1. Wymień główne kierunki zmian rozwojowych w zakresie percepcji społecznej:
Percepcja społeczna, to postrzeganie innych ludzi. Zmiany prowadzą do pogłębiania opisu innych ludzi, który jest początkowo bardzo powierzchowny. Percepcja społeczna dotyczy przyczyn zachowań i występuje tu wnioskowanie. Etapy rozwoju percepcji: a) przyczyny zewnętrzne i sytuacyjne, b) rozumienie i zauważanie aktualnych stanów wewnętrznych (wiek przedszkolny), c) rozumienie przyczyn we względnie stałych cechach ludzi (wiek szkolny), d) rozumienie przyczyn odległych i uwarunkowań (okres dojrzewania i dorastania). Ponadto rozumienie zachowań innych ludzi i ich przewidywanie, wzrost obiektywizmu spostrzegania innych ludzi, bez względu na relacje i emocje.
2. Co to jest decentracja interpersonalna?
To zdolność rozumienia punktu widzenia innych osób oraz zdolność do uwzględniania innego punktu widzenia niż własny. Postęp zachodzi w wieku 7-9 lat, zaś w wieku dojrzewania (12-14) jest jej brak. Przeciwieństwem decentracji interpersonalnej jest wg. Piageta egocentryzm. Według Piageta nie wszyscy dochodzą do pełnej decentracji. O braku decentracji interpersonalnej świadczy tzw. zjawisko złudzenia widowni, czyli uważanie siebie za kogoś niepowtarzalnego i wyjątkowego. Badanie - test podejmowania ról RTT.
3. Jakiego rodzaju działanie wychowawcze sprzyja rozwojowi decentracji interpersonalnej u dziecka?
a) indukcja w wychowaniu (zwracanie uwagi na przeżycia, stany i potrzeby innych ludzi), b) korygowanie zachowań, pokazywanie, c) akcentowanie zachowań prospołecznych. Brak decentracji powoduje wiele konfliktów.
4. Jak w miarę rozwoju dzieci zmienia się rola dorosłego w ich wzajemnych interakcjach?
a) w okresie niemowlęcym (do 1 roku): pełna zależność głównie od matki, doznawanie pierwszych uczuć o charakterze społecznym, w 3 miesiącu odróżnianie człowieka od innych bodźców, w 4 miesiącu - interpretacja behawioralna (warunkowanie, generalizacja), 5 miesiąc - inni ludzie ciekawi poznawczo, odróżnianie osób, kompleks radosnego ożywienia (uśmiech, wokalizacja), b) wiek poniemowlęcy: zaspokajanie potrzeb, bezpośrednia opieka dorosłego i całkowita zależność, wprowadzanie dziecka w świat wytworów społecznych, uczenie form zachowania, powolne wyzwalanie się z zależności, c) wiek przedszkolny: naśladownictwo tendencji, postaw, wzorów i ról społecznych otoczenia, przejmowanie ich. Uniezależnianie się od matki, duży autorytet rodziców, d) młodszy wiek szkolny: nauczyciel jest autorytetem, potem dystans, autonomia w kontaktach społecznych, e) wiek dojrzewania: uniezależnianie się od autorytetów, własne poglądy.
5. Wymień główne etapy rozwoju ocen moralnych według koncepcji Piageta:
a) anomia (do 3 roku życia) - brak norm moralnych, b) heteronomia (do 9 roku życia) - egocentryzm, lęk przed karą, chęć jej uniknięcia; konformizm - chęć przypodobania się otoczeniu, c) socjonomia (do 13 roku życia) - motywem postrzegania norm jest grupa rówieśników, potrzeba identyfikacji, d) autonomia (od 13 do 22-23 roku życia) - uznanie pewnych norm za swoje własne, prawo jest rodzajem umowy społecznej, własny system wartości.
6. Co to jest realizm moralny?
To pojęcie odpowiedzialności obiektywnej, przy ocenie zachowań, branie pod uwagę ich fizycznych konsekwencji, nie zaś intencji. Jest przejawem heteronomii.
7. Wymień główne przejawy heteronomii moralnej:
a) pogląd na pochodzenie norm (zewnętrzny - ludzki lub boski), b) realizm moralny, c) możliwość wykrycia złego czynu (gorszy wykryty od nie wykrytego), d) rola osoby, wobec której czyn został popełniony, e) pogląd na funkcje kary (ekspiacyjna).
8. Wymień stadia rozwoju moralnego według Kohlberga:
1) poziom prokonwencjonalny (wiek przedszkolny): a) stadium egocentrycznego punktu widzenia (brak decentracji), b) stadium konkretnego, indywidualnego punktu widzenia, 2) poziom konwencjonalny: a) stadium konformizmu interpersonalnego (rób tak, jak inni, ocenianie czynów pod względem intencji), b) stadium społecznego punktu widzenia (zgodność z prawem i obowiązek), 3) poziom postkonwencjonalny: a) stadium społecznego kontaktu (świadomość wolnego wyboru wartości, prawny punkt widzenia), b) stadium uniwersalnych zasad etycznych (przyjęcie pewnych norm za swoje, normy uniwersalne).
9. Na czym polega interioryzacja źródeł emocji? Podaj przykłady o niej świadczące:
To jeden z głównych kierunków rozwoju emocjonalnego: a) rola wyobrażeń i słów jako źródeł emocji (np. lęk przed ciemnym pokojem, smokiem itp., obraźliwymi słowami, upokarzanie we własnych myślach), b) wzrost znaczenia poznawczych źródeł emocji (relacja: rzeczywistość-oczekiwania, schemat: myśli-standardy, nastawienie: np. zdziwienie, zaciekawienie). W wieku dorastania pojawiają się standardy stanu idealnego i emocje związane z tymi standardami.
10. Ku czemu powinny zmierzać oddziaływania wychowawcze dotyczące funkcjonowania emocjonalnego dziecka?
a) kształtowanie przewagi pozytywnych emocji nad negatywnymi, b) uczenie akceptowanych społecznie sposobów wyrażania emocji, c) kształtowanie samoświadomości własnych emocji i zdolności do ich rozumienia, d) kształtowanie wrażliwości na emocje innych osób (empatia). Dwie szkoły okazywani emocji: a) angielska - pokerowa twarz, b) amerykańska - spontaniczność, okazuj emocje w każdej chwili.
11. Jakie są warunki powstawania u dziecka pojęcia „ja”?
Kształtowanie się poczucia własnej odrębności zaczyna się po 1 roku życia (odrębność fizyczna, np. lustro-wstyd). Około 3 roku życia pojawia się poczucie odrębności psychicznej: a) używanie słowa „ja”, mówienie w I osobie, b) opisywanie samego siebie, c) uczucie negatywizmu, własna wola, d) poczucie sprawstwa postępujące w działaniu. Konieczność świadomości własnej historii życia, doświadczeń, nabytych sprawności, pragnień i potrzeb, świadomość decentracji własnej osoby.
12. Jak zmieniają się z wiekiem źródła samowiedzy?
a) odrębność fizyczna (1 rok życia), b) odrębność psychiczna (3 rok życia) c) sądy samoopisowe (I połowa wieku przedszkolnego), d) sądy wartościujące (II połowa wieku przedszkolnego) e) samoocena (wiek szkolny), f) porównywanie siebie z utartymi wcześniej standardami (wiek dorastania - interioryzacja - nowe źródła sądu).
13. Jak zmieniają się z wiekiem funkcje samowiedzy?
a) pojawienie się funkcji poznawczo-regulacyjnej w samowiedzy, b) funkcja instrumentalna (podstawa aspiracji i działania), c) funkcja motywacyjna (wpływa na samodoskonalenie, „ja” idealne, praca nad swoim „ja”), d) funkcja generatywna (samowiedza jest źródłem dalszej wiedzy, wyprowadzania sądów z już posiadanych o sobie).
14. Jakie właściwości struktury „ja” sprzyjają motywacji jednostki do rozwoju?
a) optymalna rozbieżność pomiędzy „ja” idealnym, a „ja” realnym, b) motywacyjna funkcja „ja” idealnego (pokrywanie się „ja” realnego z „ja” idealnym, to brak celów i pragnień), c) dostrzeganie różnicy pomiędzy „ja” realnym, a „ja” idealnym (niedostrzeganie tej różnicy, to samooszukiwanie się). Neurotycy - zbyt duża rozbieżność, psychopaci - zbyt mała.
15. Na czym polega rozwój potrzeb emocjonalnych?
ETAPY:
1) specjalizacja zaspokajania potrzeb, 2) indywidualizacja, 3) socjalizacja potrzeb, 4) wzrost tolerancji na odraczanie zaspokajania potrzeb, 5) aktywność i samodzielność w zaspokajaniu potrzeb.
POTRZEBY EMOCJONALNE:
a) potrzeba bezpieczeństwa (unikanie zagrożenia), b) potrzeba zależności emocjonalnej (pomoc, uczucie, opieka), c) potrzeba afiliacji (pozytywne kontakty z ludźmi) d) potrzeba dominacji, e) potrzeba stymulacji (rozwiązywanie problemów, zadań), f) potrzeba agresji.
16. Jaka jest podstawowa różnica pomiędzy potrzebami emocjonalnymi a potrzebami związanymi z systemem poznawczym?
Potrzeby emocjonalne (pierwotne, homeostatyczne) stają się coraz słabsze i nie maja większego wpływu na zachowanie człowieka. Są w stanie latencji (uśpienia). Potrzeby związane z systemem poznawczym (wyższe), w miarę ich zaspokajania są coraz ważniejsze w hierarchii osobowości i w zachowaniu i mają znaczenie rozwojowe.
17. Wymień podstawowe osiągnięcia wieku niemowlęcego:
1) rozwój ruchowy: a) pionizacja ciała, b) samodzielność poruszania się, 2) rozwój manualny, 3) lateralizacja (III-IV kwartał życia), 4) rozwój poznawczy: a) intencjonalność działań, b) manipulacja specyficzna, c) początki odróżniania środków od celów, d) stałość przedmiotów i ludzi, e) rozwój mowy (gotowość komunikacyjna, naśladownictwo nieodroczone, pierwsze słowa) f) odkrycie odrębności fizycznej, g) początki interioryzacji.
18. Wymień podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku poniemowlęcego:
1) rozwój ruchowy: a) swobodne poruszanie się w przestrzeni, b) kontrola czynności fizjologicznych, c) ponowne pojawienie się lateralizacji (2-3 rok życia), d) koordynacja wzrokowo-słuchowa. 2) rozwój poznawczy: a) myślenie wyobrażeniowe, b) opanowanie podstaw języka werbalnego (około 1000 słów), 3) rozwój kontaktów społecznych: a) nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami, b) stosowanie się do zakazów i nakazów, c) poczucie odrębności psychicznej, d) początki samowiedzy i poczucia sprawstwa.
19. Wymień podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku przedszkolnego (6-7 lat):
1) rozwój ruchowy: a) pełna sprawność lokomotoryczna, b) automatyzacja podstawowych czynności życia codziennego, c) analiza i synteza wzrokowa, d) analiza i synteza słuchowa, e) początki dowolności procesów poznawczych, f) dowolność działania. 2) rozwój poznawczy: a) początki operacji konkretnych, b) komunikatywność i poprawność mowy kontekstwowej, c) poprawność artykulacyjna, d) poprawność gramatyczna, e) początki myślenia pojęciowego. 3) rozwój emocjonalny: a) panowanie nad emocjami, b) zdolność do współdziałania z rówieśnikami, c) elementarna zdolność do podporządkowania się regułom, d) zdolność odnoszenia do siebie poleceń wydawanych całej grupie, e) orientacja w wymaganiach podstawowych ról społecznych, f) początki samodzielności poza domem.
20. Wymień podstawowe składniki dojrzałości szkolnej:
Definicja statyczna - równowaga pomiędzy wymaganiami szkoły, a możliwościami dziecka. Definicja dynamiczna - długotrwały proces przemian psychofizycznych prowadzący do przystosowania dziecka do szkolnego systemu nauczania. Cechy: wrażliwość na naukę szkolną, podatność na nauczanie. 1) dojrzałość umysłowa: a) odpowiedni zasób słów i pojęć, b) spostrzegawczość, c) dobra pamięć, d) sprawność i giętkość procesów myślenia, e) wytrwałość, f) koncentracja uwagi, g) zdolność do działania intencjonalnego; 2) socjalizacja dziecka - harmonia sfery intelektualnej i emocjonalno-społecznej: a) rozwój mowy, b) dojrzałość społeczno-emocjonalna, c) wykonywanie działań arytemetycznych, d) sprawność motoryczna, e) przystosowanie się do wymagań szkoły, f) bezsłowne czynności poznawcze, g) formalny charakter myślenia, h) dominacja pamięci logicznej nad mechaniczną, i) dojrzała samowiedza, j) rozwój społeczny, autonomia w kontaktach społecznych.
21. Wymień podstawowe osiągnięcia rozwojowe młodszego wieku szkolnego w zakresie rozwoju procesów poznawczych:
a) maksymalny rozwój percepcji wzrokowo-słuchowej, b) pełna kontrola procesów poznawczych ( zamierzone uczenie się i odtwarzanie, systematyczna obserwacja), c) początki pamięci logicznej, d) pełna operacyjność myślenia konkretnego, e) podstawowe formy porządkowania rzeczywistości, f) klasyfikacja hierarchiczna i manipulacyjna, g) początki analizy kombinatoryjnej, h) posługiwanie się ze zrozumieniem pojęciami abstrakcyjnymi i czytanie ze zrozumieniem.
22. Wymień podstawowe osiągnięcia młodszego wieku szkolnego w zakresie rozwoju społeczno-emocjonelnego:
a) panowanie nad emocjami, b) duża autonomia w kontaktach społecznych, c) okres socjonomii moralnej, d) pewne wejście w grupę rówieśniczą.
23. ...
karrverde