Historia Filozofii: wykłady
Prof. nadzw. dr hab. Henryk Piluś
Wykład 7
29.05.2011
Leon XIII (1879 r.) „idźcie do Tomasza”. Przywrócił doktrynie Tomasza z Akwinu wartość administracyjną; nakazał studiowanie jego poglądów, czyli tomizmu – na uczelniach.
Złożyły się na to następujące przyczyny zewnętrzne:
· Marksizm
· Rozwój nauk
· Filozofia materialistyczna
· Filozofia idealistyczna
Trzeba było coś przeciwstawić. Powstały różne ośrodki tomistyczne; nurt lowański, kantyzm, paleotomizm – wierne naśladowanie Tomasza, klasyczne – nurt zainicjowany w Szwajcarii. Tomizm jest uniwersalistyczny i transcendentalny – przekracza wszystkie pozostałe kierunki. Przedstawiciele Tomizmu w Polsce: Stefan Świeżawski, Krąpiec.
Personalizm – prymat osoby nad społeczeństwem, nad wszystkimi rzeczami. Personalistami byli: Św. Augustyn i św. Tomasz. Bóg jest osobą i ludzie są osobami. Opiera się to na hylemorfizmie – człowiek jest złożony z duszy i ciała; dwa pierwiastki: duchowy i cielesny.
Konsumpcjonizm w tej chwili rozkłada wiarę chrześcijańską, a przecież jako osoby nie podlegamy państwu, atomowi, materii, a podlegamy Bogu; którego reprezentantem jest Kościół, więc podlegamy Kościołowi. Człowieka nie można zniszczyć, bo człowiek jest osobą, jest ponad tym światem. Jednostka jest niczym – jednostkę można zniszczyć à komunizm, faszyzm. Tomizm z kolei proponuje harmonię: dobro wspólne jest najważniejsze, ale to jednostce ma służyć państwo, ma to być współpraca. Jest to personalistyczne podejście do społeczeństwa, które przecież składa się z osób. W tej chwili jest wiele kierunków filozoficznych uprawianych; a tomizm wśród nich.
Duns Szkot (1270 – 1308r.) – był franciszkaninem. Miał wiele wspólnego ze Św. Tomaszem. Głosił, że istnieje przewaga wiary nad rozumem; Bóg jest rozumem i wolą; stworzył świat z niczego; oceniał krytycznie myślenie abstrakcyjne, bo dawał pierwszeństwo intuicji (przewaga intuicji nad rozumem (szkoła franciszkańska).
Forma gatunkowa / Forma indywidualna.
Ogóły są w rzeczach. Wszystko istnieje w rzeczach. Wyznawał mnogość form: forma ciała i forma duszy.
Wola kieruje rozumem, myślą. Wola jest wolna; jest władzą, jest władzą, ale indywidualną. Nazwany był doktorem subtelnym – formalitates: zmysły w sposób oddzielony mają swoje pole w rzeczywistości (rozumowi odpowiada jakaś odrębna forma w rzeczywistości).
Byt – jest jednoznaczny; różnica gatunkowa bytu jest zawarta w samej treści bytu (inaczej niż u Augustyna). Istnienie nie różni się od istoty.
Człowiek – forma ciała i forma życia rodzinnego. Przejął to od filozofów Arabskich. Nieśmiertelności duszy nie można udowodnić. Głosił woluntaryzm – twierdzenie, że to Bóg stworzył świat.
William Ockham – „grabarz” scholastyki; urodził się w Anglii, został franciszkaninem. Głosił ewolucyjną teorię poznania – intuicja poprzedza poznanie i jest wartościowsza. Poznanie abstrakcyjne nie dosięga rzeczy zewnętrznej, a tylko pojęcia. Według niego między pojęciem przedmiotowym a pojęciem podmiotowym nie ma żadnej różnicy. Poznanie abstrakcyjne nie jest związane ze zmysłami; umysł poznaje własne formy. Teoria poznania jest zaprzeczeniem tego co głosiła filozofia starożytna i średniowieczna.
Prawda: Ockham był sceptykiem; tylko poznanie zmysłowe zachowuje wartość realną; umysł jest tu zdeklasowany. Woluntaryzm skrajny: istotą duszy jest wolna wola, której nikt i nic nie może zmusić do niczego.
Etyka ma charakter pozytywistyczny.
Brzytwa Ockhama – co jest niepotrzebne: bytów nie należy mnożyć bez potrzeby. Cechy nie różnią się od rzeczy; pojęcie rozciągłości jest niepotrzebne – jest to krytyka filozofii starożytnej. Istnienie nie różni się od istoty; nie ma formy w zwierzęciu, ani w człowieku.
Jego zdaniem nie można udowodnić istnienia Boga i nieśmiertelności duszy. Zamiast filozofii powinna być teologia objawiona. Ockhama krytykowali realiści.
Czasy nowożytne
Odrodzenie / renesans – nawrót do kultury europejskiej.
· Roger Bacon – doświadczenie
· Giordano Bruno – wiele światów
· Franciszek Bacon – idole (złudzenia / błędy)
Semestr 2
- 2 -
psychologia2010.wsfiz