przez brudne, niewybrukowane uliczki,

prowadzące w górę do głównej alei. Dwukrotnie zbłądził, nie miał już jednak odwagi pytać o

drogę starców ani kobiet siedzących na progach domów, ani też dzieci, które pokrzykując

bawiły się w błocie na ponurych uliczkach.

Wreszcie na południowym zachodzie zobaczył wyraźnie wieżę, a na końcu alei wznosiła się

ogromna kamienna budowla. Stał przez moment na wietrznym, niezabudowanym placu,

wyłożonym brukiem i otoczonym po przeciwległej stronie wysokim murem. A więc, koniec

jego poszukiwań, bo na wysokim, płaskim wzniesieniu, otoczonym żelazną barierą i zarosłym

chwastami, a zabezpieczonym właśnie tym usypanym wałem - oddzielny, pomniejszy świat

wznosił się całe sześć stóp nad okolicznymi ulicami - stała ponura, ogromna budowla, której

autentyczność, mimo zupełnie nowej perspektywy, nie podlegała żadnej wątpliwości.

Opustoszały kościół był w stanie kompletnego zniszczenia. Niektóre kamienne przypory

zupełnie się rozleciały, a kilka delikatnych kwiatonów ledwie widniało pośród brunatnego

zielska i trawy. Okopcone gotyckie okna nie były nawet potłuczone, choć futryny w wielu

miejscach powypadały. Blake zastanawiał się, jak to możliwe, że te pomalowane na ciemne

kolory szybki tak dobrze przetrwały, choć wokoło było tylu chłopców, a wiadomo, jakie mają

zwyczaje chłopcy na całym świecie. Masywne wrota zachowały się nietknięte i były szczelnie

zaryglowane. Na wierzchu obwałowania otaczającego cały ten teren znajdowało się

zardzewiałe żelazne ogrodzenie, którego brama - na szczycie schodów prowadzących od

placu - była zamknięta na kłódkę. Pustka i rozkład okrywały to miejsce niczym całun,

natomiast okapy, pod którymi nie chciały się gnieździć ptaki, i czarne ściany nie obrośnięte

bluszczem były tak ponure i złowieszcze, że Blake nie byłby w stanie tego wyrazić.

Na placu znajdowało się niewiele ludzi, lecz Blake zauważył policjanta stojącego od strony

północnej, podszedł więc do niego, żeby dowiedzieć się czegoś o kościele. Był to wysoki,

potężny Irlandczyk, toteż Blake zdumiał się, gdy w odpowiedzi zrobił tylko znak krzyża i

szepnął, że ludzie tutaj nawet o nim nie wspominają. Na usilne naleganie Blake'a wyjaśnił

pośpiesznie, że włoscy księża ostrzegają wszystkich przed tym kościołem i twierdzą, że

zamieszkiwał tu niegdyś jakiś potwór i pozostawił swoje ślady. On sam nasłuchał się o tym

potworze od ojca, który z kolei pamiętał jeszcze z dzieciństwa różne opowieści.

Dawnymi czasy przebywała tu jakaś sekta - sekta banitów, która przywoływała straszne

rzeczy z nieznanych głębi nocy. Sprowadzono zacnego księdza, aby wypędził to, co przybyło,

choć poniektórzy twierdzili, że tylko światło zdołałoby tego dokonać. Gdyby żył ojciec

O'Malley, potrafiłby wiele powiedzieć. Teraz jednak nic więcej zrobić nie można, jak tylko

zostawić to w spokoju. Obecnie nie wyrządza już nikomu krzywdy; zaś ci, którzy mieli z tym

do czynienia, już nie żyją albo są gdzieś daleko. Uciekli jak szczury, kiedy zaczęły krążyć

złowieszcze pogłoski w roku 1877 i kiedy zaczęto się zastanawiać nad tym, że w sąsiedztwie

coraz to ktoś bezpowrotnie znika. Któregoś dnia, z braku spadkobierców, wkroczy tu zarząd

miasta i przejmie tę budowlę na własność, ale nic dobrego nie spotka tego, kto się jej dotknie.

Lepiej, aby pozostawić to w spokoju, choćby na wiele lat, aż się samo rozleci, bo w

przeciwnym razie zostaną poruszone moce, które powinny spoczywać na zawsze w swej

czarnej otchłani.

Po odejściu policjanta Blake stał w miejscu i wpatrywał się w ponurą strzelistą budowlę.

Poruszył go do głębi fakt, że tak jak wszystkim, i jemu wydawała się groźna, i zastanawiał

się, czy w tych starych opowieściach, o jakich wspominał policjant, tkwi choć ziarno prawdy.

Najprawdopodobniej były to tylko legendy, do których przyczynił się złowrogi wygląd tego

miejsca, ale nawet jeśli tak było istotnie, to jedna z tych legend została już pobudzona do

życia.

Spoza rozproszonych chmur wyłoniło się popołudniowe słońce, ale nie było już w stanie

rozjaśnić pokrytych plamami i sczerniałych ścian starej wieży wyrastającej z wysokiego

wzniesienia. Dziwne, że wiosenna zieleń nie objęła brązowych, uschniętych zarośli na

otoczonym żelaznym ogrodzeniem dziedzińcu. Blake spostrzegł, że bezwiednie zbliżył się do

obwałowania i zardzewiałego płotu w nadziei, że może znajdzie jakieś przejście. Ta

poczerniała świątynia wabiła nieprzeparcie. W pobliżu schodów nie było żadnego otworu w

ogrodzeniu, jednakże od strony północnej okazało się, że brakuje kilku prętów. Mógł wejść

po schodach i wąskim obmurowaniem na zewnątrz ogrodzenia dostać się do otworu. Skoro

wszyscy tak drżą przed tym miejscem, nie napotka ze strony tutejszych mieszkańców na

żaden sprzeciw.

Nim ktokolwiek zdążył zauważyć, znalazł się na górze i wewnątrz ogrodzenia. Wtedy

obejrzał się, a na placu kilka osób najwyraźniej cofało się do tyłu wykonując taki sam znak

prawą ręką, jak właściciel sklepu, koło którego przechodził. Kilka okien zamknęło się z

hukiem, a jakaś tęga kobieta wypadła na ulicę, aby wciągnąć grupkę dzieci do rozpadającego

się, nie pomalowanego domu. Otwór w płocie można było przejść bez trudu, toteż po chwili

Blake przedzierał się już pośród zbutwiałej, skotłowanej gęstwiny zarośli na opustoszałym

dziedzińcu. Tu i ówdzie walały się zniszczone resztki kamieni nagrobkowych, świadczące o

tym, że niegdyś grzebano w tym miejscu zmarłych; musiały to być jednak bardzo odległe

czasy. Ten masywny kościół robił z bliska przytłaczające wrażenie, jednakże Blake zwalczył

ogarniający go dziwny nastrój i zbliżył się chcąc wypróbować trzy ogromne wrota we

frontowej części kościoła. Wszystkie były jednak mocno zaryglowane, wobec tego

postanowił obejść dokoła tę cyklopową budowlę w poszukiwaniu jakichś mniejszych drzwi

albo jakiegoś możliwego do pokonania otworu. Nie był pewien, czy rzeczywiście pragnie

dostać się do środka tej nawiedzonej, opustoszałej i mrocznej świątyni, jednakże jej

tajemniczość przyciągała go nieprzeparcie.

Ziejące czarną pustką i nie zabezpieczone piwniczne okno na tyłach kościoła zapewniało

dogodne przejście. Zajrzawszy do środka Blake zobaczył podziemną czeluść wypełnioną

pajęczyną i kurzem i lekko rozjaśnioną promieniami zachodzącego słońca. Rumowisko gruzu,

stare baryłki, połamane meble i skrzynki - oto, co dojrzał, choć wszystko pokrywał całun

kurzu zacierający wyrazistość wszelkich konturów. Pokryte rdzą resztki pieca do ogrzewania

świadczyły, że budynek ten był w użyciu jeszcze w czasach wiktoriańskich.

Jak w zamroczeniu, prawie nieświadomie, Blake wczołgał się przez okienko i stanął na

betonowej podłodze pokrytej grubą warstwą kurzu i gruzem. Piwnica była ogromna, bez

żadnego przepierzenia, a w odległym prawym rogu, mimo gęstego mroku, zauważył czarne,

łukowate sklepienie, najwyraźniej prowadzące ku schodom. Zawładnęło nim przytłaczające

uczucie, gdy sobie uświadomił, że znajduje się wewnątrz tego widmowego budynku, ale

starał się je zwalczyć próbując się zorientować w otoczeniu. Znalazł całą, nietkniętą baryłkę

w zwałach kurzu i potoczył ją pod okno, żeby ułatwić sobie wyjście. Następnie, zebrawszy się

na odwagę, ruszył przez tę obszerną, wypełnioną pajęczyną przestrzeń w kierunku

łukowatego sklepienia. Prawie dławiąc się wszechobecnym kurzem i cały omotany pajęczyną

dotarł do zniszczonych schodów prowadzących w zupełną ciemność. Nie miał żadnego

światła, wymacywał drogę rękami. Na ostrym zakręcie napotkał zamknięte drzwi, u których

po krótkich poszukiwaniach odnalazł starą klamkę. Otworzyły się do wewnątrz korytarza,

wyłożonego zjedzoną przez korniki boazerią, do którego przedostawało się trochę światła.

Stanąwszy na parterze Blake zaczął błyskawicznie badać teren. Wszystkie wewnętrzne

drzwi były nie zamknięte, mógł więc swobodnie przechodzić z pomieszczenia do

pomieszczenia. Ogromna nawa robiła wprost niesamowite wrażenie, tumany i zwały kurzu

pokrywały ławki, ołtarz, ambonę z klepsydrą i daszek nad nią, a grube pajęcze liny ciągnęły

się pomiędzy ostro zakończonymi łukami sklepienia krużganku, oplatając liczne gotyckie

kolumny. Nad całym tym milczącym pustkowiem igrało odrażające ołowiane światło, bo

promienie zachodzącego słońca przedostawały się poprzez prawie że czarne szybki w oknach

absydy.

Malowidła na tych szybkach pokrywało tyle kurze, że nie sposób było się zorientować, co

przedstawiają, ale to, co zdołał odróżnić, raczej mu się nie podobało. Wzory były w

przeważającej części konwencjonalne, a ponieważ posiadł znajomość wszelkiego dziwnego

symbolizmu, dopatrzył się wśród nich powiązania ze starożytnymi malowidłami. Kilka

postaci świętych miało wyraz nudy, niepomnych na krytycyzm wiernych, zaś jedno z okien

zdawało się być tylko ciemną przestrzenią z rozrzuconymi spiralami dość dziwnego blasku.

Kiedy Blake odwrócił wzrok od okien, zauważył, że okryty pajęczyną krzyż nad ołtarzem nie

jest normalnym krzyżem, ale przypomina pierwotny krzyż aukh albo ansata z mrocznych

egipskich czasów.

Lovecraft H.P. - Duch ciemności.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: