Mięśnie synergistyczne – grupa mięśni współdziałających ze sobą w wykonywaniu tego samego rodzaju ruchu.
Ruch jest wynikiem rozwijania siły przez zespół agonistów (mięśnie bezpośrednio odpowiedzialne za ruch) przy jednoczesnym odruchowym rozluźnieniu w grupie antagonistów. Czynność agonistów wspomagają odległe nieraz grupy mięśniowe zwane właśnie Synergistami. Współdziałanie synergistów sprowadza się, w warunkach prawidłowych, najczęściej do stabilizacji odpowiednich stawów, co ułatwia wykonanie ruchu podstawowego. Oprócz tego synergia polega na wzajemnie zmieniającym się stosunku napięcia agonistów i antagonistów podczas ruchu. Synergia nie jest wartością stałą (poza bezwzględną) i zmienia się w zależności od wielu czynników (wiek, sprawność, choroba). Istotą wszystkich oddziaływań synergistycznych jest możliwość wywołania napięcia mięśnia odległego topograficznie w wyniku skurczu innego zespołu dynamicznego.
Wyróżniamy następujące synergizmy:
§ bezwzględne – wrodzone, utrwalone w procesie filogenezy reakcje neuromięśniowe występujące w mniejszym lub większym nasileniu u każdego osobnika.
Do najbardziej znanych należą:
Synergizmy bezwzględne są wykorzystywane do aktywizacji zespołów mięśniowych w tych częściach ciała, które znajdują się w unieruchomieniu. Zapobiegają postępowaniu zaników mięśniowych z powodu bezruchu i bezpośrednio ograniczeniom ruchu.
§ względne – niezależnie od istnienia synergizmów bezwzględnych występują synergizmy względne, które są osobniczo odmienne, tworzą się na bazie łuków odruchowych.
Za pośrednictwem badania elektromiograficznego można określić które ruchy wykonane z oporem w odległym stawie wywołują stan największego napięcia w interesującym terapeutę zespole dynamicznym. Badanie EMG musi być wykonane odpowiednio wcześniej, by uzyskane za jego pomocą wskazówki mogły być wykorzystane do ćwiczeń, np. w okresie unieruchomienia kończyny.
- zgięcie w stawie biodrowym
- odwodzenie i przywodzenie kończyny dolnej w stawie biodrowym
- wyprost i zgięcie w stawie skokowym
- przejście z siadu do leżenia, powrót
- rotacja zewnętrzna i wewnętrzna w stawie biodrowym
b. dla m. napinacza powięzi szerokiej uda:
- zgięcie i wyprost w stawie kolanowym
- wyprost i zgięcie stopy w stawie skokowym
- wyprost i zgięcie w stawie biodrowym
- skłon tułowia w tył w pozycji leżąc przodem
c. dla m. krawieckiego:
- wyprost w stawie kolanowym
- odwodzenie i przywodzenie w stawie biodrowym
- zgięcie i wyprost stopy w stawie skokowym
d. dla mm pośladkowych:
- zgięcie w stawie kolanowym
- przywodzenie kończyny dolnej w pozycji leżąc przodem
Ćwiczenia synergistyczne stosuje się podczas unieruchomienia kończyny (całkowitego lub częściowego) w opatrunku gipsowym lub ćwiczenie przeszczepionych mięśni.
Ćwiczenia synergistyczne dzielimy na:
§ ipsilateralne – ćwiczenia te stosuje się wówczas, kiedy opatrunek gipsowy nie obejmuje całej kończyny. Chory ćwiczy wolny od opatrunku odcinek kończyny chorej z oporem maksymalnym pobudzając przez to dynamiczne zespoły części kończyny objętej opatrunkiem.
§ kontrlateralne – stosuje się w przypadku unieruchomienia całej kończyny w opatrunku gipsowym. Chory ćwiczy wówczas kończynę wolną od opatrunku. Warunkiem uzyskania napięcia izometrycznego mm unieruchomionej kończyny jest ćwiczenie kończyny wolnej od unieruchomienia z oporem maksymalnym.
Przyjmuje się, że skuteczność terapeutyczną za pomocą tych działań można osiągnąć prowadząc ćwiczenia 4 razy dziennie, 2 razy w godzinach przedpołudniowych, a 2 w popołudniowych.
Naszym celem jest uzyskanie, na drodze skrzyżowanego odruchu fizjologicznego lub na drodze pobudzenia zespołów dynamicznych, napięcia izometrycznego mięśni.
Przez stosowanie ćwiczeń synergistycznych można znacznie przyspieszyć zrost kostny oraz uzyskać najlepsze wyniki w transedukacji mm przeszczepionych w przebiegu chorób.
Ćwiczenia te stanowią najkorzystniejszy bodziec biologiczny w rehabilitacji chorych po urazach narządu ruchu.
moniczka09