Języki Obce w Szkole nr. 2002-01.pdf

•

angielski

•

francuski

•

hiszpañski

•

³aciñski

•

niemiecki

luty

Rok XLVI 7(230)

ISSN 0446-7965

•

rosyjski

•

w³oski

Spis treści

Od redakcji .............................................. 3

SZKOŁA PODSTAWOWA, GIMNAZJUM

Barbara Rudzińska – Jak zachêciæ dzieci

do æwiczeñ wymowy? ............................. 48

Daniel Makus – Jêzyki obce w gimnazjum

– co osi¹gnêliœmy, ku czemu zmierzamy .. 50

Hanna Marcinkowska – Tematyka

krajoznawcza na lekcjach jêzyka

niemieckiego Landeskunde im

Deutschunterricht .................................... 57

Alina Matusz – Lekcja jêzyka angielskiego

w I klasie gimnazjum .............................. 61

JE˛ZYK I KULTURA

Renata Wojtal – T³umacz wœród poezji

futurystów. O niemieckim przek³adzie

wiersza Stanis³awa M³odo¿eñca: W drodze. 4

Elżbieta Pachocińska – Kilka uwag

o b³êdach jêzykowych w prasie francuskiej 7

Bogusław Kubiak – Prognoza b³êdu

w u¿yciu verba dicendi w jêzyku

niemieckim ............................................ 10

METODYKA

Z DO ´ WIADCZE ´ NAUCZYCIELI

Dorota Dziewanowska – Lekcje jêzyka

rosyjskiego z komponentem

akcentuacyjnym ..................................... 66

Ewa Bińczak – Poznawanie idiomów

na lekcjach jêzyka angielskiego ............... 70

Małgorzata Niedzielak-Kwiatkowska

– Przys³owia na lekcjach jêzyka

niemieckiego .......................................... 74

Nina Markiewicz – Przys³owie,

powiedzenie, sentencja jako rozgrzewka

jêzykowa ................................................ 77

Aleksandra Ziach – Utrwalenie przys³ów

³aciñskich i wiadomoœci z mitologii .......... 80

Dorota Ochwat, Elżbieta Gajewska

– Wymiana inaczej? ................................ 82

Lidia Cybulska – Czy angielski to tylko

angielski? – garsæ refleksji, ale i w¹tpliwoœci,

nauczyciela jêzyka obcego ...................... 83

Karol Czejarek – O sztuce t³umaczenia

i o t³umaczeniu przez uczniów tekstów

z podrêczników ...................................... 18

Janina Skrzypczyńska – Wykorzystanie

fotografii na lekcji jêzyka angielskiego ..... 22

Grażyna Miedzińska – Stymulowanie

zdolnoœci twórczych i werbalnych uczniów 26

Z PRAC INSTYTUT ´ W

Barbara Czarnecka-Cicha – Czy warto

coœ zachowaæ z Nowej Matury? ............... 30

Leszek Mikrut – Aktualizacja treœci

nauczania przedmiotu ,,Praktyczne

t³umaczenie’’ w ramach specjalizacji

t³umaczeniowej ...................................... 32

Marek Szałek – Formy kszta³cenia

jêzykowego w wielkopolskich

niepañstwowych szko³ach wy¿szych ......... 36

Iwona Strachanowska – Motywy wyboru

studiów neofilologicznych ....................... 39

Roman Gąsecki – Sukces czy pora¿ka .... 43

MATERIAŁY PRAKTYCZNE

Teresa Mastalerz – St. Patrick’s lesson(s) 87

Iwona Janowska – Pozwólmy mowiæ

kwiatom ................................................ 90

Nr 1/2002

styczeñ

Zofia Ożóg – Cykl 4 lekcji poœwiêconych

Giacomo Leopardiemu ............................ 94

Interkulturowa – Nauczanie Jêzyków

Obcych ................................................ 121

Dorota Żuchowska – Silesia Latina III

apud Sanctum Hyacinthum ................... 125

Iwona Wysocka – Szko³y partnerskie ... 126

Wioletta Dydo, Beata Sieradzka – Jeden

ze sposobów motywowania ucznia do nauki

jêzyka obcego ...................................... 128

Iwona Karpińska, Katarzyna Wanke

– Nowe w starym ................................. 130

Hanna Duszka – Spotkanie z piosenk¹

niemieck¹ ............................................ 131

Stanisław Dłużniewski – III edycja

Konkursu Jêzyka Niemieckiego .............. 133

KONKURS

Anna Korczyńska – Za³o¿enia nowej

matury w gimnazjum – Konkurs z jêzyka

rosyjskiego ............................................. 98

MATURA

Próbny egzamin maturalny z jêzyka

niemieckiego ........................................ 101

Próbny egzamin maturalny z jêzyka

rosyjskiego ........................................... 107

Próbny egzamin maturalny z jêzyka

w³oskiego ............................................. 111

Gabriela Smolij – Arkusz III nowej

matury ................................................. 116

RECENZJE

Piotr Stalmaszczyk – Gramatyka angielska

dla gimnazjum ..................................... 135

Andrzej Pawlik – Nowy s³ownik

francusko-polski – Compact Plus ............ 136

Władysław Pokrywka – Iure at Legibus 139

Honorata Łukaszewska – Stufen

international. Deutsch als Fremdsprache

für Jugendliche und Erwachsene ........... 140

Tadeusz S. Pacholczyk

–

SPRAWOZDANIA

Maria Bołtruszko – Czy rzeczywiœcie tak

szybko min¹³ Europejski Rok

Jêzyków 2001 ...................................... 120

Teresa Siek-Piskozub – III Konferencja

Regionu Europy Œrodkowej FIPLV na temat

Integracja Europejska – Komunikacja

.................... 143

Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli

ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Maria Gorzelak – redaktor naczelna i redaktor dzia³u jêzyka angielskiego,

Marek Zaj¹c – redaktor dzia³u jêzyka francuskiego, hiszpañskiego i w³oskiego, Gra¿yna Czetwertyñska

– redaktor dzia³u jêzyka ³aciñskiego, Hanna Bawej-Krajewska – redaktor dzia³u jêzyka niemieckiego,

Miko³aj Timoszuk – redaktor dzia³u jêzyka rosyjskiego.

Prenumerata: Renata Dziêcio³ – tel. (4822) 621 30 31 wew. 313.

ADRES REDAKCJI: Centralny Oœrodek Doskonalenia Nauczycieli, Aleje Ujazdowskie 28, 00-478 Warszawa,

Tel. (48 22) 621 30 31 wew. 400, fax 621 48 00, 622-33-46, E-mail: jows

codn.edu.pl Internet: www.codn.edu.pl

Redakcja nie zwraca nadesłanych artykułów i zastrzega sobie prawo do dokonywania formalnych zmian

w tekstach artykułów; nie odpowiada za treść wydrukowanych reklam.

Ilustracje: Maja Chmura, Sk³ad i ³amanie: PHOTOTEXT, ul. Chmielna 120, 00-801 Warszawa

Druk i oprawa:

ul. Sk³adowa 9, 15-399 Bia³ystok

Od Redakcji

Szanowni Państwo

Ju¿ na dobre zadomowiliœmy siê w Centralnym Oœrodku Doskonalenia Nauczycieli. Zesz³y rok

by³ dla nas bardzo pomyœlny – piêæ numerów czasopisma, w tym ostatni o zwiêkszonej objetoœci

i dwa numery specjalne – to du¿e osi¹gniêcie w historii czasopisma. Tylko raz – w roku 1995

– uda³o nam siê wydaæ numer 6. W roku 2001 wydaliœmy numery 6 i 7 – oba numery specjalne.

Powsta³y w ramach obchodów Europejskiego Roku Jêzyków. Numer 6 – to Nauczanie języków

mniejszości narodowych i etnicznych (280 stron), numer 7 – to Nauczanie języków obcych uczniów

niepełnosprawnych (156 strony). Oba niezwykle przydatne dla ka¿dego nauczyciela jêzyków obcych.

Pierwszy jest wprowadzeniem do miêdzykulturowoœci i do uwra¿liwienia ucznia na jêzyk. Drugi

ilustruje nie tylko prace z uczniem niepe³nosprawnym, ale i dyslektycznym i nadpobudliwym,

których jest coraz wiêcej w naszych szko³ach.

Celem obu zeszytów specjalnych by³o uzmys³owienie nauczycielom, ¿e u progu zjednoczenia

z Europ¹ i w dobie gospodarki rynkowej, nauczanie jêzyka to ju¿ nie tylko nauczanie s³ówek

i gramatyki w ramach czterech sprawnoœci. To równie¿ u³atwianie uczniom nauczenia siê innych

jêzyków, rozbudzanie ich wra¿liwoœci jêzykowej, kszta³towanie ich postaw i przygotowanie do

gotowoœci sta³ego rozszerzania wiedzy z wielu innych dziedzin. Drogê ku temy otworzy³y w szko³ach

œcie¿ki miêdzyprzedmiotowe. Jeden nauczyciel – specjalista tylko jednego przedmiotu – ju¿ nie jest

w stanie dobrze wykszta³ciæ ucznia. Potrzebna jest praca zespo³owa, a od nauczyciela jêzyka

wymaga siê ju¿ nie tylko dobrej znajomoœci jêzyka, którego uczy, ale i ogólnej orientacji w tym, co

siê dzieje wokó³ nas. Ka¿dy nauczyciel powinien mieæ wykszta³con¹ umiejêtnoœæ dotarcia do tej

dziedziny wiedzy, która akurat powinna zaistnieæ na jego lekcjach. W tym w³aœnie celu wydaliœmy te

dwa numery specjalne, do lektury których zachêcamy wszystkich nauczycieli.

W tym roku wydamy równie¿ numer specjalny Nauczanie języków obcych w klasach dwu-

języcznych i tak¿e bêdzie to numer dla wszystkich nauczycieli, bo nie tylko przedstawi istotê

nauczania dwujêzycznego, ale mamy nadziejê, wska¿e drogê, jak kszta³ciæ Polaka-Europejczyka,

ucznia, który bez kompleksów i obci¹¿eñ bêdzie reprezentantem naszego kraju, którego wiedza,

sprawnoœci i umiejêtnoœci bêd¹ co najmniej na równi z wiedz¹, sprawnoœciami i umiejêtnoœciami

jego rówieœnika z dowolnego kraju na œwiecie.

Efektywna nauka wi¹¿e siê z wypracowaniem skutecznych strategii uczenia siê, co sk³oni³o

nas do og³oszenia tematu Konkursu 2002:

Nauczmy uczniów się uczyć.

Szczegó³owe omówienie Konkursu podamy w numerze 2/2002.

Naszym osiagnieciem jest równie¿ wprowadzenie numerów archiwalnych do Internetu. Na

naszych stronach internetowych – www.codn.edu.pl – s¹ w ca³oœci zamieszczane numery od 4/2000,

czyli te, które wydajemy w Centralnym Oœrodku Doskonalenia Nauczycieli i których ju¿ nie ma

w sprzeda¿y. Nowy numer wprowadzamy wtedy, gdy wyczerpie siê jego nak³ad i mamy nadziejê, i¿

u³atwiamy tym dostêp do tych artyku³ów, które Pañstwo uznacie za przydatne, a które gdzieœ siê

Wam zapodziej¹.

Szanowni Pañstwo, gdyby nie przychylnoœæ Dyrekcji CODNu – Katarzyny Koszewskiej i Miros-

³awa Sielatyckiego i Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu, i wiara, ¿e to co staramy siê robiæ

dziêki Pañstwa artyku³om na ³amach czasopisma, jest trwa³ym wk³adem w kszta³cenie i doskonale-

nie nauczycieli, nie wiem, czy osi¹galibyœmy takie sukcesy. ¯yczê wiêc i Pañstwu i ca³ej Redakcji, by

czasopismo nadal siê rozwija³o, co bêdzie mo¿liwe tylko wtedy, gdy Wy – nauczyciele bêdziecie

d¹¿yæ do ci¹g³ego rozszerzania swojej wiedzy i umiejêtnoœci i zechcecie dzieliæ siê z nami swoim

dorobkiem, przemyœleniami i doœwiadczeniami.

Z ¿yczeniami pe³nego sukcesów i satysfakcji 2002 roku

Maria Gorzelak i Zespó³ Redakcyjny

JĘZYK I KULTURA

Renata Wojtal 1)

Działoszyn

Tłumacz wśród poezji futurystów. O niemieckim

przekładzie wiersza Stanisława Młodożeńca: W drodze.

Futuryzm nale¿y do tych kierunków, któ-

re stworzy³y specyficzny klimat kulturalno-lite-

racki epoki 20-lecia miêdzywojennego. Prowa-

dzone do dziœ studia krytycznoliterackie i bada-

nia naukowe uczyni³y z futuryzmu jedno z bar-

dziej przebadanych zjawisk 2) . Ci¹gle sporne

w ich œwietle pozostaje pytanie o rolê, jak¹

futuryzm odegra³ w rozwoju polskiej poezji.

Jego sztandarowe has³a przebrzmia³y doœæ szy-

bko, ale trwa³e osi¹gniêcia w zakresie jêzyka

artystycznego sta³y siê wspólnym dobrem no-

watorskiej poezji epoki. Futuryzm – jako pierw-

szy – zaj¹³ siê problemem nowego tworzywa

poetyckiego, antykonwencji i antyestetyki oraz

jêzykowego eksperymentu. 3)

Dzieje ruchu futurystycznego w Polsce

zwi¹zane s¹ z dwiema grupami: warszawsk¹

i krakowsk¹, jakie powsta³y niemal równoczeœ-

nie i niezale¿nie od siebie. Wspó³twórc¹ grupy

krakowskiej by³ pocz¹tkuj¹cy pisarz i poeta Sta-

nis³aw M³odo¿eniec, który niedawno powróci³

z rewolucyjnej Rosji, gdzie zetkn¹³ siê z futurys-

tami. Tomik Niedziela , wydany w 1930 r.

œwiadczy o inspiracji poety twórczoœci¹ ludow¹.

Zastosowane tam eksperymenty polega³y na

w³¹czeniu elementów ludowych do futurys-

tycznej poetyki, a penetracja w g³¹b jêzyka

sta³a siê wa¿nym elementem poszukiwañ artys-

tycznych.

Pojawia siê wiêc problem jak t³umaczyæ

teksty o ambicjach artystycznych, których for-

ma jêzykowa s³u¿y celowi artystycznemu? Au-

tor tekstu poetyckiego zmierza do osi¹gniêcia

niepowtarzalnej ekspresji jêzykowej. Ta w³aœnie

niepowtarzalnoœæ tekstów artystycznych w jed-

nym jêzyku sk³ania czêsto teoretyków translacji

do twierdzenia, ¿e nie s¹ one przek³adalne na

drugi jêzyk. 4) Praktyka translatorska wybitnych

t³umaczy dowodzi jednak, i¿ w wiêkszoœci przy-

padków mo¿liwe jest osi¹gniêcie analogii for-

my orygina³u i translatu.

Oto przyk³ad:

Stanisław Młodożeniec

W drodze

Trajda chlajda niedorajda-koślawina

drogą, ścieżką, wąwoziskiem z Biadolina.

Popod łachem, popod gałachem wiater psubrat

poskubuje, połechtuje, szczypie w pludrach.

Chlupie słodko ciągłe błotko: – ’’Ej, człowiecze

tak wam śpieszno do Nędzowa na odwieczerz?’’

1) Autorka jest nauczycielką języka polskiego w Zespole Szkół w Działoszynie. Prowadzi zajęcia pozalekcyjne dla uczniów z teorii

przekładu.

2) Wśród licznych opracowań należałoby wymienić m.in. pracę E. Balcerzana: Styl i poetyka twórczości dwujęzycznej Brunona

Jasieńskiego. ; A. Lama: Polska awangarda poetycka . Programy lat 1917–1923. ; G. Gazdy: Futuryzm w Polsce. ; T. K³aka:

Czasopisma awangardy .

]

Słownik literatury polskiej XX wieku pod red. A. Bodzkiej, M. Puchalskiej. Wroc³aw 1992,

s. 320.

4) Por. Z. Wawrzyniak (1991), Praktyczne aspekty translacji literackiej na przykładzie języka niemieckiego i angielskiego .

Warszawa, s. 97.

Por. Z. Jarosiñski: Futuryzm

[

Sikawica z nieba cyca w gębę chluśnie:

– ,,Naści, bido, na pociechę i nie bluźnij!’’

A z parowa mąciel płowa: – ’’Przystańcieże –

dyć w Krzywdzicach zrychtowali wam wieczerzę!’’

To se trajda niedorajda-koślawina

do Nędzowa przez Krzywdzice z Biadolina.

cz³owieka. Na jêzyk utworu, tworz¹cego tutaj

integraln¹ ca³oœæ, sk³adaj¹ siê s³owa o ludowym

rodowodzie ( naści, dyć, wiater, zrychtowali )

i neologizmy o ³atwym do odgadniêcia, choæ

nieco zatartym, polu semantycznym ( popod, si-

kawica, chlajda ). Elipsy i nieoczekiwane zestawie-

nias³ownedaj¹mo¿liwoœæuzyskaniaosobliwych

efektów stylowych (m.in. ¿artobliwe cyce nieba ).

Równie ciekawa jest w wierszu onomastyka. Oto

mamy Krzywdzice, Biadolin i Nêdzów. To oczy-

wiœcie wyrazy o wyrazistej semantyce, wspó³-

tworz¹ce klimat utworu. Wa¿n¹ rolê pe³ni warst-

wa brzmieniowa u¿ytych s³ów. Ju¿ w pierwszych

dwóch wersach utworu dostrzegamy dziwne ze-

stawienie dŸwiêków twardych, podkreœlanych

przez nagromadzenie g³oski ,,r’’, i ludowego

zawodzenia, biadolenia ,,aj’’:

(1928)

Przek³ad niemiecki Karola Dedeciusa

brzmi:

Unterwegs

Humpelt rumpelt und halunkelt Unkel-Krause

über Straße, Weg und Steg von Jammerhausen.

In den Lumpen, in den Stumpen Winde tosen,

ziepen, zwicken, Hundebrut, in Pluderhosen.

Schwapp und schlapp durch zähen Schlamm und

ohne Pause:

,,Wollt ihr, Mensch, denn noch nach Elendsdorf,

zur Jause?’’

Himmelszitzen blitzen spritzen immer fester:

,,Armes Luder, nimm das nur da, laß das lästern!’’

In der Schlucht versucht der Dunst ihn anzuhalten:

,,Diene Jause ist in Unrechtkirchen, Alter!’’

Also humpelt er zur Elendsdorfer Jause

über Unrechtkirchen bis von Jammerhausen.

Trajda chlajda niedorajda-koślawina

drogą, ścieżką, wąwoziskiem z Biadolina.

Analogiczne zestawienie pojawi siê w zwrotce

ostatniej:

To se trajda niedorajda-koślawina

do Nędzowa przez Krzywdzice z Biadolina.

Rytm wiersza, uwydatniony przez rymy

wewnêtrzne, dzieli wers na 3 czêœci: dwie z nich

s¹ do siebie podobne dziêki wspó³brzmieniu,

a trzecia – odmienna. Taki rytm przypomina

kuœtykanie cz³owieka podpieraj¹cego siê kos-

turem 5) :

cz. I

Obydwa teksty (polski orygina³ i niemiecki

przek³ad) zosta³y umieszczone w ksi¹¿ce Sto

wierszy polskich w wyborze i tłumaczeniach Karla

Dedeciusa (s.104 i s.105), wydanej przez Wy-

dawnictwo Literackie w Krakowie w 1982 r.

Wiersz Stanis³awa M³odo¿eñca ukazuje

dramat ¿ycia ,,na dnie’’ ludzkiej egzystencji.

Bohater wiersza ów ,,niedorajda-koœlawina’’

jest pogodzony ze sw¹ smutn¹ dol¹ ¿ebraka,

zepchniêtego poza nawias spo³eczeñstwa. Wêd-

ruj¹c o lasce od miasteczka do miasteczka do-

znaje upokorzeñ nie tylko ze strony ludzi, ale

i zantropomorfizowanej przyrody – wiatru, któ-

ry mu dokucza szarpi¹c ³achmany czy b³ota,

które usi³uje go zatrzymaæ.

Staj¹c siê poet¹ ch³opskim, g³osz¹cym

urodê pracy i ziemi, nie przestaje byæ M³odo-

¿eniec futuryst¹. ¯yczliwy humor widoczny

w wierszu, osi¹gniêty poprzez u¿ycie odpowie-

dniego s³ownictwa, nie prowadzi do sielanko-

woœci. Odkrywa ledwie maskowany dramat

cz. II

cz. III

Popod łachem,

popod gałachem

wiater psubrat

cz. I

cz. II

cz. III

w gębę chluśnie:

Porównanie tekstów (polskiego orygina-

³u i niemieckiego przek³adu) zacznijmy od ich

zapisu graficznego. W obydwu przypadkach

dostrzegamy identycznoœæ budowy: 6 dystycho-

wych zwrotek, równa iloœæ zg³osek w wersach,

rymy wewnêtrzne i zewnêtrzne, u¿ycie mowy

niezale¿nej oraz dok³adne roz³o¿enie akcentów.

Ponadto translator zadba³ o warstwê brzmie-

niow¹ przek³adu (tak istotn¹ w oryginale).

Oto pierwsza zwrotka orygina³u i trans-

z nieba cyca

latu:

Trajda chlajda niedorajda-koślawina

drogą, ścieżką, wąwoziskiem z Biadolina.

Por. S. Burkot (1985), Stanisław Młodożeniec. Rzecz o chłopskim futuryście . Warszawa 1985, s. 123–124.

Sikawica

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: