bud_wiejskie.pdf_3_57_bud_z_gliny_w_korei.pdf

BUDOWNICTWO WIEJSKIE

Nr 3

BUDOWNICTWO WIEJSKIE

Mgr inż. arch. MARCIN PAWLIKOWSKI

ze ściany budynków będą wykonywane z gotowych

bloków, a nie z gliny ubijanej. Zadecydowały o tym

dwa ważne argumenty: brak drewna do wykonania

form oraz konieczność przedłużenia sezonu budowla

nego do 8—9 miesięcy w roku ze względu na usta

lone terminy zakończenia odbudowy, z czego wyni

ka konieczność niemal ciągłej produkcji bloków.

Ponadto zorganizowano na miejscu zakłady prefa-

brykacji dostarczające belki stropowe, parapety, pu

staki i inne potrzebne elementy żelbetowe i betono

we. Należy dodać, że na Korei od setek lat wykonu

je się w budynkach mieszkalnych tzw. ogrzewania po

dłogowe polegające na tym., że rozpalone gazy „po

drodze" z paleniska kuchennego do komina, przecho

dząc rozwidloną siecią kanałów, znajdujących się pod

podłogą pomieszczenia mieszkalnego, ogrzewają je.

Wreszcie prawie zupełnie ochłodzone wydostają się

na zewnątrz wolnostojącym, kominem, często wyko

nanym z desek. W ten sposób energia cieplna jest

wykorzystana w około 78—80%-

Wspominam o tym dlatego, że przy odbudowie

Hamhinu ogrzewanie podłogowe również musiało być

wzięte pod uwagę i zastosowane w wielokondygna-

cyjnych budynkach, co poważnie skomplikowało za-

równo opracowanie dokumentacji technicznej jak

i wykonawstwo: mieszkania tego rodzaju mają dwa

poziomy, przy czym kuchnia znajduje się około 40

cm niżej od pomieszczeń mieszkalnych.

Prefabrykowane żelbetowe belki stropowe muszą

mieć przekrój umożliwiający wykorzystanie ich jako

kanałów dymowych. Jeżeli spojrzymy na przedstawio

ne schematy przekrojów mieszkania, to okaże się, że

zarówno dwa poziomy, jak i konieczność wykonywa

nia kanału rozprowadzającego i zbierającego spaliny

dla połączenia z kominem również tak komplikują

wykonawstwo zwłaszcza większych budynków wielo-

kondygnacjowych, że może się nasunąć pytanie, czy

przy wymienionych trudnościach klimatycznych i tech

nicznych, przy posuniętej daleko prefabrykacji i me

chanizacji robót warto "mieszać glinę"? Praktyka

wykazała, że na pewno tak. Bo to tanio i dobrze.

Pierwszy budynek, wzniesiono w lecie 1955 roku.

Dziś w nowych piętrowych budynkach z gliny miesz

kają już tysiące rodzin i jasne jest, że budynki te

zdały już egzamin.

Jak zorganizowano wykonawstwo?

Wspomniane pokłady gliny znajdują się ma tere

nie jednej z centralnych dzielnic Hamhnniu i są częścią

sporej góry, na szczycie której znajduje się ładny

Budownictwo z gliny na Korei

Nie ma chyba potrzeby rozpisywać się o zniszcze

niach wojennych na dalekiej Korei. Wiemy o nich

wszyscy dokładnie z informacji radiowych, prasy

i filmu. Można dodać tylko, że kliedy samolot przela

tując nad rzeką Jalu mija granicę chińsko-koreańską

i znajduje się już nad terytorium Korei, gęsto usia

ne okrągłe leje od bomb wzdłuż krętych i znikają

cych często w tunelach linii kolejowych, wzdłuż dróg,

w osiedlach i wśród uprawnych pól ryżowych przy

pominają o przeszłej tam niedawno burzy wojennej.

Kraina koreańska należy do bogatych, zasobnych

w surowce zakątków ziemi, jednak obecnie eksploata

cja ich jest jeszcze bardzo mała z powodu następstw

minionej wojny.

W północno-wschodniej części Korei, nad morzem

japońskim, znajduje się niegdyś chyba stutysięczne

miasto Hamhin. Hamhin jest ważnym ośrodkiem

przemysłowym i centrum dla znajdujących się w po

bliżu innych przemysłowych ośrodków. Ponadto jest

to ośrodek kulturalny i siedziba kilku ważnych uczel

ni. W czasie działań wojennych miasto to przestało

właściwie istnieć.

Pomoc przy odbudowie Hamhinu przypadła w udzia

le fachowcom z Niemieckie] Republiki Demokratycz

nej. Grupa ta opracowała szczegółowe plany urba

nistyczne oraz dokumentację techniczną dla typowych

budynków mieszkalnych. Duży procent projektów sta

nowią budynki wielorodzinne o jednej i dwóch kon

dygnacjach. Dostarczenie ogromnych litości materia

łów budowlanych stanowi bardzo poważny problem,

dlatego też dokładnie zbadano możliwości wprowa

dzenia takich materiałów, które nie tylko umożliwią

uzyskanie odpowiedniej jakości budynków, ale rów

nież okażą się najtańszymi. Wybór padł na glinę, po

nieważ na terenie miasta znajdują się bogate jej

złoża.

Początkowe opory różnych czynników, że... nie wy

pada i nie należy stosować gliny jako materiału pod

stawowego do odbudowy dużego miasta, zostały prze

łamane.

W tym miejscu chciałbym wspomnieć o dość istot

nych różnicach klimatycznych między środkową Eu

ropą a Koreą, co mogło mieć wpływ ujemny na pod

jęcie decyzji budowania z gliny.

Okres wrzesień — maj to w omawianym rejonie

Korei północnej w zasadzie miesiące suche, na ogół

pozbawione opadów atmosferycznych. Jedynie w cią

gu lutego — marca można zanotować kilka lub naj

wyżej kilkanaście dni z opadami szybko topniejące

go śniegu. Natomiast od połowy lub końca czerwca

do początku lub polowy sierpnia trwa pora deszczo

wa. Olbrzymie opady deszczowe tego okresu nie da

dzą się w żadnym wypadku porównać z naszymi środ-

kowo - europejskimi. Zarówno w porze deszczowej, jak

i kilka tygodni po jej minięciu, powietrze jest tam

tak silnie nasycone parą wodną, że mimo tempera

tury dochodzącej do około 40° C wyprana tkanina

prawie nie wysycha. Taki stan rzeczy trwa wiele ty

godni. Ponadto w ciągu zimy temperatura w przy

bliżeniu spada do około —20° C (w nocy), wykazując

dobowe wahania około 30°C.

Tak więc stosunkowo szybko zostały opracowane

projekty typowe dla jedno i dwukondygnacyjnych

budynków mieszkalnych według normatywów obo

wiązujących na terenie KRLD. Jako zasadę przyjęto,

Podróżując po tym kraju łatwo stwierdzić, że wie

le istniejących starych budynków to budowle z drew

na. Bardzo duży procent budynków jest wykonany

w ten sposób, że ryglowy szkielet drewniany jest Obi

jany cienkimi listewkami, tworzącymi kratę o oczkach

7 — 10 cm w świetle. W otwory kraty wciskane są

uformowane w rękach kule z plastycznej gliny.

Po wyschnięciu ich ściana z obu stron jest tynko

wana i od środka przeważnie oklejona papierem. Gru

bość takiej ściany wynosi około 15—20 cm. Naturalnie

z powodu katastrofalnego braku drewna na Korei

trzeba obecnie wyeliminować tego rodzaju budow

nictwo.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu kraj był pokryty du

żymi lasami. Obecnie lasy stanowią znikomy procent

powierzchni Korei i znajdują silę tylko w północ

nych prowincjach. Korea cierpi też na brak węgla,

dlatego nie ma odpowiedniej ilości cegły, cementu

i innych materiałów budowlanych. Zresztą zapotrze

bowanie na materiały budowlane jest ogromne, po

nieważ cały kraj jest dziś terenem odbudowy i bu

dowy.

Produkcja nie nadąża za potrzebami budownictwa.

W ogóle w kraju o słabo rozwiniętym przemyśle, zu

pełnie zniszczonym — i to przy bardzo ambitnych

i na dużą skalę zakrojonych planach odbudowy i uprze

mysłowienia nie jest łatwo wytworzyć i dostarczyć na

place budów ogromne ilości stali, cegły, cementu,

wapna, drewna itd. Dlatego też udzielana na szero

ką skalę przez różne narody pomoc dla Korei nabie

ra szczególnego znaczenia. Na pomoc tę składają się:

materiały budowlane, dokumentacja techniczna, ma

szyny i urządzenia oraz delegowani specjaliści.

Mimo znacznej pomocy i wielkich wysiłków miej

scowego przemysłu materiałów budowlanych poszcze

gólne grupy techniczne szukają dróg wyjścia stosu

jąc w miarę możliwości materiały pochodzenia miej

scowego.

park. Bezpośrednio na terenie kopalni gliny zorgani

zowano zakład wytwarzający bloki. W pierwszym

okresie budowy bloki wytwarzano ręcznie. Obecnie

wyrób bloków jest zmechanizowany. Jednak glina

jest kopana ręcznie i składana warstwami na drew

nianym pomoście, na przemian w dwóch miejscach.

Na tym samym pomoście znajdują się zapasy pospół-

ki i pociętych materiałów włóknistych. Materiały te

dozuje sie objętościowo w stosunku do składanej

warstwami gliny. Przy układaniu warstw gliny, po-

spółki i sieczki, w miarę potrzeby robotnicy nawil

żają je wodą.

Przy pomoście znajdują się dwie prasy ślimako

we, ze specjalnie przystosowanymi ustnikami do wy

robu bloków. Do obu pras dochodzą bezpośrednio

tory kolejek, którymi odwozi się wychodzące z prasy

gotowe bloki do miejsca suszenia i składowania. Wy

miary bloków wynoszą 33 X 16 X 20 cm. Połowa wy

rabianych bloków ma wzdłuż dłuższego boku wręby,

które zwiększają przyczepność tynków.

BUDOWNICTWO WIEJSKIE

Nr 3

Warto zauważyć, że prasy do wyrobu bloków do

stosowano do tego, żeby wykonane bloki nie były

zbyt sprasowane, a były jedynie uformowanym, pla

stycznym elementem — o nie ścisłej strukturze*. Do

świadczenia i praktyka na przemysłową skalę wy

kazały, że bloki z gliny można produkować mecha

nicznie przy zachowaniu odpowiedniej konsystencji

masy i słabszym stopniu sprasowania.

Grubość ścian zewnętrznych nośnych w budyn

kach zarówno jednokondygnacyjnych jak i dwukon-

dygnacyjnych wynosi 33 cm. Grubość ścian działo

wych 16 cm. Wytrzymałość bloków na ściskanie

w stanie powietrzno suchym w granicach 50—60 kg/

cm 2 . Jedna prasa ślimakowa produkuje na jedną zmia

nę około 750 bloków. Niezależnie od produkcji blo

ków konstrukcyjnych wykonuje się pewne ilości płyt

wypełniających z lekkiej gliny.

gór znajduje się niewielkie osiedle. Ze środka osie

dla wyrasta w niebo wysoki maszt stalowy, la na je

go szczycie powiewa widoczna z daleka biało-czerwo

na flaga. To osiedle Polskiej Grupy Technicznej, któ

ra pomaga przy odbudowie zakładów. Nie mam za

miaru rozpisywać się na temat skomplikowanej od

budowy zakładów przemysłowych, ale jeżeli poruszam

ten temat), to dlatego że i tutaj sprawa budowy na

niektórych odcinkach wiąże się nieco z... gliną.

Mianowicie przez kilka miesięcy w laboratorium

budowy prowadzane były prace badawcze nad two

rzywami glinocementowymi. Chodziło o zastosowa

nie zapraw glinocementowych do robót murowych

oraz o uzyskanie wypraw wodoszczelnych przy uży

ciu koreańskich cementów.

W pierwszym przypadku można zaoszczędzić po

kaźny procent cementu, którego brak na Korei, a jed

nocześnie uzyskać lepszą zaprawę, lepiej rozkładającą

się na murze i nie wymagającą moczenia cegły,

w drugim natomiast przypadku można uzyskać duże

oszczędności takich patentowych środków wodoszczel

nych jak silikon.

Właściwie cel został osiągnięty: wielu majstrów

i robotników przekonało się, że używanie zapraw

glinocementowych do robót murarskich i do wypraw

wodoszczelnych jest korzystne oraz że lepiej, łatwiej

i szybciej pracuje się przy ich użyciu. Zaprawy takie

z całym spokojem można zalecić jako bardzo dobre

nie tylko na budowach Korei, ale i w Polsce. Jedyną

trudność stanowi przygotowanie tzw. zawiesiny. Dla

łatwiejszego i szybszego jej przygotowania używano

mieszarki korytkowej 270 1 o napędzie elektrycznym.

Jeżeli chodzi o doświadczenia koreańskie, to glina

w jednej jeszcze dziedzinie znalazła zastosowanie. Cho

dzi tu mianowicie o to, że wynikła konieczność wyko

nania pewnej ilości lekkich płyt izolacyjnych, jako

ocieplenia dachów hal fabrycznych. Ponieważ na

Korei jest poważny brak materiałów organicznych,

nadających się do produkcji lekkich płyt ocieplają

cych, powstała konieczność prefabrykowania płytek

pianobetonowych. Jak wiadomo, proces twardnienia

pianobetonów jest bardzo dług i trwa około 60 dni.

Zastosowanie naparzania radykalnie zmienia cykle

dojrzewania, przyspieszając je kilkadziesiąt razy.

W warunkach koreańskich trudno jest jednak myśleć

o naparzaniu, chociażby z powodu niedoboru węgla.

I znowu z pomocą przychodzi zawiesina z gliny: do

mieszanie niewielkiej ilości zawiesiny przyspiesza doj

rzewanie pianobetomu i wpływa dodatnio na jego wy

trzymałość.

Chciałbym teraz wysunąć generalny wniosek, któ

ry dotyczy nie tylko odległych spraw koreańskich, ale

i nas. Dzięki stawianiu zagadnień we właściwy spo

sób naprawdę wielu ludzi na Korei przekonało się, że

te budynki, które wznosi się w Hamhinie, są dobre,

zdrowe, trwałe i tanie. I dlatego należy je dalej

wznosić. Efekty w Hamhinie zostały osiągnięte dzię

ki postawieniu sprawy w zdecydowany sposób, dzię

ki wprowadzeniu mechanizacji, dobrej i sprężystej

organizacji i poważnemu traktowaniu

Rys. 5. Porównanie wytrzymałości zaprawy cemento

wej normalnej oraz zaprawy glinocementowej przy

użyciu cementu koreańskiego portlandzkiego „200"

a) próbki przechowywane w wodzie nie zakwaszonej,

b) próbki przechowywane w wodzie zakwaszonej

Interesujące może się wydać, że produkowana

w Korei cegła palona jest w zasadzie bezgatunkowa,

o wytrzymałości często niższej niż podana wyżej wy

trzymałość bloków.

Do chwili mego wyjazdu z Korei (lato 1956 r.) wy

konalno w Hamhimie ponad 300 budynków mieszkal

nych wielorodzinnych jedno i dwukondygnacyjnych.

Ściany z bloków murowane są na zaprawie wapien-

no-piaskowej bez dodatku cementu. Budynki otrzymu

ją wyprawy wewnętrzne i zewnętrzne również z za

prawy wapienno-piaskowej, bez żadnych domieszek

cementu, co wpływa korzystnie na zdrowotność

mieszkań.

Na podstawie własnych obserwacji stwierdziłem,

że budynki, które były wykonane w miesiącach let

nich w roku 1955 — mimo nieotynkowania od zew

nątrz — doskonale przetrwały porę deszczową nie

wykazując ani w czasie opadów (pora deszczowa w ro

ku 1955 była bardzo ciężka), ani po minięciu pory de

szczowej żadnych uszkodzeń.

Odbudowa Hamhinu idzie pełną parą i co najważ

niejsze ku zadowoleniu wszystkich zainteresowanych.

Mam tu na myśli tych, dla których się buduje nowe

miasto, jak i tych, którzy pomagają przy jego odbudo

wie. No i ku zadowoleniu... władz kierujących gospo

darką, bo państwo oszczędziło już dziesiątki tysięcy

ton węgla, tysiące ton cementu, wapna, transportu

i setki m. sześć, drewna, a w najbliższych latach za

oszczędzi o wiele więcej, bo do budowy zostało jesz

cze bardzo wiele...

Około 100 km na południe od Hamhinu, mad zatoką

morza japońskiego leży inne miasto: Wonsan. W mieś

cie tym postępuje naprzód odbudowa i przebudowa

pewnego zakładu przemysłowego.

W pobliżu terenów zakładów, u podnóża sporych

kolegów z NRD.

W Polsce nie zdobyliśmy się na to, aby w pełni zro

zumieć, że warto dołożyć dużo starań, dobrej woli

i uporu, aby w najbliższych i najcięższych latach za

oszczędzić dla kraju:

ponad 130 000 ton węgla

11 000 ton transportu

327 000 000 szt. cegły

dziesiątki tysięcy ton wapna i cementu

około 720 000 litrów paliwa samochodowego

60 000 wagonów na trasie 250 km

62 000 000 roboczogodzin przeładunków

ale trzeba wybudować to, co jest przewidziane w pla

nie 5-letnim na budownictwo z gliny, tj. 36 000 izb —

4 000 000 m. sześć.

Według informacji inż. H. Chyli, b. pełnomocnika do

spraw budownictwa z gliny, w roku 1955 plan bu

downictwa z gliny wykonano w 80%, w roku 1956

zaś tylko w 40%. A jak będzie w roku 1957?

Uchwała Prezydium Rządu o budownictwie z gliny

nie straciła nic ze swej aktualności.

sprawy przez

* E. Richter i E. Pollack w książce ,.Technik des Lehmba,-

ues" twierdzą, że cegła lub bloki wykonane maszynowo,

o konsystencji i ścisłości jak surówka przeznaczona do wy

pału, na skutek pęcznienia przy wchłanianiu wilgoci łuszczą

się warstwami aż do zupełnego zniszczenia.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: